یکی از بحث‌های مهمی که در فلسفه‌ی هنر شکل می‌گیرد تعریف هنر و تمییز کار هنری از کارهای دیگر است. مدت‌هاست که موضوعات مهمی در این بین مورد اختلاف آرا و افکار است که یکی از آن‌ها خوش‌نویسی است. خطاطی یا خوش‌نویسی که به شیوه‌ی سنتیِ خود که از قواعد و اصول مشخصی پی‌روی می‌کند و حتی کاملا قابل آموزش دادن هم هست، به عقیده‌ی برخی در دایره‌ی کارهای هنری نمی‌گنجد. کسانی که جان‌مایه‌ی هنر را خلاقیت و ابداع فرض می‌کنند چنین حرفی را در مقابل کسانی می‌زنند که تعریف هنر را محکم و خوب ساختن و ایجاد کردن می‌دانند...

اما ال‌سید هنرمند تونسی، توانسته به کمک همین اصول خط نویسی و ترکیب بندی گرافیکی آن‌ها بر روی دیوار کوچه و خیابان، تابلوهای نقاشی-خط گونه‌ی زیبایی را بیافریند که رنگ‌های متنوع آن بر روی دیوارهای بی رنگ شهر توجه عابرین را به خود جلب می‌کند. او کارهایی را که معمولا نمونه‌اش را بر روی بوم می‌دیدم در ابعاد بسیار بزرگ و بر روی ساخت‌مان‌های بلند اجرا می‌کند. شاید آثار ال‌سید را بتوان نوعی گرافیتی اسلامی دانست...!

معماران استودیو JSa در طراحی داخلی این فضای اداری که بازسازی یک ملک قدیمی‌ در مکزیک است با افزودن یک پل حرکتی و تاکید بر فضای حیاط داخل مجموعه به عنوان نشیمنی عمومی و نورگیری برای فضاها با استفاده از پانل‌های متحرک وسیع، از یک فضای اداری ساکن، به مجموعه‌ای پویا دست پیدا کرده‌اند که می‌تواند خستگی‌ها و دل‌زدگی ناشی از یک فعالیت روزانه تکراری را تعدیل کند.

عموم فضاها با آن‌که روشن هستند با استفاده از رنگ‌هایی با غلظت رنگی بالا رنگ‌زده شده‌اند و یا لااقل شاخص شده‌اند که تجربه فضایی گوناگون را برای کارمندان به هم‌راه دارد.

هنر نقاشی با شن‌ها و دانه‌های ریز رنگی نظیر برنج و غلات رنگی یکی از هنرهای سنتی مهم هندوهاست که به اقتباس از فازسی نام سنتی آن نیز رنگلی است. هندوها در جشن‌ها و مراسمات آیینی یا مذهبی خود و در تقدیم به اشخاص محبوب یا خدایان خود، پهنه‌های وسیعی را با این دانه‌های رنگی عموما بر الگوهای ماندالای شرقی رنگ‌آمیزی می‌کنند. کاری طاقت‌فرسا و جذاب که خیلی زود هم از بین می‌رود و نظم خود را از دست می‌دهد.

در گذشته و تا همین امروز هم در بین باورمندان هندو، رنگلی یک ریاضت است. یک جور مراقبه سالکانه که در آن نقاش سنتی با گذاشتن دانه‌دانه‌های رنگی به ناپایداری دنیا و پایداری نیروانا می‌اندیشد. راستی سلوک‌هایی که به بعد از این چند روز زندگی کار دارند و البته عموما باید از دروازه‌های شامات به این سو به دنبال‌شان بگردیم، خیلی دوست‌داشتنی هستند.

دیده‌اید در طبیعت چقدر خوب رنگ‌های مکمل و غیرمکمل و قاعده‌های مختلف هنری درهم‌می‌آمیزند و اصلا قوانین خودساخته ما از زیبایی بی‌اعتبار می‌شوند و کماکان طبیعت زیباست؟ تا آن‌جا که برخی معنای زیبایی را اصلا در ارتباط با همین طبیعت و نزدیکی به آن پیدا کرده‌اند. ما در دانش‌گاه‌هایمان سوادی بصری را به دانش‌جویان هنر القا می‌کنیم که تدوین چندین دهه اخیر است و هرچند از واقعیت‌های مهمی خبر می‌دهد اما به کلی در نسبت با طبیعت و روابط پنهان زیبای آن ناکارآمد است.

پروانه دلفانی، نقاش و عضو هیئت علمی هنر در دانش‌گاه زنجان، برای اثبات دگرگونی روابط هم‌نشینی رنگ‌ها در طبیعت و دگرگونی مفاهیم سواد بصری و زیبایی، دست به ساخت تمریناتی در هم‌نشینی رنگ‌های طبیعی زده است که با الگوهایی ایرانی اسلامی ترکیب‌بندی شده‌اند. این تمرین اولیه کم کم به عنوان یک فعالیت هنری مستقل، یک سبک صنایع دستی نو و البته یک نوآوری هنری ارزش‌مند از سوی هنرمند پیگیری شده است.

به واقع طبیعت خدا چقدر عجیب است...

آینه‌کاری یکی از هنرهای قدیمی و پررمز و راز اسلامی و بلکه شیعی‌ست. شاید آینه‌ها را به جهت تلالو نورشان در جوار بناهای شریف به کار می‌برده‌اند. شاید به جهت این که خاک سنگین را چون نگینی سبک می‌کنند. شاید هم آینه می‌آید و من مخاطب را هزارتکه می‌کند... در نسبت با جسم پاک ولی خدا. نوعی سلوک کالبدی‌ست آینه.....

