باغ کتاب تهران، یکی از پروژه‌های شهری وسیع چند سال اخیر کشور است که حالا با گذشت چند سال به خوبی هم مورد استقبال مخاطب‌های تهرانی قرارگرفته است. باغ کتاب اگرچه نام‌ش «باغ» کتاب است اما به واقع ساختمانی آهنی و بتنی‌ است که به نوعی نمایشگاهی مدرن برای کتاب در پایتخت است. حالا مقایسه کنید باغ کتاب تهران را با این پروژه. 

این پروژه در منطقه مگابنگنا از کشور تایلند در زیربنایی ۵۸ هزارمتری در سال ۲۰۱۸، شباهت زیادی با پروژه‌ی باغ کتاب تهران دارد و به خصوص در منظر شهری و خط آسمان‌ش کاملا یادآور باغ کتاب است. مشاور پروژه مشاوری تایلندی به نام «هم‌کاران منظر» است. اختلاف نوع نگاه به طبیعت در دو پروژه، از پروژه‌ی تایلندی ساختاری ساخته که گویی روی بخشی از طبیعت سقفی صدالبته مدرن کشیده شده است و طبیعت به نحوی کاملا غیرقابل کنترل و دوست‌داشتنی تا عمق فضا نفوذ کرده است اما در نقظه‌ی مقابل باغ کتاب تهران بسیار «معماری زده» است! و اجازه  نمی‌دهد طبیعت از پشت شیشه‌ها به داخل بیاید.

البته که باید تفاوت دو اقلیم و پوشش گیاهی متفاوت‌شان را مدنظر قرار داد. بلاخره تایلند با اقلیم استوایی و هوای خاص‌ش طبیعت بی‌محابایی نسبت به تهران دارد و طبیعت جور دیگری خود را نشان می‌دهد.

حالا چندین سال است که معماری دیگر از تکرار فرم طبیعت یا حتی انتزاع از آن عبور کرده و پا در عصری گذاشته است که معماری بایونیک و پارامتریک در آن با شکافتن روابط زیستی و ریاضی، سرزمین‌های جدیدی را پیش روی معماران می‌گشایند. در همه‌ی این سال‌ها عده‌ی زیادی تلاش کرده‌اند که تا حد ممکن روند طراحی ساخت‌مان‌ و شیوه‌ی زیست‌ آن را به موجودات زنده نزدیک کنند و معماری را از لحاظ کارکرد و فیزیک به حیات انسانی نزدیک‌تر کنند. 

تصاویری که آوجیک به کمک دست‌کاری‌های رایانه‌ای ساخته است، دخالتی در وضع کنونی بناهای دنیاست و آن‌ها را به گیاهانی تشبیه کرده است که خودرو هستند و بر اساس الگوهای زیستی‌شان رشد کرده و در هم می‌پیچند. او البته با این کار نه در فرآیند طراحی تاثیری گذاشته و نه حتی در کارکرد بناها، بل‌که تنها فرم گسترش و تکثیر مصالح ساخت‌مانی را با الگوهای ظاهری گیاهان تطبیق داده است. ما نمی‌دانیم اما شاید روزهایی بیاید که این الگوها که تا کنون تنها به کمک طراحی می‌آمده است، به کار رشد و تکثیر بناها نیز بیایند و ساختمان‌هایمان نیز با خود ما رشد کنند!

مردی زره‌پوش، نشسته بر پشت اسبی تیزرو، در یک دشت سبز و پهناور، از حرکت بازایستاده؛ نیزه‌ی چوبی بلندی در دست دارد. نگاه خیره‌ اش روی خط عمود کوچکی بر افق مانده. اما آن خط چیست؟ احتمالا اژدهایی که با حرارت نفس‌هایش خون کشاورزان را به جوش آورده؛ و شاه‌زاده‌ خانم را ربوده. شوالیه نقاب کلاه‌خودش را پایین می‌کشد، و با یک ضرب، اسب را به تاخت‌وتاز وامی‌دارد، تا علف‌های بلند دشت که در فاصله‌ی مستقیم بین او و اژدها روییده‌اند لگدکوب شوند.

این مرد را می‌شناسید؟ در دنیای امروز او چهره‌ی شناخته‌شده‌ای دارد. حضور مرزی‌اش در دنیای ما او را در موقعیت جالب‌توجهی قرار داده؛ مردی که در مرز دو دنیا ایستاده؛ و پس از ورود به عصر جدید، هم‌چنان در پی اژدها می‌گردد. اژدهای او اما موجود دیگری از همان عصر است. اژدهایی که او در پی از پای در آوردنش می‌تازد، ساخته‌ی دست یکی از همان روستاییانی است که برای نجات مزارع‌شان از حرارت دهان اژدها به او نامه نوشته‌اند؛ انگار نامه دیر به دست این شوالیه‌ی جوان‌مرد رسیده؛ چون در هنگام رویارویی با مزرعه، دیگر اثری از اژدها و روستاییان و مرد آسیابانی که اژدها را ساخته‌بود نمی‌بیند. تنها چیزی که از آنان به یادگار مانده بود، همان اژدهای آجری با بادبان‌های گردان بود؛ اژدهایی که بنا بود به جای به آتش‌کشیدن مزارع، به شکوفاشدن‌شان کمک کند؛ و با تکمیل کار باد، گندم‌ها را در سفر پیش‌روی‌شان به اهتزاز درآورد.

