یکی از حرکتهای بسیار روبهجلویی که در فرآیند انقلاب اسلامی در ایران شکل گرفت، توجه گروههای مردمی و جهادی به توسعهی کالبدی و فرهنگی مناطق محروم بود؛ رویکردی همان اوایل انقلاب با شروع نبرد تحمیلی به ناچار در حضور و تلاش در جبهههای جنگ معطوف شد و پس از آن نیز به مدت ۱۶ سال ناجوانمردانه در فرآیند توسعهی از بالا به پایین دولتهای کارگزاران و اصلاحات به کل از جانب ساختار دولتی نادیده گرفته شد و حتی با بیمهری و کارشکنی مواجه شد. ده سال اخیر را باید دوران بالندگی مجدد این رویکرد دانست و بنابراین آسیبشناسی و کمک به این حرکت میتواند وظیفه همهی متخصصان و دغدغهمندان باشد.
مشابه همین حرکتهای جهادی را جهان غرب نیز نسبت به مناطق محروم جهان و در قالب کمک و صدقه و امور خیر انساندوستانه انجام میدهد. این حرکتها اگرچه جهادی برای خداوند نیستند اما به نیتهای انساندوستانه آمیخته با توسعهطلبانه انجام میشوند و از حیث روش و تجربه به شدت میتوانند مورد مطالعه جریانهای جهادی داخلی قرارگیرند.
مثلا در اکثر این حرکتهای جهادی توسعه کالبدی و ساخت و ساز بناهای فرهنگی در بافتهای محرووم یکی از مهمترین رسالتهای گروههای جهادیست. در ایران خودمان چه بسیار مساجد و مدارس و کلینیکهای درمانی که به همین روشها در مناطق محروم ساخته نشدهاست. تفاوتی که این میان وجود دارد آن است که گروههای مشابه غربی با نگاه به توسعهی پایدار سعی میکنند تا با الگوهای بومی هر منطقه ساخت و سازهایی انجام دهند که الگویی برای توسعهی آیندهی منطقه و در تطابق با بوم و فرهنگ آنجا باشد اما در حرکات جهادی امروز ایران -به دلیل کمتوجهی یا عدم آگاهی- بیشتر ساختههایی بدون هویت و با الگوی ساخت در شهرهای کوچک و بیارتباط با منطقه محروم را به آنجا تحمیل میکنیم و شاید زمینه توسعهی آیندهای ناپایدار را میگذاریم.
انحمن خیریهای انگلیسی برای توسعهی منطقهی محرومی در افریقا میخواهد یک مدرسه ابتدایی بسازد.
تیم طراحی با وجود این که تیمی بینالمللیست اما با بررسی دقیق بوم مورد نظر و فرهنگ و روابط پیچیده انسانی تمام الگوهای مرسوم ساختمان سازیاش را کنار میگذارد و در تطبیق با منطقه چنین مدرسهای را میسازد. مدرسهای که با وجود ۹ کلاس درس، کتابخانه، سایت کامپیوتر، آشپزخانه و فضای مدیریتی و مجموعه اتاقهای دبیران و فضای بازی، اما برای مردم منطقه چیزی اعجابآور و مدرن نیست که فرهنگ بومیشان را تحقیر کند و از آنها بخواهد چیزی دیگر باشند....