یک سال اخیر را شاید بتوان سال تحول صنعت پرینت سه بعدی دانست. صنعتی که با توسعه‌ی همه‌جانبه توسط گروه‌های مختلف، طیف وسیعی از کاربردهای جدید پیدا کرده است. سایت دیزاین‌بوم مجموعه‌ای از برترین کارهای پرینت سه بعدی سال ۲۰۱۵ خود را منتشر کرده است که در میان آن‌ها، تعدادی مربوط به صنعت مد و پوشاک می‌شد و در یانون دیزاین قابل انتشار نبود.

نکته‌ی قابل توجه در این آثار، استفاده از پرینت سه بعدی در مقیاس‌های بسیار متنوع، از طراحی شیرآلات و ظروف گرفته، تا پرینت مجسمه‌های غول‌آسا، اتوموبیل و سازه‌های واقعی معماری است. تکنولوژی‌ای که به دلیل پیوند میان دنیای دیجیتال طراحی و جهان واقعی ساخت، هر روز بیش‌تر مورد استقبال قرار می‌گیرد، در این مجموعه آثاری را به وجود آورده که تا چند سال پیش غیر ممکن به نظر می‌رسید. به نظر می‌رسد جذابیت‌های پرینت سه‌بعدی تنها به دیجیتالی و آسان بودن آن محدود نمی‌شود، بل‌که قابلیت شخصی‌سازی در آن، ویژگی مهمی است که احتمالا محصولات صنعتی را دچار تحول می‌کند و بازاری دیگر را ایجاد خواهد کرد.

شاید بد نباشد که به این بهانه آثار پرینت سه بعدی یانون دیزاین را با هم مرور کنیم. دیدن پست‌های ابتدایی و مرور صحبت‌هایی که چهار سال پیش مطرح شده، برای خود ما هم جالب توجه بود! در این پست با کلیک کردن روی هر عکس تصاویر کامل‌تری از آن را می‌توانید ببینید.

سبک پرجزئیات و شلوغ ویکتوریایی را این بار فینچ و فوریکر برای خانه‌ی یک گیاه انتخب کرده‌اند. بناهای معماری مینیاتوری فلزی که توسط خریدار سرهم شده و پوششی مسقف را برای یک گیاه آپارت‌مانی می‌سازند. اگرچه به نظر می‌رسد وجود گشوده‌گی‌ها و شکست‌های فراوان در این سبک آن را گزینه‌ی مناسبی برای چنین پوششی کرده، اما پوشاندن این‌چنین گیاه بیش‌تر شبیه زندانی کردن آن‌هاست تا حفاظت و نگه‌داری‌شان. 

نکته‌ی قابل تامل دیگر احیای یک هویت تاریخی در این طرح است که اتفاقا ما به ازای تجسمی هم دارد. یادگارهایی که از قرن نوزده انگلستان باقی مانده‌اند را طراح این‌گونه کوچک کرده و به کاربر اجازه می‌دهد که با دست خود آن را دوباره بسازد و در خانه‌ی خود از آن نگه‌داری کند.

با توسعه‌ی تبادلات تصویری و خو گرفتن مردم به آن، نوع نگاه و سلیقه‌ی جامعه نیز دست‌خوش تغییر شده است. نمونه‌ی این تغییر ذائقه را می‌توان در تحول اساسی دکور و ظاهر بعضی هیئات مذهبی مشاهده کرد. در دو سه سال اخیر تبِ داشتن دکوری زیبا در هیئات بزرگ آغاز شد و کم کم مجالس کوچک‌تر نیز در پی اجرای ظاهری متفاوت برای فضای خود برآمدند. هیئات بزرگ‌تر برای ایجاد جذابیت بیش‌تر برای جوانان و بعضی به دلیل پخش تلویزیونی و یا تصاویری که از مجلس ضبط می‌شد، انگیزه‌ی مضاعفی برای این کار داشتند تا جایی که بعضی به خرج‌های سنگین میلیونی روی آوردند. حرکتی که شاید آغازش را بتوان در بعضی هیئات هنری جست، در این چند سال نتایج جالبی را رغم زده که بعضی مثبت است و بعضی جای نقد جدی دارد.

