در طراحی موزه‌های جنگ یا به تعبیر ما در ایران موزه دفاع یا دست‌آوردهای نظامی مهم‌تر از نمایش یک سری دست‌آورد، چگونه نمایش‌دادن آن‌هاست. این که دست‌آورد بتواند با همان روحیه‌ی قوی‌ای که در میدان عمل دارد برای مخاطب نقش بازی کند کار حساسی‌ست که از هر چیدمانی برنمی‌آید. ما معمولا در کشورمان عادت داریم به چیدمان‌های بی‌هنر و فضاهای بی‌هویت که مثل روغن ریخته نذر امام زاده دفاع مقدس‌مان کنیم. حالا که در آستانه هفته دفاع مقدس هستیم به نظرم آمد دیدن چنین چیدمان و پروژه‌ای خالی از لطف نباشد.

موزه جنگ سلطنتی بریتانیا برای توسعه خود، یک افزوده قدرت‌مند به بنای قدیمی خود را، توسط معماران مشهور فاستر و شرکا در ۲۰۱۰ طراحی و تا ۲۰۱۴ پیاده‌سازی کرده است. فضا آتریومی قوی در امتداد سازه سنتی‌ست که با چیدمانی پرقدرت از سلاح‌ها و ادوات هوایی نظامی پرشده است. توجه عمیق به کنترل نور آسمان بر روی اشیای موزه‌ای، قاب‌بندی‌های خلاقانه و حرکت حساب شده مخاطب در ترازهای ارتفاعی از نکات قوت چیدمان پیاده شده است.

 بن جانسون بیش از نیم قرن است که معماری را نقاشی می‌کند و با علاقه‌ی عجیب‌ش به جزئیات و فضاهای معماری، تابلوهایی بزرگ را در بازآفرینی آن‌ها اجرا می‌کند. او این توانایی در ترسیم واقع‌گرا از ساخته‌های انسانی را پیش‌تر برای معمارهای معروفی هم‌چون فاستر و چیپرفیلد به کار گرفته است تا بیانی نقاشانه از معماری آن‌ها داشته باشد. جانسون برای هر یک از این تابلوها هم‌راه با تیمی پنج شش نفره چندین ماه وقت صرف می‌کنند و در نهایت آثاری پرنقش و نگار به خصوص از بناهای سنتی  را می‌آفرینند. آثار او بیش‌تر بر رسم دقیق جزئیات معماری و رنگ عناصر تمرکز دارد و تنها نورپردازی‌ها است که گاهی مصنوع بودن کار را فاش می‌کند. به نظر می‌رسد حتی اگر برای مخاطبین یک اثر معماری، تصویر عکاسی شده از آن با نقاشی از بنا تفاوتی نکند، اما یک نقاش علاقه‌مند از هم‌راه شدن با معمار و لمس ذره ذره‌ی بنا لذت خواهد برد. به خصوص شیفته‌گی جانسون در بازآفرینی ساخت‌مان‌های دوران اسلامی اسپانیا کاملا محسوس است.

 

پنجره‌ها در معماری نور را به داخل فضا می‌آورند. فضای داخل را به جهان وصل می‌کنند. روزنی هستند به سوی جهان خارج از بنا. پنجره‌ها مجرای ارتباط جهان با یک بنای معماری هستند. اما جریان‌های معاصر مساله را یک طور دیگر کرده است. پنجر‌ه‌ها و خیلی عناصر دیگر معماری امروز خودشان راه ارتباط معمارها با جهان خارج هستند. اصلا امضاهای معمارها در همین عناصر معماری معاصر است. پنجره‌های بناهای معماری معاصر در کنار دریچه‌ای به جهان بودن‌شان، روزنه‌هایی به سوی افکار معمارهای‌شان هستند.

پیش‌تر حرکت‌های جالب متعددی در تصویرسازی بناهای معماری جهان و حتی در داخل کشور دیده بودیم. اما مجموعه فدریکو بابینا با پرداختن به معماری‌ها معاصر از طریق فرم پنجر‌ه‌های‌شان و با شاخصه‌ای متفاوت آن‌ هم حضور تصویرسازی خود معمارها در قاب پنجره‌ها، مجموعه متفاوت و دیدنی‌ست. بابینا با تمام این پنجره‌ها خودش هم یک ساختمان کامل ساخته است!

بناهای معماری شاید به‌ترین بازمانده‌‌های تاریخ بشری هستند و به‌ترین عبرت‌ها. معمولا در مواجه با بناهای تاریخ کهن و خرابه‌های آن‌ها ضمن تحلیل شکوه برخی از آن‌ها به این فکر می‌کنیم که چه بسیار عظمت‌هایی که حالا در دل خاک مانده‌اند و معطل و خالی از سکنه و خرابه شده‌اند... یعنی فکر می‌کنیم که دنیا به هیچ چیز وفا نمی‌کند و چه زود می‌گذرد و .. از این دست. اما کم‌تر حواس‌مان هست که این تقدیر محتوم خودمان نیز هست.

