ساختمان‌های امروز هزینه‌بری زیادی دارند. برای همین است که دادوبیداد جریان‌های سبز و طبیعت‌گرا برای رسیدن به معماری و تمدنی سبز و با حداقل انرژی مصرفی حداقل در ساختمان‌سازی مورد توجه دنیا قرار دارد. امروز در جهان خانه‌هایی که به فکر کم‌کردن نیاز به تاسیسات مکانیکی و انرژی‌های مصرفی هستند و برای رسیدن به این سوداها هزینه می‌کنند کم نیستند.

طراحی این خانه در شهر گامبای پاناما بر همین اساس رقم خورده است. کارفرما در کنار حفظ گذشته ساختمان، از طراح خواسته‌است تا ساختمانی با حداقل نیاز به سیستم‌های حرارتی و برودتی مکانیکی طراحی کند و از ظرفیت‌های آب و هوای گرم‌سیری نهایت استفاده بشود. طراح علاوه بر انتخاب تنها ۲۵ درصد از زمین ۴۸۰ متری، برای ساخت و پوشش گیاهی مفصلی که در ۷۵ درصد باقی‌مانده درنظر می‌گیرد، با استفاده از سطوح و بافت‌های تراوا، مصالح بومی، سایه‌اندازی و کنترل بازشوهای معقول و خلاصه راه‌کارهای مختلف بومی اقلیمی به طرحی بی نیاز از تاسیسات مکانیکی برای رسیدن به آسایش محیطی خود می‌رسد.

شاید مهم‌ترین عرصه‌ی طراحی خصوصا طراحی معماری، نیازهای اصلی و روزمره‌ی زنده‌گی باشد، نیازهایی که گاهی برآورده نشدن‌شان تاثیر زیادی در کیفیت زنده‌گی خواهد گذاشت. در این میان روستاییان و کسانی که دست‌رسی کم‌تری به علم روز و تحصیلات آکادمیک دارند، بیش‌ترین نیاز را به دانش‌آموخته‌گان شهرنشین خواهند داشت. مثلا در این روستا در ویتنام، زمین‌هایی مخصوص کشاورزی در کنار دریا واقع شده و وزش بادهای شدید هر بار کشاورزان را بامشکلات متعددی رو به رو می‌کند. گروه طراح می‌آیند با مواد بازیافتی هم‌چون بطری‌های پلاستیکی و استفاده از نی‌های بامبو به عنوان اسکلت و سازه، بنایی را درمیان این زمین‌های کشاورزی درست می‌کنند که با فرمی شبیه قایق‌های بادبانی ماهی‌گیران محلی، با بادبانی که به جای دریافت باد در مقابل آن ایستاده‌گی می‌کند، از این مشکل می‌کاهند. البته قرار گرفتن بامبوها در جهت افقی و جای دادن پایه‌ستون‌های بتنی در عمق زمین هم به کمک این بادبان می‌آیند. پوشش شفاف دیواره‌ها نیز باعث می‌شود که شب‌ها با روشن کردن چراغ درون بنا، محیط اطراف هم روشن شود و خود بنا نیز زیباتر به نظر برسد. خانه‌ای که حالا هم محلی است برای استراحت کارگران، هم جایی برای پرورش بذر در زمان‌های مختلف و هم مناسب برای حضور دانش‌آموزان و لمس به‌تر کار کشاورزان.

چند وقتی‌ست در یانون‌دیزاین از دیدن نمونه‌های خوب ساخت معماری با متریال بومی نی بامبو -که معمولا در شرق آسیا و به خصوص ویتنام اجرا می‌شود- محروم هستیم. اما این به خاطر کم بودن چنین‌ پروژه‌هایی نیست و اتفاقا شیوع کاربرد این مصالح کم‌کم این گونه طرح‌ها را به طراحی معمول و متداولی تبدیل کرده است. مصالحی که اجازه ساخت و ساز سبک و البته بسیار سریع را فراهم می‌کنند. معماران H&P در طراحی و ساخت این کلبه‌ی ۴۴ متری بامبویی در کنار طراحی سازه‌ای سبک به مقاومت آن در مقابل جریان‌های سیل‌ موسمی منطقه نیز توجه داشته‌اند. آن‌ها به گونه‌ای عمل کرده‌اند که کل پروژه را می‌توان به کمک خود ساکنین آن و بدون کاربرد فن‌آوری و صنایع خاص، در مدت کم‌تر از یک ماه یعنی ۲۵ روز سوار کرد و این یعنی زمانی بسیار کم!

