طراح صنعتی معروف ژاپنی این بار پا در کفش معماری کرده و بزرگ‌ترین پروژه‌ی خود را اخیرا به پایان رسانده است. شرکت نندو که کارهای‌ش را بارها در یانون دیزاین دیده‌ایم (مثلا +)، فروشگاهی چهل هزار متر مربعی را در بانکوک بازطراحی کرده است. سالن‌های فروش‌گاهی که شاید مهم‌ترین شاخصه‌شان مبل‌مان درون‌شان باشد، مورد مناسبی هستند برای یک طراح مبل‌مان که استعدادهای معماری خود را نیز بسنجد!. این مجموعه‌ی فروش‌گاهی با داشتن چندین سالن مجزا که هر یک مختص یک نوع کالا است، با کانسپت‌های متفاوتی طراحی شده‌اند. نندو سعی کرده که معماری را توسط جدار‌ه‌ها به مبل‌مان متصل کند و به نظر می‌رسد که در این موضوع موفق نیز بوده است. خلوص، هندسه‌ی منتظم و البته شفافیت فضاها در غالب‌ این اتاق‌های فروش‌گاهی دیده می‌شود. طراحان سعی کرده‌اند که این ویژگی‌ها را در جداره‌ی بیرونی فروش‌گاه نیز به نمایش‌ بگذارند که مکعب‌های معلق در جداره‌ها، این نقش را به خوبی ایفا کرده‌اند. 

به نظر می‌رسد که ماهیت موزه‌ای این فضاها بر ماهیت فروش‌گاهی‌شان غلبه پیدا کرده است و شاید همین موضوع جذاب موجب شده که رسانه‌های زیادی در یکی دو روز گذشته به این کار بپردازند.

نشریه‌ی «فرم و ایمان» مسابقه‌ای را بین ساخت‌مان‌هایی با کارکرد مذهبی برگزار کرده و از میان ۱۳۰ اثر ثبت شده، ۱۶ بنا را به عنوان برگزیده انتخاب کرده است. ساخت‌مان‌ها و حتی همه‌ی آثار هنری که به نوعی مربوط به مسائل اعتقادی و دینی هستند،‌ در تاریخ هنر و تمدن نقش مهمی را ایفا می‌کنند. حالا این نشریه با هم‌کاری موسسات مذهبی دیگر، این مسابقه را در پنج قالب امکانات نوین، بازسازی، مرمت، تغییر کاربردی و طراحی داخلی برگزار کرده و چهره‌ی جدیدی از اماکن مذهبی را ارائه داده است. آثار منتشر شده غالبا متعلق به کشورهای غربی و ادیان مسیحیت و یهود بوده و نشانی از مساجد و معابد شرقی در این نمونه‌ها نیست.

در این مجموعه مساله‌ی نورگیری از اهمیت خاصی برخوردار بوده و هم‌چنین شاخصی که این بنا را در شهر متمایز می‌کند. بعضی از ساخت‌مان‌ها کاملا با روی‌کرد معمول ابنیه‌ی عمومی طراحی شده و گاهی اگر صلیبی بر در و دیوار نبینیم، تشخیص کاربری بنا به آسانی ممکن نیست. در کنار این نمونه‌های کاملا مدرن و تغییر ماهیت یافته، نمونه‌های مناسبی در بخش مرمت دیده می‌شود که خلوص و خلوتی یک فضای عبادی را به خوبی حفظ کرده است.

چالش‌های مشابهی را این سال‌ها در مسجدسازی خودمان داشته‌ایم. بد نیست که روی‌کرد غربی‌ها را در این زمینه با نمونه‌های اخیر داخلی مقایسه کنیم. تشابه‌ها و تضادهای جالبی را خواهید یافت.

