یکی از برنامه‌های خوب تلویزیون ایران اسلامی، برنامه‌ای‌ست که پیرامون کتاب‌خانه‌ای سیار در شهرهای کوچک و روستاهای ایران شکل می‌گیرد. در حاشیه این برنامه و به بهانه این پست یک گفت‌گوی فرهنگی و یک صحبت طراحانه جا دارد. 

این طور حرکت‌های فرهنگی و فرهنگ‌ساز مختص شهرهای کوچک یا روستاها نیست. معمولا پیچیدگی‌ شهرهای بزرگ برای خیلی‌ها این گمان را ایجاد می‌کند که مثلا نیازهای فرهنگی این شهرها از روستاهای دورافتاده کم‌تر است. به اصطلاح خیلی‌ها فکر می‌کنند مردمان شهرها متمدن‌تر و فرهنگی‌ترند. در حالی که شهرها تنها کالبدهایی بادکرده هستند که عموما نیازهایی به مراتب عمیق تر در زمینه فرهنگ و فرهنگ‌سازی دارند. چنین کارهای فرهنگی در زمینه فرهنگ‌ کتاب‌خوانی امروز برای شهرهای بزرگ‌ ما و به خصوص تهران به مراتب بیشتر وجود دارد. و در این میان جای فعالان فرهنگی خصوصی و موسسات غیرانتفاعی به شدت خالی ست. چرا مدام از صدا و سیما یا شهرداری‌ها یا نهادهای کتاب‌خوانی دولتی انتظار داشته باشیم؟

کتاب‌خانه سیار A47  طرحی از استودیو پروداکتورا، حرکتی از بنیادی غیرانتفاعی در مکزیک است که به صورت سیار خدمات کتاب‌خوانی ارائه می‌دهد. طراحی یک کابین متفاوت و متناسب با کاربری خاصی که در پیش است و تدبیر برای کیفیت‌های ویژه‌ی استفاده که می‌توانید در تصاویر پایانی پست ببینید برای مجموعه حرکت فرهنگی هویتی خاص و به شدت تبلیغاتی ساخته است. در آن برنامه خوب تلویزیونی با یک اتوبوس رنگ‌شده نامتناسب روبه‌رو بودیم در حالی که مخصوصا وقتی دست رسانه و دوربین‌های تلویزیونی در کار است طراحی اهمیت دو چندان پیدا می‌کند. این جور وقت‌ها می‌صرفد تهیه‌کتندگان تلویزیونی هزینه‌ای برای طراحی ویژه و مختص و هویت‌ساز و متناسب کنار بگذارند.

حالا که مدت‌هاست کتاب در خانه‌های خیلی از ما به جای چیزی خواندنی، به یک وسیله دکوری و تزئینی و گاهی موجب فخرفروشی تبدیل شده است بهتر است که لااقل به یک درد مفید بخورد. در این اتود استودیو دیزاین YOY طرحی ارائه داده است که می‌توانید با استفاده از کتاب‌های قدیمی و بی‌مصرف‌تان گل‌دان‌هایی در بین قفسه کتاب داشته‌باشید. در عین این که یک استفاده بهینه به حساب می‌آید بسیار تعجب برانگیز و جالب خواهد بود و حتما کارکردی بیش‌تر از کتاب دکوری قدیمی را خواهد داشت!

اگر هم از ارباب معرفت و اهالی دنیای بی‌نهایت دانش‌مندی و علاقه‌مندان کتاب و کتاب‌خوانی هستید، این طرح را حمل بر خوش‌بینی کنید و استعاره‌ای بگیرید از حیاتی که در پس دانش در جان‌های مرده دمیده می‌شود. 