چندبار دیگر در یانون‌دیزاین گفته ام که به زعم من معادل ایرانی نی بامبو، نه نی‌های جنوب و شمال کشور که قمیش‌های همه‌جایی ایران هستند. شاخسارهای کوچک درختان تناور که غالبا در فرآیند تهیه چوب به صنایع بی‌ارزش و دست دوم تحویل داده می‌شوند. این قمیش‌ها بر خلاف نی‌های ما شکنندگی ندارند و مانند نی بامبو می‌توانند تا سال‌ها مورد استفاده قرارگیرند و اتفاقا در معماری سنتی ما نیز کاربرد فراوان داشته‌اند.

معمار بنگلادشی، کاشف محبوب، با طراحی هزارتویی آجری به عنوان پلان و ترکیب طاق‌های آجری و خالی‌های حیاط‌های آجری، ساختمان آجری مرکز خیریه دوستی را ساخته است. همه چیز از آجر و در هم‌نشینی دل‌نشینی با طببیعت و آسمان و بوم.... حتما می‌دانید که آجر و خاک تقریبا در معماری تمام مناطق دنیا نقش به سزایی دارند و حتی در اروپای قرون گذشته نیز ساخت معماری با آجر بسیار متداول بوده است. اگرچه هرچه به مناطق گرم‌سیرتر می‌رویم شیوع کاربرد این مصالح دوست‌داشتی هم بیش‌تر می‌شود.

شاید این فکر کمی خام به نظر برسد اما به زعم من در معماری امروز، کاربرد خوب آجر یعنی کاربرد متناسب و با دقت آن به تتهایی می‌تواند هویت لازم برای شکل گرفتن یک ساخت معماری مناسب را فراهم کند. ساختی که در عین تناسب با برخی مولفه‌های روحی روانی مصرف کننده‌ها، مورد توجه رسانه‌های معماری نیز قرار گیرد.

اختصاص فضاهای بازی برای بچه‌ها در فضاهای عمومی و پارک‌ها یکی از لازمه‌های طراحی فضاهای شهریه. این مساله همیشه با عواملی نظیر امنیت بچه‌ها، تناسب بازی‌ها با سن و سال بچه‌ها و چگونگی تفکیک و جهت‌دهی هوش‌مندانه بچه‌ها به سمت بازی‌هایی که براشون مناسب‌تره درگیره. در کنار این مسایل عمل‌کردی نگاه‌های فرهنگی و فرهنگ‌ساز هم معمولا در این ساخت‌ها دخیله.

در برخی از انتخاب‌های نادرست مواجه هستیم با حصارکشی‌های نافرم و بعضا حتی خطرناک و بسترسازی‌های نامتناسب و کارهای فرهنگی‌ شعاری یا شعارزده در قالب پیام‌هایی برای بچه‌ها که غالبا تاثیر ادعایی یا تاثیر دل‌بخواه طراحان و تصمیم‌گیران رو ندارند.

در نمونه زیر چندین نکته قابل توجه و درس آموز بود. به نظرم بازی بچه ها با خاک در بستری طبیعی و با عناصر طبیعی ساخته شده بار فرهنگی رو تا حدی قابل قبولی تامین کرده. علاوه بر اون بستر نرم خاک و حصار محافظ طبیعی واحدهای فضایی طراحی شده تا حد زیادی امنیت رو تامین می کنن. این که فقط بچه ها می تونن وارد این واحدها بشن (به دلیل ورودی های کوچک‌شون) خودش یک مزیته که به نظرم بچه هم اون رو درک می‌کنه. این که اختصاص به خودش داره و اون صاحب این فضاست و این به تعلق بچه به فضا کمک می کنه..... یعنی فرهنگ‌سازی در عین تامین امنیت و تاثیر روانی در عین عمل‌کرد بازی.

ساخت سنتی معماری اکثر سرزمین‌ها (اختصاص به ایران زمین خودمون نداره ها) هنوز هم که هنوزه برای نیازهای امروز بشری حرفی برای گفتن داره؛

می دونین چیه؟ من فکر می کنم جریان مدرن در معماری و صنعتی سازی کلانی که الان همه دنیا رو دربرگرفته مسیری نادرست در سیر معماری بشریه. ما نباید به بهانه‌ی نیاز به ساخت سریع و آسان و انبوه و به بهانه رشد صنعتی و چه و چه به این سمت می رفتیم! نه که این نیازها نبوده باشه اما برخی ش اصیل نبود و برخی‌ش هم راه‌حل‌های متفاوت دیگری داشت ..... ما لاجرم روزی باید برگردیم از این بی‌راهه؛ چه خوب که اون روز چندان دیر نشده باشه

چه قدر خوب این ساخت سنتی بومی به نیازی کامل متناسب با امروز داره جواب می‌ده.