غالب این دکورها به تصویری گرافیکی و چاپ شده پشت سر مداح و سخن‌ران خلاصه می‌شوند و در بعضی این تصاویر در ادامه‌ی فضای تکیه نیز امتداد می‌یابند. بعضی از طرح‌ها فراتر رفته و در فضای سن، عناصری ساخته شده قرار داده‌اند که تعدادی از آن‌ها به اینستالیشن نیز نزدیک شده‌ است. آن‌هایی که به این فن آشناتر بوده‌اند نورپردازی هدف‌مندی را اجرا کرده‌ و باقی بدون طراحی، نور فضا را تامین کرده‌اند. البته با درک به‌تری از عناصر هنری میان مردم و هیئات رفته رفته گروه‌های بزرگ‌تر می‌توانند به فکر هویتی بصری برای کل مجموعه‌ی خود باشند و برای تعریف هویت ظاهری خود نیازی به تابلوهای غول‌پیکر و خرج‌های آن‌چنانی نداشته باشند.

اگرچه همه‌ی ما دوست داریم با تمام توان به ساحت سیدالشهدا (ع) ابراز ارادت کنیم و آن‌ها هم از ما خواسته‌اند که برای‌شان زینت باشیم، اما نباید به انگیزه‌های فرعی در وادی رقابت و پزهای شخصی بیفتیم. ضمن این‌که هر کدام از هیئات مذهبی، چه خانه‌ای کوچک در یک روستا، چه مجموعه‌ای بزرگ در دل شهر اقتضائاتی دارد و لزومی به یک‌شکل بودن همه‌ی آن‌ها نیست.

یکی از کاربردهای اصلی فن‌آوری ساخت دیجیتال استفاده در طراحی داخلی است. قطعاتی که در دست‌گاه‌هایی مانند برش لیزر و در مقیاس انسانی تولید می‌شوند، در فضاهای داخلی ساخت‌مان آسان‌تر به کار می‌روند. آژانس طراحی سرزمین عجایب در طراحی یک کافه، نام یکی از برندهای نوشیدنی را بر دیواره‌ی اصلی آن حک کرده است. آن‌ها طراحی این دیواره را در ترکیب با نام این برند به کار برده و به جای الصاق این نام به زمینه‌ی پشت‌ش، طرحی یک پارچه را ارائه داده‌اند. در طراحی این سطح سه بعدی آن‌ها ساختاری مواج را توسط ورقه‌های چوبی برش داده شده ایجاد کرده‌اند که در تعامل خوبی با نام برند عمل می‌کنند. ساخت چنین آثاری که به تری‌دی‌ساین شهرت دارند به خوبی نمایان‌گر ظرفیت عناصر صفحه‌ای در ساختن احجام سه‌بعدی است، قدرتی که به لطف طراجی و ساخت دیجیتال ممکن شده است.

دیلنبرگر و هانس‌میر در بخش سازه‌های بزرگ‌مقیاس پرنیت سه بعدی در جشن‌واره‌ی تبادل طراحی کانادا، مجسمه‌ای سه متری بر مبنای تزئینات اسلامی ساخته‌اند. آن‌ها با بهره بردن از تزئینات بناهای اسلامی و هندسه‌ی متنوع و پیچیده‌ی آن‌ها، الگوریتم‌هایی کامپیوتری تعریف کرده‌اند و با ترکیب این الگوریتم‌ها و تداخل شکل‌های حاصل شده، به حجمی ظریف و پیچیده رسیده‌اند. این اثر که اسم آن را دیوار اسلیمی گذاشته‌اند، از ۲۰۰ میلیون سطح مجزا تشکیل شده که با روی هم قرار گرفتن ۱۲ بلوک پرینت شده با ماسه، وزنی حدود ۸۰۰ کیلوگرم پیدا کرده‌ است. طراحی این حجم پرکار و عجیب، ۴ ماه زمان برده و ۴ روز نیز صرف پرینت قطعات آن شده است.

از عمده هدف طراحان، درگیر کردن حس مخاطب با جزئیات فراوان و برجسته‌گی‌ها و فرورفته‌گی‌های این مجسمه بوده است، به نحوی که با لمس و دیدن چندباره‌ی آن به تکرار و ملالت نیفتد. به نظر می‌رسد گنجینه‌ی هنری گذشته‌ی ما، به خصوص تزئینات اسلامی که از هندسه‌ای دقیق و ریاضی‌وار برخوردارند، به خوبی قابلیت رشد دادن و انتقال به نسلی جدید به کمک نرم‌افزارهای کامپیوتری و دست‌گاه‌های ساخت دیجیتال دارند. پژوهش‌های این‌چنینی زمینه‌ساز رشد بیش‌تر در نحوه‌ی استفاده از این تکنیک‌های نوظهور و مقدمه‌ای است برای ورود آن‌ها به عرصه‌ی معماری و دیکر حیطه‌های طراحی.