مخصوصا آینه‌های حرم شما. حضرت آفتاب....تعریف معماری یا هنر اسلامی هر چه که باشد، مردمان سرزمین من، سرزمین خورشید، خور آستان، هرچه خاطره از هنر و معماری اسلامی را از حرم شما دارند. شما که خاک به شرف هم‌نشینی با جسم پاک‌تان گوهری یگانه می‌شود؛ هفتاد رنگ می‌گیرد، نگینی می‌شود بر رکاب خورشید مشرق که از آستانه صحن شما هر روز برمی‌خیزد و به سرزمین پاک ما می‌تابد و بعد می‌رود تا تشعشع‌ش را بر تمامی کره خاک بگسترد.... تا همه از خوان شما روزی خورند...

میلادتان مبارک...

فضا ظرفیت بازی دارد. فضای خام بدون هر گونه وسیله بازی می‌تواند خودش برای بچه‌ها هیجان انگیز و جالب باشد و به نظر می‌رسد بازی در فضا -که کودک در آن محاط است- نسبت به بازی کودک با اشیا -که کودک بر آن‌ها محیط است- اخلاق بهتری را برای کودکان به همراه دارد. در چنین بستری برای بازی، بچه به جای آن‌که حاکم مطلق اسباب‌بازی‌هایش باشد و با هر کدام هر کاری که بخواهد بکند، خود در تزاحمات و چالش های طبیعی با فضای محیط بر خودش است و این در سازندگی روحی و واقع‌گرایی کودک تاثیر خوبی دارد.

خانه جری را استودیو پیاز طراحی کرده است. خانه‌ای که برای یک زوج جوان و چهار پسرشان در تایلند طراحی شده است و خود معماران طراحی آن را ملهم از خاطرات ذهنی‌شان از کارتون تام و جری و اتفاقات هیجان‌انگیز این کارتون می‌دانند. خانه درون خود یک خالی عظیم دارد که در ترازهای طبقات گوناگون با توری حساب شده بسته شده است. این تورها در ترکیب با نردبان‌ها، سطوح شیب‌دار، حفره‌ها و  تونل‌ها یک ظرفیت بازی عظیم را در تمام این خانه ایجاد کرده است. بچه ها می‌توانند بدون هیچ اسباب‌بازی خاصی تمام روز را مانند تام و جری دنبال هم بدوند و بارها لذت افتادن بی‌خطر از ارتفاعات را تجربه کنند..... فضا در این جا بزرگ‌ترین اسباب‌بازی بچه‌هاست.

معماری، با وجود جنبش‌های صنعتی دو سده اخیر و التزامات فنی متعددی که گاهی تعاریف آن را نیز چندگانه کرده‌است، هنوز به عنوان قالب هنری وسیعی که در قاب‌های محدود و نامحدود خود جلوه‌های گوناگون می‌سازد شناخته می‌شود. 

عکاس آلمانی ماتیاس هیدریچ با نگاهی گرافیکی به معماری، به انتخاب گوشه‌هایی از معماری‌ دست‌زده است که حال و هوای گرافیکی دارند. روحیه پلاستیسیمی حاکم بر عکاسی‌های هیدریچ که به انتخاب خلوص فرم و رنگ از میان گوشه‌گوشه‌های معماری رسیده است می‌تواند در پیش‌برد افق‌های هنری حاکم بر معماری و نگاه معماران نیز موثر باشد. شناخت این که چه ظرفیت‌های نابی در ترکیب‌بندی‌های معماری نهفته است از دیگر اهداف این تمرین و مجموعه عکس به شمار می‌آید.  

تماشای فیلم‌ها و کارتون‌ها برای بچه‌ها، راحت‌ترین راه خلاصی پدر و مادرها از همراهی مدام کودکان هستند. گاهی این راحتی آن‌قدر برای‌مان دل‌نشین است که از تاثیرات عجیب آن‌ها بر کودکان‌مان چشم می‌پوشیم؛ تاثیراتی که گاهی به واسطه‌ی تفاو‌ت‌ها و یا حتی تقابل‌های فرهنگی میان خودمان و فرهنگ سازنده این کارتون‌ها سخت مخرب هستند.

بگذارید یک مثال ساده بزنم. کودک ما در حال تماشای «چارلی و کارخانه‌ی شکلات‌سازی»است. نقش اصلی فیلم که به سبب سن و سال‌ش، کودک بیش‌ترین هم‌ذا‌ت‌پنداری را با آن دارد، اسکناسی را از روی زمین پیدا می‌کند و با آن شکلاتی می‌خرد که در نتیجه به آرزوی خود نیز می‌رسد و موفق می‌شود. حالا اگر کودک ما اسکناسی را از روی زمین پیدا کند، چه باید با آن بکند؟ ما چه از او انتظار داریم؟ از این دست مثال‌ها تا دل‌تان بخواهد پیدا می‌شود که البته همه‌شان هم این‌قدر 

بعید نیست برخی کاریکاتورهای رفتاری که این روزها در جامعه‌مان شاهد آن هستیم تاثیرگرفته از چنین تقابلات فرهنگی باشد. به این ترتیب اگر چشم را طور دیگری باز کنیم شاید این کارتون‌ها آن طور که رنگ و لعاب‌شان می‌گوید بچه‌گانه و مهربان نباشند... هیولاهایی در لباس‌ها زیبا. تصویرساز اروپایی دن لوویسی، با نگاهی متفاوت، شخصیت‌های کارتونی محبوب و دوست‌داشتنی کودکان را به شکل هیولاهایی به تصویر کشیده است. اگرچه او در تلاش برای یک بازتعریف روانی‌ست اما شاید نگاه غیرواقعی او به این شخصیت‌ها آن‌قدرها هم برای ما غیرواقعی نباشد.