مرکز گراهام‌بل اسکاتلند در سال ۲۰۱۳ برای بازطراحی به دست معماران جِی ام سپرده شد و آن‌ها با ایده‌ای جالب سعی در حفظ هویت تاریخی آن داشته‌اند. در حالی که بسیاری از آثار ارزش‌مندی معماری به دلیل روی‌کردهای حداقلی و سطحی یا به دست بولدوزر تخریب شده و یا تغییر کاربری‌هایی حساب نشده می‌دهند، طرح این مرکز ثابت کرد که کارهای به‌تری هم می‌شود انجام داد. آن‌ها با حفظ قسمتی از بنا به همان صورت قدیمی، قسمت دیگر را تخریب کرده و توسعه داده‌اند. در طراحی قسمت جدید ابعاد و تناسبات، ارتفاع مجموعه و تقسیم‌بندی گشوده‌گی‌ها با الگوگیری از ساخت‌مان اصلی انجام شده است. اما نکته‌ی جالب‌تر تقاطع این دو مجموعه‌ی قدیمی و جدید در فضاهای بیرونی و داخلی است،‌ که یک امتداد تاریخی هویت بخش را از خود به نمایش گذاشته است.

گاهی در فعالیت‌های استخراجی و صنعتی تمهیدات عظیمی اندیشیده می‌شود که پس از اتمام کار بدون استفاده شده و به عنوان معضل شناخته می‌شود. سکوهای نفتی جزو سازه‌هایی هستند که پس از اتمام استخراج، بیرون بردن آن‌ها از محیط کار دشواری است. طرح «امید را ببین» که برنده‌ی جایزه‌ی طراحی نقطه‌ی قرمز شده است، سعی در زنده نگاه داشتن این سازه‌ها داشته. این مجموعه با داشتن یک اتاقک بر روی سکوی نفتی و یک بالابر هم‌سطح آب، پس از این‌که حادثه‌دیده‌گان خود را با دیدن نورافکن‌ها به ایست‌گاه رساندند، آن‌ها را تا رسیدن امداد هوایی حفظ می‌کند. با وجود این‌که تامین انرژی در این طرح، به کمک تبدیل انرژی امواج به انرژی مکانیکی در نظر گرفته شده، اما وابسته کردن نجات افراد به یک بالابرنده‌ی مکانیکی کمی با ریسک هم‌راه است. برای همیشه آماده بودن این فضا، در تعریف پروژه کاربری‌های دیگری نیز برای آن ذکر شده. مثل انبار مهمات کشتی‌ها و فعالیت‌های پژوهشی مربوط به دریا.

مسابقات و طرح‌های این‌چنین که معطوف به کانسپت می‌شوند، علاوه بر باز گذاشتن دست طراح و رها کردن او از محدودیت‌های فعلی، به نوعی شکل و شمایل زندگی آینده را نیز طراحی می‌کند.

تاگلیاونی عکاس، نقاشی‌های رنسانسی برونزینو را با تکنولوژی‌های ام‌روز به شیوه‌ای متفاوت بازسازی کرده است. برونزینو که جزو نقاشان تکلف‌گرای رنسانس به شمار می‌رود، در شماری از نفاشی‌های خود پرتره‌هایی از اشراف و شخصیت‌های معروف آن دوره را تصویر کرده است. تاگلیاونی در یک بازسازی کامل، با پوشاندن لباس‌هایی خاص، گریم چهره و فیگورهایی سرد و خیره، چند تن از انسان‌های قرن شانزدهمی را زنده کرده و این بار نه در قالب نقاشی که از لنز دوربین تصاویر آن‌ها را ضبط کرده است. پوشش‌های جالب توجه و البته کامل این زنان و مردان اروپایی، به نوعی دست‌مایه‌ی دست‌کاری‌های کامپیوتری او شده است تا با اغراق در ابعاد لباس‌‌ها، کشیده‌گی کاریکاتورگونه‌ی بدن سوژه‌ها را قابل باور سازد.

