«نقاشی‌های عاشورایی» حسن روح‌الامین در هفدهمین جلسه حلقه هنر به نمایش درآمد و پیرامون آن‌ها نیز بحث‌های خوبی درگرفت. نقاشی‌هایی که در اوج صداقت و لطافت برآمده از هنرمندانه‌گی‌های روح‌الامین عزیز اما با قدرت قلمی بی‌رقیب و عالی قلم‌زده شده‌اند. روح‌الامین که به دلیل تبحر خاص‌ش در طراحی و نقاشی و به خصوص طراحی فیگور انسانی، به سراغ صحنه‌هایی خاص از واقعه‌ی عاشورا رفته است، به حق در ارائه تصویری نو و عینی از این حماسه عظیم گامی بزرگ برداشته است. گامی که به تایید حرف‌های خودش اصلا با هدف همین روایت تصویری و به منظور ماندگاری در تاریخ هنر شیعی برداشته شده است. تابلوهای روح‌الامین در ابعاد بسیار بزرگ هستند و مطلقا برای رفتن روی دیوار یک خانه کشیده نشده‌اند. روح‌الامین در تعبیری لطیف خود این نحوه طراحی و نقاشی را روضه‌خوانی نقاشانه می‌داند.

همان‌طور که در جلسه هم مطرح شد در کنار همه این تمجیدها نگاه‌هایی متفاوت نیز به کارهای روح‌الامین وجود دارد. برخی معتقدند روح‌الامین با ارائه چنین تصویر عینی واقع‌گرایی از واقعه‌ای حماسی که بیش‌تر در فرهنگ و تصور ما صورتی اسطوره‌ای پیدا کرده است، به نوعی آن را عینی می‌کند که در مقایسه با تجربه قرون میانی و رنسانس اروپایی می‌تواند زنگ خطری برای آینده هنر شیعی باشد؛ هنری که شاید با تکرار تجربه مسیحیت به شکستن برخی قداست‌های ذهنی شکل‌گرفته پیرامون چنین وقایع و تاریخ مقدسی منجر شود. نظر شما چیست؟

جهان فانتزی، جهان فرار از واقعیت، تصوری که به خصوص با ورود به عصر تلویزیون، انیمیشن و سینما به یکی از وجوه جداناپذیر هنر و فرهنگ تبدیل شده است، بستر مهیایی برای جولان ذهن و توهم -و نه خیال- است. تفاوت‌های میان توهم نهفته در جهان فانتزی با خیال شاید نتوان به راحتی برشمرد اما شاید در تعبیری کوتاه توهم را خیال بدون بنیان و اصل حقیقی دانستن مشکل را تا حد قابل قبولی حل کند. جهان فانتزی به جای آن که روح انسان را به افق‌های بالاتر بکشاند در سردرگمی ناشی از شکستن تمام قالب‌های عینی رها می‌کند. در جهان فانتزی ما با غیرقابل فهمی غیرقابل اتکا روبه‌رو هستیم که در اصل خود با اندیشه‌هایی غیر ذات‌گرایانه در ارتباط است.

با این وجود خلق فضاهای فانتزی در یک استودیوی محدود و کاملا عینی بدون بهره‌برداری از تکنیک‌های تصویری و دیجیتال، از آن حیث که ابتکار و پشت‌کار هنرمندی را نشان می‌دهد دیدنی خواهد بود. لی جین‌یانگ هنرمند کانسپچوال اهل کره‌جنوبی تصورات فانتزی ذهن خود را در فضاهای محدود (مختلف است؛ غالبا در حدود یک اتاق ۳ در ۴) یک به یک ساخته است و با عکاسی از آن‌ها دنیای ذهن خویش را شکل داده است. او این مجموعه را «بخشی از قلب، خاطره و رویاها» معرفی کرده است.

یکی از رسم‌های نیک هیئت هنر در نه سال گذشته، توجه به تصویرسازی و تجسم هنری حماسه عاشورا در قالب کارگروهی ویژه با نام کارگروه تصویرسازی هیئت هنر است. نذر شب هشتم، نام کارگاه و مسابقه‌ی تصویرسازی‌ بود که به همت کارگروه تصویرسازی هیئت هنر و خانه طراحان انقلاب اسلامی، در ایام محرم امسال برگزار شد. در این کارگاه که به نظارت و مدیریت دکتر پروانه دلفانی برگزار شد، هنرمندان در طول سه روز با تجربه‌ها و نگاه‌های متفاوت هر کدام از سویی به حماسه عاشورا نزدیک شدند و دست آخر آثاری که توانستند به موعد زمانی مشخص برسند در مسابقه نیز شرکت کردند و به پنج اثر برگزیده جایزه‌ی کمک هزینه‌ی سفر کربلا اهدا شد...

در آثار تصویرسازی عاشورایی دو روی‌کرد بازنمودی و تمثیلی روی‌کردهای پرکاربردتر هستند و روی‌کرد فرانمودی نیز به ندرت مشاهده می‌شود. در بین آثار ارائه شده در کارگاه نذر شب هشتم نیز بیش‌تر شاهد دو روی‌کرد اول بودیم. به نظر می‌رسد با توجه به آن که واقعه عاشورا مرز زمان و مکان را درنوردیده است و بیش‌ از آن‌که یک واقعه‌ی عینی باشد یک فرهنگ و یک اسطوره‌ واقعی‌ست روی‌کردهای بازنمودی باید مواظبت بیش‌تری در برخورد با آن کنند. شاید گاهی با یک تصویرسازی عینی ذوقی، تصویر روحانی این واقعه بزرگ و بزرگان آن را در ذهن مخاطب مخدوش کنیم.

آثار زیر از هنرمندان مختلف است.

اسکچینگ در واقعیت سه بعدی.