نشریه‌ی «فرم و ایمان» مسابقه‌ای را بین ساخت‌مان‌هایی با کارکرد مذهبی برگزار کرده و از میان ۱۳۰ اثر ثبت شده، ۱۶ بنا را به عنوان برگزیده انتخاب کرده است. ساخت‌مان‌ها و حتی همه‌ی آثار هنری که به نوعی مربوط به مسائل اعتقادی و دینی هستند،‌ در تاریخ هنر و تمدن نقش مهمی را ایفا می‌کنند. حالا این نشریه با هم‌کاری موسسات مذهبی دیگر، این مسابقه را در پنج قالب امکانات نوین، بازسازی، مرمت، تغییر کاربردی و طراحی داخلی برگزار کرده و چهره‌ی جدیدی از اماکن مذهبی را ارائه داده است. آثار منتشر شده غالبا متعلق به کشورهای غربی و ادیان مسیحیت و یهود بوده و نشانی از مساجد و معابد شرقی در این نمونه‌ها نیست.

در این مجموعه مساله‌ی نورگیری از اهمیت خاصی برخوردار بوده و هم‌چنین شاخصی که این بنا را در شهر متمایز می‌کند. بعضی از ساخت‌مان‌ها کاملا با روی‌کرد معمول ابنیه‌ی عمومی طراحی شده و گاهی اگر صلیبی بر در و دیوار نبینیم، تشخیص کاربری بنا به آسانی ممکن نیست. در کنار این نمونه‌های کاملا مدرن و تغییر ماهیت یافته، نمونه‌های مناسبی در بخش مرمت دیده می‌شود که خلوص و خلوتی یک فضای عبادی را به خوبی حفظ کرده است.

چالش‌های مشابهی را این سال‌ها در مسجدسازی خودمان داشته‌ایم. بد نیست که روی‌کرد غربی‌ها را در این زمینه با نمونه‌های اخیر داخلی مقایسه کنیم. تشابه‌ها و تضادهای جالبی را خواهید یافت.

مجموعه «پوسترهای عاشورایی با نگاهی در خوش‌نویسی سنتی» اثر فاطمه مرتضایی، پس از ارایه در سومین جلسه حلقه هنر، با حضور هنر‌مند و کارشناسان حلقه هنر تحلیل و بررسی شد که می‌توانید مشروح این بررسی را در وب‌سایت رسمی حلقه هنر در این‌جا مطالعه کنید.

به شخصه تا پیش از برگزاری این جلسه و نشنیدن توضیحات هنرمند و تحلیل‌گران، مجموعه این پوسترها را -که پراکنده برخی را دیده بودم- یک تلاش هدف‌مند و منسجم و برخوردار از مطالعات روش‌مند بر ظرفیت‌های گرافیکی متنوع خط سنتی نمی‌دانستم. مجموعه پیش‌ رو یک بازتعریف و به کارگیری هدف‌مند این ظرفیت‌ها در بازنمود حماسه کربلاست که توسط فاطمه مرتضایی پیاده شده است.

گویا این تیموتی آلن کلا به عکاسی از فضاها و بناهای متروکه شهرت داره. این عکاس در مجموعه زیر یکی از بناهای بی‌نظیر و پرقدرت عصر کمونیسم در بلغارستان رو سوژه خودش قرار داده و با انتخاب یکی از جمله‌های نقش شده بر روی بنا یعنی "گذشته ت رو فراموش کن!" مجموعه خودش رو نام‌گذاری کرده.

چیزی که در انتشار این پست برام جالب بود، قدرت بیان حاکم در این معماری کمونیستیه. بنایی عظیم که آدمی رو یاد بناهای کهن ادیان می ندازه و حتی کاشی‌کاری ها و طرح‌های داخلی ش هم اگرچه در بیان و گرافیک مربوط به زمان اخیره اما به شدت حال و هوای جهان سنت داره.... اصلا در تصویری که بزرگان کمونیست به صورت کاشی شکسته نقش زده شدند، ابتدا انگار می کنی با چهره مردانی فرابشری و ابرانسان روبه‌رو هستی ...... و بنا هم چه از بیرون و چه از درون نقشی قدرت‌مند در بستر خودش ایفا می کنه.....

واقعا کمونیست رو باید دینی جدید در دنیای معاصر دونست. دینی که هنوز هم مومنانی داره و حتی در بحران‌های اخیر جهان در مقابل بدیل غربی ش یعنی امپریالیسم به مراتب موفق‌تر داره عمل می کنه.

------

نکته جالب دیگه اون که وقتی داشتند این بنا رو می ساختند، تصور می‌کردند به آخرالزمان و نقطه آرمانی بشر دارن می‌پیوندن.... کمی بهش فکر کن.