 صد و چهل سال پیش، در روستایی در اوکمارک آلمان، اصطبلی ساخته شد. اکنون، این اصطبل، با طراحی استودیوی معماری توماس کروگر، تبدیل به خانه شده است. سازهﻯ اصطبل ترکیبی بود از اسکلت چوبی و دیوارهای باربر آجری. کروگر با گشودن سه روزن بزرگ، در یکی از این دیوارها و جایﮔﺰین کردن آن با سه قوس بزرگ، چشمان خانه را رو به باغ و پهنهﻫﺎی سبز اطراف گشوده است.

نکتهﻯ جالب توجه در این بازسازی، استفاده از ظرفیتﻫﺎی موجود بوده است. این امر موجب حفظ و تقویت زیباییﻫﺎی فضای پیشین شده؛ مثلا، تیم طراحی با بهرهﮔﯿﺮی از منطق و زبانی که ساختمان اصطبل را شکل داده بود، فضاهای جدیدی را بر سازهﻯ پیشین بنا سوار کرده است؛ و با اضافه کردن اتاقﻫﺎیی در اطراف، نشیمنی مرکزی خلق کرده‌اند. به این ترتیب، ساکنان همﭼﻨﺎن ﻣﻰتوانند وسعت اصطبل و بافت طبیعی چوب را که با بافت گرم و صمیمی آجر همراه شده، تجربه کنند.

در بازسازی یک مجنمع مسکونی در اسلواکی، طراحان گات گات به لطف سازه‌ی پیش‌ساخته‌ی بنای موجود توانستند تغییرات تاثیرگذاری در آن ایجاد کنند بدون این‌که تخریب دردسرسازی را به بنا تحمیل کنند. آن‌ها نمای یک‌نواخت و کهنه‌ی قبلی را با پوشش شفاف جدیدی پوشاندند و در سطح ساخت‌مان به شکل پراکنده، تراس هایی معلق را اضافه کردند. پراکنده‌گی نامتقارن تراس‌ها نمایی پویا را به این مجموعه بخشیده و آن را از حالت خسته‌کننده‌ی قبلی رهانیده است، علاوه بر این‌که کیفیت کاربری بنا را نیز افزایش داده است. هم‌چنین در طرح جدید، دیوارهایی از بیرون یا درون ساخت‌مان برداشته یا به آن اضافه شده است و در مجموع یک بازطراحی در کل بنا و جزئیات آن صورت گرفته است.

گذشته از مزیت‌های پیش‌ساخته‌گی در زمان ساخت، می‌توان اهمیت آن را در تغییرات بعدی ساخت‌مان و زنده نگاه داشتن آن به وضوح حس کرد.

 در بازسازی یک خانه‌ی قدیمی در کشور پرتغال، ارنستو پریرا استفاده از طرح و زمینه‌ای خاص برای سطوح را به عنوان مشخصه‌ی کار خود انتخاب کرده است. سطوح این خانه تنها دو طرح متمایز دارند که یکی رنگ سفید و دیگری الوارهای چوبی است. پریرا با چینش مورب الورارها در همه‌ی سطوح افقی و عمودی در داخل و خارج ساخت‌مان، به پویایی بصری این بنا افزوده است. اگرچه که این نوع چینش کار برش چوب را سخت‌تر خواهد کرد. تخته‌های مورب پریرا انسان را یاد هاشورهای مدادی طراحان برای بیان سایه می‌اندازد و البته بعید هم نیست که چنین موضوعی در فرآیند طراحی او موثر باشد!

نکته‌ی دیگر، طراحی سطوح با استفاده از رنگ‌های ساده و سرد در کنار سطوحی با ظاهری گرم و غیر ساده است که اخیرا در ساخت‌های داخل کشور نیز زیاد دیده می‌شود. به خصوص استفاده از چوب صنعتی شده، که گذشته از مسائل بصری، کمک به ایجاد تعادلی بین مصالح طبیعی و غیر طبیعی در بنا می‌کند. حفظ شیوه‌ی به کار بردن این تکنیک در داخل و خارج بنا از نقاط جالب توجه طرح پریرا است.