این خانه در ساحل کالیفرنیا، به شدت بوی معماری شرقی و ایرانی می‌دهد. جانسون مارک لی معمار بنا، برای مقابله با چالش کشیدگی نامناسب بنا در جهت عمود بر ساحل، از ترکیب طاق‌بندی‌های پی‌در‌پی استفاده کرده است. با این تمهید علاوه بر تداوم جهت بنا، دریا را تا اتاق‌های انتهایی نیز کشانده است. چالش دوم معمار قوانین الزامی ارتفاع از بستر بوده است که خود منجر به خلق نیم‌طبقاتی در سطوح مختلف گردید. به علاوه که اجرای مناسب، دقت در انتخاب مصالح، خلاقیت فرمی و قدرت طاق، منجر به خلق فضاهایی شدیداً زنده و متنوع در عین سادگی شده است. ایوان عمیق رو به دریا، ایجاد حیاط داخلی(میان‌سرا) و تعبیه ورودی در آن، وجوه شباهت دیگری است با معماری ایرانی. صد البته که این اشارات می‌تواند کاملا اتفاقی باشد، اما نشانه‌ای است بر استعداد خارق‌العاده‌ی هندسه معماری ایرانی در تطابق با زندگی امروزی، اگر باورش کنیم.

این روزها از اخبار آسوشیتدپرس تا بیست و سی صحبت از خانه سه طبقه شریفی‌ها در تهران را می‌شنویم. خانه‌ای که توسط دفتر معماری علی‌رضا تغابنی و به منظور پاسخ‌گویی به دو صورت مساله جدی معماری خودمان یعنی تفاوت‌های اقلیمی زمستان و تابستان ما و دیگری نیاز به حریم و امکان درون‌گرایی در عین بیرون‌گرایی با ارائه راه‌کاری مکانیکی طراحی و اجرا شده است. متاسفانه مثل خیلی چیزهای دیگر سایه سنگین سیاست و پروپاگاندا مانع دیده شدن درست طرح شد. از خبرگزاری‌های خارجی که به طعنه از معماری مدرن و لوکس در تهران گفتند تا واحد مرکزی خبر که جولان صاحبان سرمایه را در مقابل ال‌سی‌دی‌های غول‌پیکر استودیو پخش به نقد کشید.... اما خانه شریفی‌ها -اگر نقدهایی حرفه‌ای برمی‌داشت- اتفاقا شریف‌تر از این نقدها بود.

شکی نیست که سرمایه‌داران بسیاری در خلا حاکمیتی و قانونی امروز کشور، سرمایه‌های وسیعی را مصروف امور نازله و کم‌بازده برای کشور کرده‌اند و امروز فاصله طبقاتی و ناهنجاری‌های رفتاری زیادی از این ناحیه گریبان‌گیر ماست. اما خانه شریفی‌ها اتفاقا نقطه حداقل عاقلانه این لوکس‌گرایی ست. شریفی‌ها اگر این چنین طراحی نمی‌شد یک بنای پرکار و پرخرج نما رومی سنگی نظیر خانه بسیاری از مسئولین سرمایه‌دار دولت‌های سرمایه‌داری در ایران می‌شد. اما با هم‌راهی کارفرما و طراحی معقول و نوآورانه معماران، امروز خانه‌ای داریم که تلاشی برای حل معضلات معماری‌ست. خانه‌ای که پذیرفته در مسابقه تراکم شرکت نکند و کم‌تر از حد معمول بسازد اما تابستان و زمستان‌ش با چرخش‌های مکانیکی حساب شده، تغییرات معقول دارد و فراخور نیازهای حریمی نیز می‌تواند جمع بشود یا خود را نشان بدهد...

نامزدهای جایزه‌ی یک میلیون دلاری بنیاد آقاخان ۲۰۱۳، یعنی گرون‌ترین جایزه معماری در پهنه‌ی فرهنگی جهان اسلام که هر سه سال یک‌بار داده می‌شه، معرفی شدند. در میون نامزدهای این دوره قرارگرفتن پروژه‌ی معظم مرمت بازار سنتی شهر تبریز در ایران که توسط تیمی متخصص و با نظارت اساتیدی بزرگ نظیر دکتر فرهاد تهرانی اجرا شده اصلا جای تعجب نداره. اما قرارگرفتن پروژه معماری مسکونی چهارطبقه خانه پلاک ۱ در شهر محلات در کنار پروژه‌هایی بزرگ از جای جای جهان اسلام خیلی قابل توجهه.

