اُکودا سن میگل تمام سطوح بیرونی یک کلیسای متروک در مراکش را نقاشی کرده است. او نقاشی‌های زیادی را بر دیواره‌های شهری کشیده است که در تمامی آن‌ها همین ساختار هندسی و ترکیب رنگی دیده می‌شود. کارهای او اغلب دارای کاراکترهایی است که چهره‌ای واضح ندارند و بعضی از آن‌ها با افکاری بیمارگونه ترسیم شده‌اند. او با این سبقه‌ی کاری حالا پیکر بی‌جان یک کلیسای کهنه را بوم خود کرده و با تنوع رنگی تمام، سطوح آن را پوشانده و یازده چهره‌ را در دهانه‌های آن ترسیم کرده است. اگرچه او در گوشه‌هایی از این نقاشی‌های انتزاعی به شکل نمادین آسمان را تصویر کرده و سعی در ارتباط دادن آن با کلیسا داشته است، اما به نظر می‌رسد تمام احترام او به کلیسا به همین اشاره‌های کوچک خلاصه شده و برای او محل عبادت با دیواره‌های یک سیلو تفاوتی نمی‌کند.

خلق آثار هنری تجسمی، همیشه به یک منظور انجام نگرفته‌است؛ مثلا، انسان، همیشه نقاشی را به منظور بازنمایی واقعیت‌های بصری، یا بیان یک احساس، یا آفرینش فرمی احساس‌برانگیز، یا از سر گذراندن تجربه‌ای زیباشناختی، یا رسیدن به لذتی محسوس، نکشیده‌است. ممکن است، انگیزه‌هایی غیر از این‌ها او را به این کار برانگیخته باشد. و احتمالا منطق صوری حاکم بر اثر، با این انگیزه در ارتباط است.

گاهی هنرمند در پی آن است که هر چیز را در روشن‌ترین نمود آن و به کامل‌ترین شکل ممکن بازنمایاند. در این حالت، او به دنبال بیان واقعیات، آن گونه که یک ناظر انسانی خاص، از زاویه‌ای معین و محدود ادراک می‌کند، نیست. شاید در نظر او، تصویر یک موجود، مرتبه‌ای از هستی آن موجود باشد، و این توانایی را داشته باشد، که به مراتب بالاتر صعود کند؛ و به گوهر حیات دست یابد؛ به شرط آن که کامل و واضح باشد. بر اساس یک روایت از تاریخ هنر، در سنت نقاشی مصر باستان، هنرمندان به دنبال چنان تصویری بودند. برای ترسیم یک انسان، هر بخش از بدن را از زاویه‌ای که نمود کامل‌تر، روشن‌تر یا زیباتری داشت، مجسم می‌کردند. در تصویری که به دست می‌آمد، چشم، شانه‌ و سینه‌ها از نمای رو‌به‌رو دیده می‌شد، در حالی که صورت، دستان و پاها نیم‌رخ بودند. این روایت، مجهولاتی را برایمان باقی می‌گذارد؛ مثلا، چرا هنرمندان مصری گاهی هر دو پا را با نمای داخلی‌شان نمایش می‌دادند؛ یعنی، هر دو پا را طوری می‌کشیدند، که فقط بزرگ‌ترین انگشت‌شان دیده می‌شود؛ و انگشتان دیگر، که پشت آن پنهان هستند، دیده نمی‌شوند؛ انگار یکی از پاها که قرار بود از نمای بیرونی دیده شود، صد و هشتاد درجه چرخیده. نتیجه جالب است! مردانی با دو پای چپ، یا دو پای راست!