برخی ساخت‌وسازهای بشر در جهت تکمیل کار طبیعت (ابر و باد و مه و خورشید و فلک) صورت می‌گرفته‌اند؛ و چیزی را به آن تحمیل نمی‌کنند؛ شاید به همین خاطر باشد، که آسیاب‌های بادی دوست‌داشتنی به نظر می‌رسند.

بطری های پلاستیکی از بزرگترین اختراعات بشر و البته دشمن طبیعت اند! سالانه هزاران دلار صرف تولید و جمع آوری این محصولات شده و البته طراحان نیز همواره راهکارهایی برای بازیافت، جمع آوری و حمل و نقل این بطری ها دارند، راهکارهایی عموما برای یاری طبیعت در برابر پلاستیک. اما آیا می توان از پلاستیک برای حفظ و کمک طبیعت نیز بهره گرفت؟!

لیبرو روتیلو با استفاده از فناوری چاپ سه بعدی گلدان‌هایی را طراحی کرده است که می توانند هر بطری را به رحمی برای طبیعت تبدیل کنند. این گلدان ها با طراحی سبک و با اشکالی هندسی قابل ترکیب با فضاهای مختلف هستند و دلیل دیگری برای آینده درخشان فناوری چاپ سه بعدی محسوب می شوند. طرح در یک فروشگاه اینترنتی برای فروش قرار گرفته‌اند.

خیلی وقت‌ها پدیده‌های طبیعی را می‌بینیم و به سادگی از کنارشان می‌گذریم اما گاهی درنگ کردن و تعمیق در آن‌ها برای ما نشانه‌هایی را آشکار می‌سازد که پیش‌تر از آن بی‌خبر بوده‌ایم..

روبن وو به سراغ کشف پدیده‌های طبیعی در سرزمین‌های بکر آمریکای شمالی رفته است. اگرچه او چیز جدیدی را کشف نکرده و تنها عوارض خاص جغرافیایی را به گونه‌ای ثبت کرده که انگار تازه پیدا شده‌اند!. او با نورپردازی در شب در مناطقی کاملا تاریک و بدون نور مصنوعی تواسته پرتره‌هایی را از صخره‌ها و برجسته‌گی‌های این منطقه ثبت کند. وو برای این نورپردازی از دراون‌ها یا همان هلی‌کوپترهای کوچک کمک گرفته، وسیله‌ای که کاربردهای متنوع‌ش را هر روز بیش‌تر نمایان می‌کند. 

درخت موجودی سخاوت‌مند است که سایه‌ انداختن بر روی زمین کم‌ترین لطف اوست. گاهی این سخاوت را وقتی که اجزای درخت از آن جدا شده و به شکل صنعتی فرآوری می‌شود نمی‌بینیم. طراح فرانسوی نیمکتی را  طراحی کرده است که با اتصال نشیمن آن به شاخه‌هایی دست‌نخورده از درختان، قصد هویت‌بخشی به یک محصول صنعتی را دارد. بنجامین گریندورج با قرار دادن پایه‌ی شیشه‌ای در سمت دیگر نیمکت، سعی در بازنمایی یک‌پارچه‌ی درخت و القای حس تعلیق آن در هوا را داشته است. می‌توان مشاهده کرد که قطع شدن نیز درخت را ناکارآمد نخواهد کرد، همان‌طور که گریندورج از آن به عنوان یک عنصر فشاری و در عین حال نمادین در اثر خود استفاده کرده است.

نسبت طلایی یک کشف مهم و عجیب در ریاضیات است که ردپای آن را از معماری باستان تا آثار هنری ام‌روز می‌توان دنبال کرد. اما اصل این عدد یا این نسبت خاص مربوط به طبیعت و آفرینش‌های خداوندی است. ترکیب گوش انسان، صدف‌ها، گیاهان و حتی تناسب اعضای بدن انسان از این اصل پی‌روی می‌کنند. طراحان برای کمک به چشم هنرمندان و استفاده‌ی راحت‌تر از این قانون شناخته شده، قطعاتی شفاف که با تقسیم‌بندی‌های طلایی درون یک مستطیل محاط شده‌اند را تولید کرده‌اند. این تکه شیشه‌ها که در دو رنگ آبی و زرد ساخته‌ شده‌اند بیش‌تر مناسب رشته‌هایی مثل نفاشی، معماری، عکاسی و گرافیک هستند و البته خطر محصور شدن در یک ابزار و نگاه خاص  را نیز با خود به هم‌راه خواهند داشت.