یک نکته هم در مورد جایزه آقاخان بگم. بر خلاف تصور خیلی‌ها که اون رو جایزه معماری اسلامی تصور می‌کنن، باید در نظر داشت که بنیاد آقاخان به واسطه‌ی همین طور اعتبارات و جایزه‌ها تفسیر و تعریف خودش رو از معماری اسلامی ارائه داده و در حال جا انداختن همین تعریفه. در یک نگاه کمی بدون پیش‌داوری و جانب‌داری باید گفت جایزه آقاخان بیشتر جایزه معماری مرتبط با سنت در پهنه‌ی فرهنگی جهان مسلمانانه. عمده اصول و ضوابط و نگاه حاکم بر این بنیاد در پی سنت‌های معماری مسلمانانه و افزوده کلمه «اسلامی» به معماری رو در معماری مستخرج از سنت‌های معماری مسلمانان به کار می‌برند. خلاصه اشتباه نکنیم :)

یزدی‌بندی‌های ایرانی یکی از ارکان معماری سنتی ما هستند که اگرچه تزئیناتی به حساب میان اما رفتارهای سازه‌ای هم داشتند. یزدی‌بندی‌ها عبارتند از هندسه‌هایی پیچیده که سطوح ساده داخلی طاق‌ها رو به تقسیم‌بندی‌های کوچک‌تر تا چشمه طاق‌ می‌رسوندن و با برهشتگی‌های حساب‌شده از سادگی و یک‌نواختی فضای داخل می‌کاستند و شاید تاثیرات خوبی هم بر انعکاس‌های صوتی و نوری در فضای زیر طاق داشتند.

با دیدن این طرح شگفت‌آور استودیو هرزوگ و دمورن برای آسمانه مجموعه کنوانسیون در بازل سوئیس ناخودآگاه یزدی‌بندی‌های ایرانی مقابل چشم آدم میاد. چه میراثی که داریم و چه اقتباس‌ها که می تونستیم و می تونیم داعیه‌دار اون‌ها در معماری امروز باشیم و حیف .......

 علی رضا تغابنی در طرح ویلای امیر واقع در کرج، سعی کرده در کنار ارائه کالبدی متناسب با سلیقه ها و سبک زندگی دنیای مدرن از برخی ویژگی‌ها و عناصر و ارزش‌های معماری خودمون هم بهره ببره. او حصیر چوبی رو خیلی خوب در کارش به کار برده، با نماسازی کاه‌گلی به شکلی که تداعی کننده معماری خشتی خودمون باشه، حال و هوای اثر رو ایرانی کرده و اگرچه با ساخت انحناهای جالب در جداره نهایی کاری به کل متفاوت ارائه داده اما امتداد روح معماری سنتی ایرانی در کار حس می شه. حضور آب و پله بام که به صورت نمایان به بنا تکیه داده هم از دیگر عناصر آشنای معماری سنتی هستند که در ویلا امیر دیده می شن.

فارغ از این عناصر ظاهری، تغابنی در ساختار کلی بنا هم دو عرصه خصوصی و عمومی، اندرونی و بیرونی رو به خوبی و با نسبتی معین از یک دیگر دور کرده، پوسته ای یکپارچه رو روی کار کشیده تا اثر رو یکی کنه و برخی نوآوری ها یا تقلیدهای هوش‌مندانه هم از برخی ویلاهای معروفی که این سال ها در جهان دارن ساخته می شن  از دیگر نقاط مهم این طرحه.

دوستان معمار یا علاقه مند به معماری جواب بدن. اون چیزی که به دنبال‌شیم و اسم‌ش رو می گذاریم "معماری ایرانی در عصر حاضر" در طرح یک ویلا، چیزی از جنس این کار علی رضا تغابنیه یا چیزی فراتر مورد نظر دارین!؟