بسیاری از نقاشی دیواری‌‌هایی که در شهر تهران می‌بینید اثر مهدی قدیان‌لوست که نقاشی‌های فراواقعی یا سوررئال می‌کشد. نقاشی‌های دیواری در روندی که پس از انقلاب طی کرده‌اند،‌ از تصاویر واقعی شخصیت‌های مهم، به سمت تصاویر انتزاعی در سال‌های اخیر تغییر ماهیت داده‌اند. این عامل مهم به علاوه‌ی خلاقیت و تفاوت موجود در کارهای قدیان‌لو باعث بیش‌تر دیده شدن نقاشی‌های او شده است. تصاویری که در این پست می‌بینید،‌ مجموعه‌ای است به نام «ادراک» که به تازه‌گی در گالری هاوارد گریفین لندن به نمایش درآمده‌اند. هنرمند در غالب آثار فضایی آرام، خالص، با رنگ‌هایی سرد را به تصویر کشیده است. ترکیب شدن شخصیت‌های انسانی در ترکیب با احجام خالص اقلیدسی، به دور از هر خیابان و فضاهای آشنا برای انسان، تصاویری انتزاعی را آفریده است. استفاده از این اشکال و احجام اما در خود حال و هوای شهر را دارد که شاید تحت تاثیر کارهای سال‌های اخیر هنرمند بر دیواره های شهری باشد. 

سوای چیزی که خود هنرمند از آثارش می‌گوید یا ما برداشت می‌کنیم، نظر رسانه‌های کشور میزبان نیز درمورد این مجموعه جالب توجه است. بعضی از آن‌ها از جمله سایت گالری، اصرار زیادی دارند که تلاش قدیان‌لو را، بیانی انتزاعی از خلسه‌گون و نزار بودن شرایط اجتماعی و سیاسی ایران بدانند. نگاهی که به لطف دروغ‌گویی این رسانه‌ها، مخاطبان غربی از راه دور به ایران پیدا کرده‌اند.

یکی از بحث‌های مهمی که در فلسفه‌ی هنر شکل می‌گیرد تعریف هنر و تمییز کار هنری از کارهای دیگر است. مدت‌هاست که موضوعات مهمی در این بین مورد اختلاف آرا و افکار است که یکی از آن‌ها خوش‌نویسی است. خطاطی یا خوش‌نویسی که به شیوه‌ی سنتیِ خود که از قواعد و اصول مشخصی پی‌روی می‌کند و حتی کاملا قابل آموزش دادن هم هست، به عقیده‌ی برخی در دایره‌ی کارهای هنری نمی‌گنجد. کسانی که جان‌مایه‌ی هنر را خلاقیت و ابداع فرض می‌کنند چنین حرفی را در مقابل کسانی می‌زنند که تعریف هنر را محکم و خوب ساختن و ایجاد کردن می‌دانند...

اما ال‌سید هنرمند تونسی، توانسته به کمک همین اصول خط نویسی و ترکیب بندی گرافیکی آن‌ها بر روی دیوار کوچه و خیابان، تابلوهای نقاشی-خط گونه‌ی زیبایی را بیافریند که رنگ‌های متنوع آن بر روی دیوارهای بی رنگ شهر توجه عابرین را به خود جلب می‌کند. او کارهایی را که معمولا نمونه‌اش را بر روی بوم می‌دیدم در ابعاد بسیار بزرگ و بر روی ساخت‌مان‌های بلند اجرا می‌کند. شاید آثار ال‌سید را بتوان نوعی گرافیتی اسلامی دانست...!

بعد از گذاشتن پست مربوط به بانکسی متوجه شدم که به هنرهای خیابانی اقبال خوبی هست. اتفاقا در این پست هم بهترین آثار مربوط به همون بانکسی هست.

هنرهای خیابانی شاخه‌ای از هنرهای تصویری و تجسمی هستن که در پی رشد قارچ‌گونه شهرهای غالبا خاکستری و کثیف مدرن روزبه‌روز نیازشون بیشتر حس می‌شه و بر تعداد آثارشون هم اضافه می‌شه؛ چرا که بلاخره لازمه به نحوی فضای شهر رو قابل تحمل کرد و با ارائه گوشه‌هایی هنری فرصت کشف‌های محدود رو برای ساکنان بی‌چاره شهرهای زندان‌گونه مدرن فراهم کرد.... در همین تهران خودمون این سال‌ها خیلی زیاد به نقاشی دیواری مفهومی و فرمی بها داده شده و تقریبا شهرداری هر دیوار بزرگ خاکستری معطلی رو آرام آرام در زیر سطل‌ها رنگ و طرح می‌بره.....