طراحان فرانسوی مجموعه‌ای از مبل‌مان منزل را با حال و هوای آرت دکو طراحی کرده‌اند. آن‌ها با بهره‌گیری از بتن به عنوان عنصر اصلی و نماینده‌ی معماری مدرن و افزودن مس در طرح‌های خود، نوعی مبل‌مان شبه معماری را با پوسته‌ای سخت ایجاد کرده‌اند. هم‌نشینی مس و بتن تا حدی تعادل رنگی و گرمی و سردی آن را حفظ کرده است. فرم‌های شکسته و متغیر، مصالح سنگین و غالب بودن وجه تزئینی از مشخصات آرت دکو است که در طرح‌های میراث‌داران فرانسوی آن، به وضوح دیده می‌شود.

حتما خاصیت منشوری را از کتب دبیرستان یادتان هست. وقتی نور سفیدی از میان منشور عبور داده می‌شد و به صورت یک طیف هفت رنگ از آن بیرون می‌آمد. نور با شکست‌های متعدد درون حجم شیشه‌ای، تبدیل به امواج با چند طول موج متفاوت می‌شود و چشم ما هر طول موج را به یک رنگ می‌بیند! اما این خاصیت اعجاب انگیر را فقط باید به آزمایش‌گاه منحصر دانست؟ درست است که این تجربه را گاهی با بازتاب کریستال‌های لوستر در اماکن مختلف تجربه کرده‌ایم،‌ اما طرح ۱۰۱.۸۶ درجه، با نگاهی طراحانه کریستال‌هایی را با این روی‌کرد بازآفرینی کرده است. ویلی و جانسن که یکی مهندس مکانیک و دیگری طراح است، با تولید قطعات شیشه‌ای از کریستال‌هایی خاص، تجربه‌ای متفاوت را از این قانون طبیعی رقم زده‌اند. با روی هم قرار دادن این قطعات و تاباندن نور به آن‌ها، هر نقطه از آن‌ها رنگی خاص را به نمایش می‌گذارد و با حرکت دادن این شیشه‌ها از مقابل هم شاهد حرکت رنگ‌ها نیز خواهیم بود. آن‌‌ها برای کاربردی‌تر کردن این خاصیت، ساعتی شیشه‌ای نیز طراحی کرده‌اند که با حرکت عقربه‌ی آن تغییر رنگ می‌دهد و شکل و شمایلی رویایی به خود می‌گیرد.

کارهای مدولار در طراحی مبل‌مان داخلی را زیاد در یانون دیزاین دیده‌ایم (+++). کارهای مدولار علی‌رغم ساده‌گی‌ ظاهری و شباهتی که به هم دارند، گاهی با یک ایده‌ی کوچک به کلی متفاوت می‌شوند. آی‌پات نام سازه‌ای است که استودیو سوپرکیک برای نظم دادن به وسایل و استفاده‌ی خلاقانه از فضا طراحی کرده است. آن‌ها به جای این‌که کوچک‌ترین مدول خود را مکعب‌هایی کامل درنظر بگیرند، قطعات کوچک‌تر فلزی را به عنوان پایه کار انتخاب کرده و با تغییر نحوه‌ی اتصال این شبکه‌ی فلزی، اجازه‌ی تغییر پذیری بیش‌تری را به آن داده‌اند. به این شکل اگر گیاهی را در قفسه قرار دهید، با هرچه بزرگ‌تر شدن گیاه می‌توانید دانه دانه از مِش اطراف‌ش کم کنید تا فضای رشد داشته باشد. علاوه‌بر این امکان اضافه کردن یک قفسه به بدنه‌ی کار و در بعد سوم از تفاوت‌های این طرح است که احتمالا به دلیل ضعف سازه در این شرایط نیاز به توسعه و طرح‌های پخته‌تری دارد. طراحان البته به همین قناعت نکرده و برای تسهیل استفاده از گیاه، برای آن‌ها کیسه‌هایی متناسب با قفسه‌ها طراحی کرده‌اند. کاری که می‌تواند طرح آن‌ها را با عنوان گل‌دان من معرفی کند!