یادم هست در همین دوران نزدیک دانش‌جویی‌مان بناهایی خاص از دوران اخیر را تجلیل می‌کردیم و آن‌ها را آیکون‌های دوست‌داشتنی معماری معاصر جها می‌دانستیم. اما هنوز هیچ تاریخی بر آن‌ها نگذشته حالا باید از تخریب و از کار افتادگی‌ آن‌ها حرف بزنیم. انگار دوران اساطیر نیز کوتاه شده است. هیچ فکر می‌کردید همین خانه آبشار فرانک‌لویدرایت، پدر معماری مدرن آنگولاساکسن را که یکی از مهم‌ترین آیکون‌های معماری مدرن است و اتفاقا بین دانش‌جویان معماری نیز از احترام و اعتبار خاصی برخوردار است، در کم‌تر از ۸۰ سال از عمر آن، به صورت تخریب شده و از کار افتاده ببینید؟ در این پست ۷ بنای مشهور از معماران مشهور دوران معاصر را با هم می‌بینیم که اخیرا به دلایل فنی و افتصادی و ... خلاصه جبر زمانه یا در حال تخریب هستند یا اشکالات متعدد فنی پیدا کرده‌اند و یا متروکه و تخریب شده‌اند. خوب است دقت کنیم که برخی از این آثار ساخته‌های همین دو سه سال اخیر در دنیا هستند که در زمان بازگشایی خیلی هم صدا کردند اما حالا در کم‌تر از دو سه سال در حال تخریب جزئی و کلی و ضرردهی هستند.

در نگاه اول هیچ وقت نمی تونین حدس بزنین چنین کاری از دفتر نورمن فاستر بیرون آمده؛ دفتری که به اتکای شدید به تکنولوژی و ساخت معماری‌های تکنولوژیکال مشهوره.

غرفه بندر Vieux در واقع یک فضای بزرگ شهریه که به مدد سقفی آینه ای دوتا شده :) تجربه‌ای متفاوت از فضای شهری‌ با آسمانه‌ای نوآورانه. هرچند در معماری گذشته و حال ایران زمین نمونه‌های زیادی از آینه‌کاری‌های حساب شده هست، اما تجربه فضای بسته‌ی آینه‌کاری شده با آینه‌های خرد و شکننده نور و تجربه‌ی این فضای باز با سقف بلند و آینه‌‌ای یک تکه که تصویری شفاف از آن‌چه در زیر اون هست رو نمایش می‌ده به کل متفاوت هستند.

راستی شاید هم بد نباشه توجیه کنم که بلاخره ساخت چنین سطح بزرگ آینه‌ای حتما کاری بس تکنولوژیکاله و از این منظر دفتر طراح خیلی از رویه همیشه‌گی‌ش دور نشده.... :)

دفتر نورمن فاستر معمار انگلیسی در ادامه تجربیات فنی و توسعه‌طلبی‌های تکنولوژیکالش اقدام به ارائه پروپوزالی متفاوت کرده. طرح مذکور طرح سازه‌هایی بر روی کره‌ی ماهه که به وسیله فن‌آوری اجرای پرینت سه‌بعدی بر سطح کره ماه بنا می شن. برای رسیدن به این منظور دفتر مذکور نمونه‌هایی هم در مقیاس یک و کوچک‌تر تولید کرده تا اجرایی بودن طرح خودش رو هم اثبات کرده باشه. 

آیا این گونه اقدامات خبر از آینده‌ای نه چندان دور دارند که بشر روند تخریب سیاره‌ای دیگر رو هم به بهانه توسعه آغاز کنه؟

ساختمان اصلی شرکت اپل یکی از آخرین طرح‌هایی بود که استیو جابز به عنوان یکی از موثرترین طراحان عصر حاضر سعی داشت قبل از مرگش بتونه اون رو به نتیجه برسونه. اگرچه طرح این مجموعه توسط دفتر نورمن فاستر ارائه شده اما می گن جابز در تمام مراحل کار و حتی در جزئیات اون خیلی موثر به مشاوره و بحث با تیم طراح پرداخته و رد پای نگاه آرمان گرای جابز رو باید در این طرح معمارانه جستجو کرد

این هتل معروف در اسپانیا داستان عجیب و جالبی داره. غیر از طراحی نماش که به طراح مطرحی سپرده شده، کارفرما فضاسازی داخلی هر طبقه رو به یکی از تیم‌های مطرح معماری این دوره زمونه می سپره ؛ افرادی نظیر ذاها حدید و فاستر و کاپرفیلد و ....

این طور می شه که هتلی بوجود میاد که هر طبقه خودش داستانی داره و حال و هوایی و .. و فکر کنم چند سال بعد بشه به عنوان موزه‌ی این دوران فضاحت بار در هنر و معماری، استفاده‌ش کرد