ولی به راستی این راه‌شه؟ شهرهایی غیرقابل تحمل درست کنیم و بعد سعی کنیم اون‌ها رو قابل تحمل نشون بدیم؟

در اقدامی جالب و عجیب و البته به نظر من خیلی زیاد پرحرف و پرنکته، یکی از نقاشی‌های گرافیتی دیواری Banksy از دیواری که کشیده‌شده تمیز داده شده و به حراج گذاشته شده! اگرچه اول بار که می بینی این کار رو واقعا اذعان می‌کنی که تراز کار هنری خیلی بالایی داره و کلی حرف و حدیث سیاسی و هنری رو با هم آمیخته کرده و کلا از سایر گرافیتی‌ها سر و گردنی بالاتره اما خب به هر تقدیر به حراج گذاشته شدن یک اثر نقاشی گرافیتی که اساسا با سیاقی مردمی و بدون بحث‌های مالی خلق می‌شن و عموما نگاهی پاپ و انتقادی دارن امری تازه و عجیبه. حالا دقیقا معلوم نیست صاحب این اثر کیه؟ آیا خود Banksy ناشناسه!؟ :) یا مثلا صاحب ساختمانی که دیوارش میزبان این اثر شده؟‌یا دولت و شهرداری حتی؟؟؟

این اثر ویژه یکی از مشهورترین کارهای دیواری Banksy هست که در اون یک کودک کار در حال دوختن پرچم‌های انگلستان با چرخ خیاطیه و ریسه‌ی پرچم‌ها از دل دیوار بیرون زده و روی دیوار کشیده شده.... اثر در عین اون که به یک نگاه ماننده جشن‌های شادی و استقلال ملل، ملیت و دولت انگلستان رو با غرور مطرح می‌کنه اما در پس پرده ریشه‌های این ملیت رو در بهره‌کشی از کودکان کار تصویر می‌کنه. مانند غالب کارهای Banksy، قوی، انتقادی و تند و پر از حرف و حدیث.... 

اگه یادتون باشه خیلی قبل با هم مجموعه‌ای از بازنمود‌هایی عینی از کارهای Banksy که توسط نیک استرن طراحی شده‌بود، دیده بودیم. اون جا توضیحات اندکی در مورد Banksy دادم. در ابتدای این پست که چند تا از کارهای شهری این هنرمند(ها) رو می‌گذارم دوباره چند خطی در موردش می‌نویسم. قریب به شاید بیست سال قبل تا به کنون، مجموعه آثاری گرافیتی بر روی دیوارهای شهری اول در شهر بریستول انگلستان و آرام آرام در برخی جاهای جهان نقش می‌بندن که به واسطه‌ی سبک واحد و حال و هوای مشابه و البته نگاهی تقریبا نزدیک در پشت همه‌ی کارها و از همه مهم‌تر امضایی مشابه، گمان اون می‌ره که یا توسط شخصی واحد یا توسط گروهی افراد که مشی واحدی دارند طراحی می‌شن. امضای پای همه این کارها Banksy که امروزه به عنوان نام این هنرمند پذیرفته شده! 

Banksy در عموم کارهاش (یا کارهاشون) نگاهی انتقادی مانند همه کارهای گرافیتی دارند و بیانی گرافیکی که نسبتا خاص اون‌هاست اما چیزی که اون‌ها رو از خیلی از گرافیتی‌ها جدا می‌کنه، ایده‌های جالب و نگاه‌های نو و حتی انتقادهای تیز اما هوش‌مندانه ست. تقریبا هم در نگاه Banksy به همه چیز انتقاد وجود دارد. از سیاست تا عرف و فرهنگ. و البته بنا بر رخ‌دادهای روز آثار خاصی از این هنرمند عرضه می‌شه که گاهی انگلستان و به خصوص بریستول رو شوکه می‌کنه.... امروزه تقریبا این هنرمند به عنوان یکی از اهالی خانواده هنر ، هرچند ناشناخته! شناخته می‌شه.