برای کتاب‌خوان کردن کودکان چه کارهایی می‌توان انجام داد؟ می‌شود آن‌ها را مجبور به خواندن کرد. می‌شود برای‌شان در ازای کتاب‌خواندن بیش‌تر هدیه‌ و جوایز بیش‌تر درنظرگرفت. می‌شود برای‌شان کتاب‌های خوب خرید و در کتاب‌خوانی با آن‌ها هم‌راهی کرد..... بله و البته می‌شود کتاب‌خوانی را برای آن‌ها جذاب‌تر کرد. به نظر بهترین راه جذب کودکان به کتاب جذاب کردن خود فرآیند کتاب‌خوانی‌ست. چرا که عامل خارجی چنان با موضوع آمیخته می‌شود که کم‌کم کودک مرز میان آن دو را از یاد می‌برد.

یک خانواده سنتی برای جذاب‌تر کردن کتاب‌خانه بزرگ‌شان برای کودکان خانواده دست به دامن استودیوی خلاقی می‌شود. استودیوی طراحی با حذف همه مبلمان مرسوم و ایجاد یک تور مطالعه ، لذت تعلیق و درازکشیدن و آزادی عمل را با خواندن درهم می‌آمیزد و جهانی جدید برای کودکان ایجاد می‌کند. مبلمان مختصری که برای بالارفتن و ورود به پهنه‌ی تور خواندن تعبیه شده‌اند و سپس تور عظیمی که تمام سطح کتاب‌خانه را پرکرده است. این تور علاوه بر ایجاد دسترسی به سطوح بالاتر کتاب‌خانه و حذف نردبان، کتاب‌خوانی آمیخته با بازی را برای کودکان پیش‌نهاد می‌کند.

این روزها که تپ خرید اسباب‌بازی‌های چندصدکاره و فضایی و عجیب و غریب و موتوری و .... خلاصه تب خرید اسباب‌بازی‌های هالیوودی خیلی وجود داره و ذائقه دست‌کاری شده‌ی بچه‌ها تحت تاثیر رسانه‌ها هم بیش‌تر انگار اون‌ها رو می‌خواد چنین پستی خیلی دیدنی و لازمه. به شخصه در تجربه‌هام از بازی‌های کودکی‌م تا هم‌بازی شدن با بچه‌ها در سال‌های عمرم یک نکته مهم رو دریافت کردم. بچه‌ها اگرچه از رنگ و کنتراست و شکل‌های جورواجور استقبال می‌کنن و اگرچه شخصیت‌های کارتونی و معروف رو می‌شناسن و حتی از اون‌ها الگو می‌گیرن اما این نباید موجب به خطا افتادن والدین بشه.

بچه اگرچه نسبت به یک آدم آهنی بیش‌تر ذوق نشون می‌ده اما خیلی هم زود‌تر اون رو به کناری می‌اندازه و از اون دل‌زده می‌شه. برعکس برخی بازی‌های ساده‌ی فکر گاهی تا عمری در ذهن و خاطره و حتی مورد استفاده بچه می‌مونن و علاوه بر امکان قدرت تخیل سالم برای اون، او رو به فکر وامی‌دارن. نمونه‌ی زیر یک اسباب‌بازی مینیمال چوبیه که بچه رو کمک می‌کنه تا با خودش همون بازی‌های تئاتری معروف همه بچه‌های عالم رو پیاده کنه. بازی‌هایی که منشا و در عین حال محل ظهور تخیلات بی‌نظیر بچه‌ها هستند. طراح اجازه داده بچه خودش شهر رو رسم کنه و هر بار با قدرت تخیل خودش خیابون‌ها رو شکل بده. اشکال ساده هستند و جلوی خیال‌پردازی بچه رو نمی‌گیرن و چیزی دیکته نمی‌شه در عین حال ترکیب‌های هوش‌مند و رنگ‌های شاداب در نحوه تعامل بچه با اسباب‌بازی و روحیه خود بچه تاثیر محسوسی خواهد داشت.

اختصاص فضاهای بازی برای بچه‌ها در فضاهای عمومی و پارک‌ها یکی از لازمه‌های طراحی فضاهای شهریه. این مساله همیشه با عواملی نظیر امنیت بچه‌ها، تناسب بازی‌ها با سن و سال بچه‌ها و چگونگی تفکیک و جهت‌دهی هوش‌مندانه بچه‌ها به سمت بازی‌هایی که براشون مناسب‌تره درگیره. در کنار این مسایل عمل‌کردی نگاه‌های فرهنگی و فرهنگ‌ساز هم معمولا در این ساخت‌ها دخیله.

در برخی از انتخاب‌های نادرست مواجه هستیم با حصارکشی‌های نافرم و بعضا حتی خطرناک و بسترسازی‌های نامتناسب و کارهای فرهنگی‌ شعاری یا شعارزده در قالب پیام‌هایی برای بچه‌ها که غالبا تاثیر ادعایی یا تاثیر دل‌بخواه طراحان و تصمیم‌گیران رو ندارند.

در نمونه زیر چندین نکته قابل توجه و درس آموز بود. به نظرم بازی بچه ها با خاک در بستری طبیعی و با عناصر طبیعی ساخته شده بار فرهنگی رو تا حدی قابل قبولی تامین کرده. علاوه بر اون بستر نرم خاک و حصار محافظ طبیعی واحدهای فضایی طراحی شده تا حد زیادی امنیت رو تامین می کنن. این که فقط بچه ها می تونن وارد این واحدها بشن (به دلیل ورودی های کوچک‌شون) خودش یک مزیته که به نظرم بچه هم اون رو درک می‌کنه. این که اختصاص به خودش داره و اون صاحب این فضاست و این به تعلق بچه به فضا کمک می کنه..... یعنی فرهنگ‌سازی در عین تامین امنیت و تاثیر روانی در عین عمل‌کرد بازی.