انسان‌ها به طور طبیعی خواهان تنوع‌ند و به خصوص در فضاهای شلوغ و گاهی آزارنده‌ی شهری، تمایل به تجربه‌ی نوع دیگری از زنده‌گی هر چند برای مدتی محدود دارند. بعضی که در این موضوع خیلی جدی‌ترند اصلا برای خود نوعی زنده‌گی متحرک می‌سازند که شاید بتوان آن را خانه به دوشی حساب‌شده نامید. خانم هریستوای طراح، این بار خانه-اتوموبیل خود را با کیفیت یک خانه‌ی معمولی معماری کرده است و دیگر از یک کانتینر پر از وسیله خبری نیست. او برای گذران اوقات تفریح خود در مکانی خلوت‌ و آرام‌تر و اجتناب از استراحت‌گاه‌های گران چندستاره، دست به طراحی و ساخت یک خانه‌ی چوبی ۹ مترمربعی بر روی چهار چرخ زده است که توسط یک اتوموبیل معمولی کشیده می‌شود. او برای اوقات مختلف روز فضاهای گوناگونی را در نظر گرفته و با گسترده شدن خانه در چند جهت پس از استقرار، تنوع فضایی را بیش‌تر کرده است. او هم‌چنین با در نظر گرفتن درب و پنجره‌ی قدی شیشه‌ای، هم‌چون ویلاها و ساخت‌مان‌های ساحلی، برای خود یک چشم‌انداز قابل تغییر به طبیعت ایجاد کرده است. به این ترتیب این خانه قابلیت استفاده در فصول و اماکن مختلف را دارد و حتی می‌توان در کل مسیر روی مبل نشست و از پنجره‌ی بزرگ آن بیرون را تماشا کرد!

فضاهای کوچک زنده‌گی ما را به تجهیزات چند عمل‌کردی متمایل می‌کند. اما طراحی این وسایل به نحوی که پاسخ‌گوی همه‌ی عمل کردها باشد و کار با یکی، عمل‌کرد دیگری را تخریب نکند کار دشواری است. پینگ پنگ نام محصولی است که میز است، اما میز مطالعه و یادداشت نویسی و پینگ‌پنگ است! این میز کوچک می‌تواند محل یادداشت برداری و یادداشت گذاری باشد، یا با سِت پینگ پنگی که برای‌ش طراحی شده یک سرگرمی برای بچه‌ها شود. حتی با طرح‌های این‌چنینی می‌توان به بسیاری خواسته‌های کودکان پاسخ گفت و به جای خرید تجهیزات گران قیمت، آن‌ها را با وسایل ساده‌تری سرگرم کرد. شاید اگر طراحی سبک‌تری برای این میز انجام می‌شد و فابلیت تغییر حالت داشت، تخته سیاه آن هم در حالت‌هایی متنوع قابل استفاده بود.

عمده صندلی‌ها و مبل‌مانی که ام‌روز طراحی می‌شود، دارای ظاهری مینی‌مال و ساده است که گاهی کارکردهای چندگانه نیز دارند. طرح کالو اما نگاهی دیگر به صندلی‌های تک‌نفره داشته است. ساختار برگرفته از فرم‌های طبیعی، سطح پر از خطوط شبیه به بافت چوب و انحناهای فراوان، آن را نه تنها از این فضای مینی‌مال دور کرده، بل‌که این صندلی را از یک محصول ساخته شده با مصالح طبیعی نیز فراتر برده است. طراحان با الهام گرفتن از فرم بدن انسان و مواردی دیگر، این صندلیِ سه پایه را از دو قسمت مجزا ساخته‌اند به نحوی که هیچ‌گونه اتصالاتی در ساختار آن مشاهده نمی‌شود. خطوط نمایان بر سطح این محصول بر روانی فرم و انحناهای فراوان آن تاکید می‌کنند.

نکته‌ی جالب درمورد صندلی این است که، به خاطر انتزاع از طبیعت در فرم و طرح و هندسه‌ی متفاوتی که به کمک دست‌گاه سی‌ان‌سی ساخته شده، هنگام قرار دادن آن در یک بستر طبیعی، این صندلی به یک حیوان سه‌پا بیش‌تر شبیه می‌شود! تا یک صندلی ساده. البته همین موضوع شاید دلیلی کامل باشد بر همه‌پسند نبودن چنین محصولی! 

گاهی با ایده‌هایی ساده می‌توان بسیاری از چالش‌های طراحانه را پاسخ داد. لوپ، نام یک جالباسی ساده‌ است که با یک ورقه‌ی نازک فلزی یا پلیمری، یک قطعه چوب و دو عدد میخ به راحتی ساخته می‌شود. استودیو لاسلوا با توجه به ابعاد معمول پوشاک، تکه‌ نواری را هم‌چون نوار موبیوس پیچانده‌اند و از آن جالباسی‌ای ساخته‌اند که در زوایای مختلف به دیوار پیچ می‌شود و قابلیت نگه‌داری از انواع وسایل و پوشاک را خواهد داشت. افراد معمولی می‌توانند خود دست به ساخت این جالباسی بزنند و حتی به خاطر واحد بودن‌ش می‌توانند ترکیب‌های مختلفی از آن را ایجاد کرده و از ظرفیت تزئینی آن نیز استفاده کنند.