ما هم در ایران و مثلا در شهر تهران بارها از زمان شهرداری احمدی‌نژاد -که شروع کننده بود- تا همین دوران اخیر، تلاش کرده‌ایم تا برای ترویج کتاب‌خوانی عمومی به تعبیه کتاب‌خانه‌های عمومی یا تهیه بسترهای عرضه‌ی کتاب ارزان یا کتاب‌های مناسب تاکسی و اتوبوس خوانی دست بزنیم. اما چرا عموما این کارها با عدم توفیق روبه‌رو بوده‌اند؟

شاید یکی از دلایل عدم توفیق این گونه حرکت‌ها، عادی شدن کتاب و عرضه بی‌رویه آن در جامعه ما باشد. وقتی فلان ارگان به بهانه‌ای مناسبتی هزاران جلد از کتابی خاص -که منجر به چاپ چندمی شدن آن کتاب هم می‌شود- را به بدترین نحو ممکن و بدون شان خاصی در بین اقشار نامرتبط با موضوع پخش می‌کند و گاهی حتی شعارها و سلیقه‌ها و تبلیغات خود را به آن اضافه می‌کند لاجرم باید قبول کنیم کم‌کم این گونه مسائل برای مردم جذابیت نداشته باشند. یا مثلا مروری کنید بر عرضه‌های شبه‌فرهنگی شهرداری تهران در سال‌های اخیر و ببینید بیشتر در پی عرضه فرهنگی بوده است یا در پی تبلیغ خودش و مدیرانش در پوسته فرهنگ.... بگذریم که همین میزان را هم این روزها به حساب انتخابات می‌گذارند، در حالی که درد، درد امروز و دیروز و بی‌گمان فرداهاست.

شاید این چنین معضل و دغدغه ای بوده باشد که به طراحان کتاب‌خانه‌های کوچک مجانی شهر نیویورک ایده داده است تا این کتاب‌خانه‌ها را به شکل و رفتار یک شهر فرنگ طراحی کنند و در سطح شهر نصب کنند! این شهر فرنگ‌ها به خوبی مخاطب را کنجکاو می‌کنند تا از سوراخ چشمی آن‌ها به داخل نگاه کند و با دیدن حاشیه و عنوان کتاب‌ها چه بسا که هوس کند و با خم شدن و داخل شدن در فضای زیر شهر فرنگ به دنیای کوچک کتاب‌ها وارد شود!

این روزها در طراحی فضاهای داخلی معماری تب نوآوری و ارائه چیزی متفاوت تحت تاثیر جریان اصالت نوآوری در همه عرصه‌های هنر خیلی زیاد در جریان است. یکی از دست‌مایه‌های این نوآوری، طراحی قفسه‌های کتاب و ویترین‌های نوآورانه برای فضاهای مسکونی و اداری ست. در این پست ۲۰ طرح متفاوت و نوآورانه و حتی نامعقول و نامتعارف از چنین نوآوری‌هایی را می بینیم.

اگرچه برخی از طرح‌ها را می‌توان تنها نوآوری فرمی مستعملی دانست که هیچ توجیه اقتصادی یا حتی زیباشناختی جدی ندارد، اما در معدودی از طرح‌ها نگاهی متفاوت به قفسه کتاب‌خانه و استفاده‌های نوآورانه از آن موجود است که ارزش خاصی به این گونه طرح‌ها می بخشد.

برای آن‌ها که کتاب می‌خوانند! دیوارهایی از کتاب‌های قدیمی با خوش‌ذوقی در انتخاب رنگ‌ها و ترکیب‌ رنگ‌ها و ایجاد الگوواره‌های انتزاعی و فرانمودی. البته الان که دارم پست رو می‌گذارم دارم شک می‌کنم چنین حرکت‌هایی تبلیغ کتاب‌خوانیه و باید اون رو تقدیم به کتاب خوان‌ها کنم یا یک جورایی توهین و تحقیر کتاب‌ها در عصر دیجیتاله!؟ 

در ضرب‌المثلی از قرآن عالمان بدون عمل یهودی به درازگوش‌هایی تشبیه شدند که باری از اسفار (کتاب‌های) مقدس رو حمل می‌کنند و از دانش واقعی بهره ندارن. نمی‌دونم این طراح خوش‌ذوق فرانسوی آیا از این مثل مطلع بوده یا نه اما برای من و شمایی که به این ادبیات آشنا هستیم داشتن چنین قفسه کتابی در اتاق‌مون می‌تونه یک تلنگر باشه که نکنه علم بدون عمل داری و ماننده اون حیوون نجیب فقط داری صورت علم رو حمل می‌کنی؟.....

