دفن زباله‌ها همان‌طور که ام‌روز معضلی برای شهرها شده است، در آینده‌ی نزدیک جزو تهدیدات جدی برای مردم جهان خواهد شد. شهرداری‌ها نیز در سال‌های اخیر تلاش زیادی برای بازیافت زباله انجام داده‌اند، اما چرا گاهی مردم در این راه هم‌راهی نمی‌کنند؟ باید دید چه جذابیتی برای آن‌ها ایجاد کرده‌ایم که مردم زحمت جدا کردن زباله را به خود بدهند.

این پست شامل چند طرح از جاهای مختلف است که سعی کرده‌اند به طرق گوناگون شهروندان را به این کار متمایل کنند. استفاده از رنگ‌های متنوع و شاد، نقاشی کردن سطل‌ها، برش دهانه‌ی سطل با اشکال هندسی و جداره‌های شفاف جزو ایده‌هایی است که خواهید دید. 

حتما شما هم احساس ناامنی ناشی از تعدد تبلیغات شهری را در شهرهای بزرگ کشور به ویژه تهران بزرگ خوب درک کرده‌اید. انگار از زمین و آسمان شما را محاصره کرده باشند.

شهرداری تهران در اقدامی درست و اصولی ده روزی تمام بنرهای تبلیغاتی شهر تهران را خالی کرد و همه را به آثار هنری اختصاص داد. بنرهایی سفید که به نحوه‌های مختلف - و گاهی نه چندان مناسب - روی هر کدام یک یا چند اثر هنری نقش بسته بود. فارغ از نقدهای مختلفی که به این کار شد، از نصب غیراصولی آثار تا ابعاد تا حتی برخی به ایرانی نبودن برخی آثار نقد داشتند و ..... به زعم ما حرکت شهرداری تهران در این حجم وسیع بی‌نهایت تقدیرپذیر بود. شهروندان برای ده روز توانستند نفس بکشند و حتی تهران زیبا را تجربه کنند! بس که تبلیغات تجاری تمام چشم و ذهن ما را در سرتاسر روز پر کرده است. اتفاقا آشنایی با هنر جهان در کنار میراث عظیم هنر ایران نیز کار ارزش‌مندی بود که در این کمپین رخ داد. 

ما هم در ایران و مثلا در شهر تهران بارها از زمان شهرداری احمدی‌نژاد -که شروع کننده بود- تا همین دوران اخیر، تلاش کرده‌ایم تا برای ترویج کتاب‌خوانی عمومی به تعبیه کتاب‌خانه‌های عمومی یا تهیه بسترهای عرضه‌ی کتاب ارزان یا کتاب‌های مناسب تاکسی و اتوبوس خوانی دست بزنیم. اما چرا عموما این کارها با عدم توفیق روبه‌رو بوده‌اند؟

شاید یکی از دلایل عدم توفیق این گونه حرکت‌ها، عادی شدن کتاب و عرضه بی‌رویه آن در جامعه ما باشد. وقتی فلان ارگان به بهانه‌ای مناسبتی هزاران جلد از کتابی خاص -که منجر به چاپ چندمی شدن آن کتاب هم می‌شود- را به بدترین نحو ممکن و بدون شان خاصی در بین اقشار نامرتبط با موضوع پخش می‌کند و گاهی حتی شعارها و سلیقه‌ها و تبلیغات خود را به آن اضافه می‌کند لاجرم باید قبول کنیم کم‌کم این گونه مسائل برای مردم جذابیت نداشته باشند. یا مثلا مروری کنید بر عرضه‌های شبه‌فرهنگی شهرداری تهران در سال‌های اخیر و ببینید بیشتر در پی عرضه فرهنگی بوده است یا در پی تبلیغ خودش و مدیرانش در پوسته فرهنگ.... بگذریم که همین میزان را هم این روزها به حساب انتخابات می‌گذارند، در حالی که درد، درد امروز و دیروز و بی‌گمان فرداهاست.

شاید این چنین معضل و دغدغه ای بوده باشد که به طراحان کتاب‌خانه‌های کوچک مجانی شهر نیویورک ایده داده است تا این کتاب‌خانه‌ها را به شکل و رفتار یک شهر فرنگ طراحی کنند و در سطح شهر نصب کنند! این شهر فرنگ‌ها به خوبی مخاطب را کنجکاو می‌کنند تا از سوراخ چشمی آن‌ها به داخل نگاه کند و با دیدن حاشیه و عنوان کتاب‌ها چه بسا که هوس کند و با خم شدن و داخل شدن در فضای زیر شهر فرنگ به دنیای کوچک کتاب‌ها وارد شود!

همیشه نباید منتظر شهرداری‌ها بود تا به شهر و منظر و سیمای آن برسند. به خصوص اگر شهرداری مثل شهرداری تهران باشد و به تنها چیزی که فکر نکند خدمت به شهر و اصلاح مشکلات منظر و فضای شهر باشد و بیشتر درگیرودار تبلیغات انتخاباتی از هشت سال قبل از موعد..... و به خصوص‌تر اگر شهر مثل تهران باشد با خروار خروار نابه‌سامانی شهر و مشکلات لاینحل.

بناهای شهری به خوبی می‌توانند حال و هوای شهر را عوض کنند. هر بنایی که طراحی و ساخته می‌شود یک فرصت است. فرصت دگرگون کردن یک منظر شهری. فرصت اعطای شانی متفاوت از آن چه که هست.... شما و ما وظیفه داریم. و شاید امروز بیش از هر چیز عدم حضور طبیعت بهانه خوبی باشد تا در ساخت و ساز‌ها و طراحی های معماری‌مان نقش مهم خود را بفهمیم. یک بنای سبز گاهی یک کوچه یک محله و حتی یک منطقه را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.

شهرداری مشهد چندسالیه ثابت کرده با وجود شانتاژهای رسانه ای شهرداری تهران در زمینه های فرهنگی و فضاسازی شهری، با بودجه ای به مراتب کم‌تر از چیزی که در تهران داره خرج می شه، بسیار در برنامه های مناسبتی شهر رو زیباتر و فخیم تر آرایش و تزئین کرده. به شخصه در نیمه شعبان و یکی دیگه از مناسب های مذهبی مشهد رو مرور کردم و لذت بردم از فضاسازی های حجمی و تصویری نوآورانه نصب شده در شهر...

امسال هم نوروز شهر مشهد متفاوت از شهرهای دیگه ایران بود انگار. حجم‌هایی مرتبط و به ظاهر گاهی نامرتبط اما در کل یادآور کلی خاطرات و اشاره به کلی لطایف فرهنگ ایرانی در ابعاد بزرگ در جای جای شهر نصب شدند که برخی شون فوق العاده خوب ند.

کاش کمی هم همت کنه این شهرداری فعال و المان های ثابت و همیشگی فاخر در شهر نصب کنه تا الگویی برای برادرهای بزرگتر ناخلف‌ش نظیر تهران باشه....

عکاس این عکس‌ها محمد زائرنیاست و از پایگاه اطلاع رسانی شهرداری مشهد انتخاب شدند.