در هفته‌ی طراحی و مد پراگ که به دیزاین‌بلاک موسوم است، آثاری در قالب‌های گوناگون و البته با داشتن قید «غیر معمول» تولید می‌شوند. تم ام‌سال این مراسم سالانه، «کودکی» نام گرفته بود که علت آن را بلندپروازی‌ها و تخیل بدون مرز کودکان می‌دانستند. از اصلی‌ترین آثار، مکعبی چوبی است در میدان اصلی شهر پراگِ جکهوری چک. مکعبی که ایده‌ی آن شاید از مکعب‌های روبیک باشد. وسیله‌ای که برای کودکان آشنا است و هر جزء آن، خود مکعب کوچک‌تری است که با جابه‌جایی توسط فرد می‌تواند سرتاسر مکعب بزرگ را بپیماید. این تغییر، حرکت و دید سه‌بعدی را معماران اچ‌تری‌تی در اینستالیشن به اجرا گداشته‌اند، به نحوی که همه به‌خصوص کودکان می‌توانند در طول این مکعب حرکت کنند و بالا و پایین بروند. با هر چرخش، دیدی متفاوت به این منظر شهری مهم ایجاد می‌شود و هر کدام از این قاب‌های مربع‌شکل می‌تواند در حکم کادری برای منظره‌ی پشت‌ش باشد. در بالاترین قسمت نیز دیدی پانوراما به مجموعه‌ی میدان ایجاد می‌شود که مسلما برای شهروندان منظری جذاب و متفاوت خواهد بود.

برای طراحی یک بنا، وقتی که در مجاورت ساخت‌مان‌های دیگر قرار گرفته، معمولا ویژه‌گی‌ همسایه‌‌های سایت عاملی تاثیرگذار است. چیزی که شاید در مسکونی‌سازی ایران خودمان چندان به آن توجهی نمی‌شود. معمار ژاپنی، دایسوکه، خانه‌ای مسکونی را در یکی از محلات توکیو طراحی کرده که به طور ویژه به این موضوع توجه داشته است. با وجود کم‌بود فضا در این پروژه دایسوکه سعی کرده تا فضاهای متفاوت را با ایده‌ای خلاقانه از هم جدا کند. او در خانه‌های معمولی منشوری یک شکست عمودی ایجاد کرده و با دور کردن این دو قطعه از هم، دو فضای متفاوت با حریم‌های خاص و هم‌چنین دو حیاط کوچک مجزا را شکل داده است. اما برای حفظ هندسه‌ی بنا، وهم‌چنین هم‌خوانی با سطح ساخت‌مان‌های مجاور، دیواره‌های حیاط را با همان فرم قبلی خانه و با پوششی شفاف پوشانده است و به این ترتیب از نمای بیرونی به نظر می‌رسد که خانه به دو نیم تقسیم شده!

این روزها از اخبار آسوشیتدپرس تا بیست و سی صحبت از خانه سه طبقه شریفی‌ها در تهران را می‌شنویم. خانه‌ای که توسط دفتر معماری علی‌رضا تغابنی و به منظور پاسخ‌گویی به دو صورت مساله جدی معماری خودمان یعنی تفاوت‌های اقلیمی زمستان و تابستان ما و دیگری نیاز به حریم و امکان درون‌گرایی در عین بیرون‌گرایی با ارائه راه‌کاری مکانیکی طراحی و اجرا شده است. متاسفانه مثل خیلی چیزهای دیگر سایه سنگین سیاست و پروپاگاندا مانع دیده شدن درست طرح شد. از خبرگزاری‌های خارجی که به طعنه از معماری مدرن و لوکس در تهران گفتند تا واحد مرکزی خبر که جولان صاحبان سرمایه را در مقابل ال‌سی‌دی‌های غول‌پیکر استودیو پخش به نقد کشید.... اما خانه شریفی‌ها -اگر نقدهایی حرفه‌ای برمی‌داشت- اتفاقا شریف‌تر از این نقدها بود.

شکی نیست که سرمایه‌داران بسیاری در خلا حاکمیتی و قانونی امروز کشور، سرمایه‌های وسیعی را مصروف امور نازله و کم‌بازده برای کشور کرده‌اند و امروز فاصله طبقاتی و ناهنجاری‌های رفتاری زیادی از این ناحیه گریبان‌گیر ماست. اما خانه شریفی‌ها اتفاقا نقطه حداقل عاقلانه این لوکس‌گرایی ست. شریفی‌ها اگر این چنین طراحی نمی‌شد یک بنای پرکار و پرخرج نما رومی سنگی نظیر خانه بسیاری از مسئولین سرمایه‌دار دولت‌های سرمایه‌داری در ایران می‌شد. اما با هم‌راهی کارفرما و طراحی معقول و نوآورانه معماران، امروز خانه‌ای داریم که تلاشی برای حل معضلات معماری‌ست. خانه‌ای که پذیرفته در مسابقه تراکم شرکت نکند و کم‌تر از حد معمول بسازد اما تابستان و زمستان‌ش با چرخش‌های مکانیکی حساب شده، تغییرات معقول دارد و فراخور نیازهای حریمی نیز می‌تواند جمع بشود یا خود را نشان بدهد...