اسلام خواندن هر کتابی رو برای هر کسی مجاز نمی‌داند؛ در فقه اسلامی در مورد کتب ضاله بحث می‌کنند و این که کتابی که برای کسی گم‌راه کننده باشد کتابی ضاله و ممنوعه و خواندن‌ش هم برای آن فرد حرام می‌شود.

برخی نادان‌ها این طور نگاه‌های پیش‌گیرانه‌ی اسلامی را به این حمل می‌کنند که اسلام راه فهم و فکر و دانش را بسته و نمی‌خواهد اجازه بدهد مومنان‌ش از معارف و اندیشه‌های دیگر هم سردربیارند. این طور آدم‌ها قدرت نهفته در کتاب‌ها را به کل نمی‌بینند. چیزی که ملادن بنو به خوبی دیده‌است و آن را در چند پرده گرافیکی انذاری ترسیم کرده است.

حواس‌مان هست کتابی که می‌خوانیم به جای معرفت و آگاهی بخشی، یک جتایت‌کار نباشد و در ملک دل‌‌های‌مان قتل‌عام نکند؟ حواس‌مان هست آن چنان ما رو مسحور نکند که اصلا از تفکر فاصله بگیریم و دربست مطیع‌ش بشویم؟ حواس‌مان هست منجر به نابودی و سوختن تمام اندیشه‌های‌مان نشود؟ حواس‌مان هست مثل یک اختاپوس بر تمام زندگی‌مان سایه‌ای نه حقیقی که وهم‌آلود نیاندازد؟ حواسمان هست ......؟ 

بعد از انتشار تصاویری از مرکز داده‌های گوگل و بعد از اون فیس‌بوک، حالا نوبت آمازون رسیده که در اقدامی هماوردطلبانه، از انبار داده خودش یعنی انبار کتاب‌هاش تصاویری منتشر کنه؛ دریایی از کتاب که در زیر یک سازه انبار بزرگ قرارگرفتن.

این پست رو هدیه می دم به همه کتاب‌خون‌ها و کتاب‌دوست‌ها و حتی همه اون‌ها که کتاب رو فقط و فقط به منظور دکور خونه‌هاشون تهیه می کنن. 

تا می‌تونیم کتاب بخونیم... هیچ وقت کافی نیست.

سومین جلسه از خوانش تحلیلی تاریخ معماری مدرن، گویا با تاخیر یک هفته‌ای برگزار می‌شه.

به گزارش وبلاگ رسمی استودیو پنج‌اوهفت، برگزارکننده حلقه‌های هنر، به دلیل تقارن زمانی این ایام هفته گذشته با عزاداری‌های محرم و توامان حجم زیادتر کتاب سوم از سری پنج‌جلدی "تاریخ معماری مدرن" نوشته لئوناردو بنه ولو این تصمیم گرفته شده.

بنابراین علاقه‌مندان به شرکت در جلسه یازدهم می‌توانند در تاریخ چهارشنبه 22 آذرماه 1391 (به جای تاریخ 15 آذرماه)، ساعت 2 الی 5 بعدظهر در آتلیه‌ی معماری منظر دانشکده هنر و معماری دانشگاه مدرس به ما بپیوندند.

هم‌چنین دوستان می‌تونن برای اطلاع‌رسانی به دوستان و هم‌دانش‌گاهی‌های خودشون، پوستر جلسه یازدهم را در فضای دانشکده‌ها و مجموعه‌های هنری و علاقه‌مند منتشر کنن. برای دانلود پوستر به پست اصلی در وبلاگ رسمی پنج‌اوهفت سربزنین.