مجموعه «تصویرسازی‌های مطبوعاتی» عرفان محمدی‌آذر در سیزدهمین جلسه حلقه هنر نمایه شد. توضیحات خوب محمدی‌آذر در مورد تصویرسازی مطبوعاتی، روند و اجرا و مشکلات و فرصت‌ها به خوبی برای تازه‌کارها درس‌آموز بود. خود تصویرسازی‌های محمدی‌آذر هم حال و هوای خاصی داشت. سفیدخوانی‌های حساب شده، کاربرد و هم‌نشینی معقول رنگ‌ها، ترکیب‌بندی‌های متنوع و البته استفاده از تکنیک‌های مختلف نقاشی در خلق آثار از شاخصه‌های نقاشی‌های محمدی‌آذر بود.

در این پست سه داستانی را که محمدی‌آذر در حین نمایش تصاویر آن‌ها در حلقه هنر تعریف کرد با هم می بینیم. داستان خرگوشی که با پی‌بردن به این که فرزندخوانده -و نه فرزند واقعی- پدر و مادر گاو خود است از خانه فرار می‌کند و بعد تلاش می‌کند تا خود را شبیه پدر و مادر خود یعنی یک گاو کند! داستان ضرب‌المثل شتر دیدی ندیدی و آن سه برادر تیزهوشی که شتری را بدون دیدن توصیف کرده‌بودند و همین به دردسر انداخته بودشان و داستانی از روباه و خروس.

یکی از چالش‌های مهم وادی نقد و تاریخ هنر مساله اصالت آثار هنری و ارزش‌های احتمالی نهفته در آن است. یادم می‌آید در برخی متون تاریخ هنر پس از به چالش‌ کشیدن نظرات مربوط به اصالت آثار هنری، نویسنده با رد یک‌سانی ارزش میان اثر هنری و کپی‌های عین به عین از آن، مساله عدم امکان کپی‌برداری عین به عین از یک اثر نقاشی مثلا یک تابلوی رامبراند را مطرح می‌کرد و استدلال خود را بر این پایه می‌گذاشت که اصلا مگر می‌شود تمام حرکات قلم رامبراند و پستی‌ها و بلندی‌های توده‌ی رنگ را به صورت عین به عین کپی کرد؟؟؟

حالا با وجود فن‌آوری‌های نو، مرز دیگری میان آثار هنری اصیل و کپی‌های آن‌ها برداشته شده است. تیم زامان، پژوهش‌گر هلندی با به‌کاربردن نوعی تصویربرداری سه‌بعدی با رزولوشن بالا در فاصله‌ی نزدیک از آثار هنری نقاشی کلاسیک و ارسال اطلاعات به‌دست آمده به یک پرینتر سه‌بعدی با قدرت تفکیک بالا توانسته‌است کپی‌های عین‌به‌عین از این آثار پدید آورد. کپی‌هایی که حتی پستی‌ و بلندی رنگ‌گذاری‌ها و چرخش‌ها و جهت‌های قلم را نیز از قلم نیانداخته است.

حتما تصاویر متعددی با تکنیک سرعت بالا دیده اید که لحظه‌ای منجمدشده از زمان هستند و گاهی دربردارنده واقعیاتی که کم‌تر به چشم می‌آیند. اما در مجموعه عکاسی‌های آلبرتو سوسو از حرکت سریع قطرات رنگ تفاوتی عجیب وجود دارد. او با انتخاب مایعی رنگ با گران‌روی بیش‌تر از معمول مایعات و تداخل اتفاقی قطرات مایع به فرم‌های بدیعی در واحد کوچکی از زمان دست پیدا می‌کنند که مانند مجسمه‌هایی انتزاعی و پرداخت شده خودنمایی می‌کنند.

حتما شنیده‌اید که در بیان بدبینی و خوش‌بینی و پیش‌باورهای ذهنی افراد از تعبیر عینک به چشم زدن و دنیا را به رنگی خاص مشاهده کردن استفاده می‌کنند. یا مثلا شاید تجربه زدن عینکی دودی یا رنگی به چشم داشته باشید. دیدن جهان پیرامون به رنگی تشدید‌یافته خارج از رنگ واقعیت محسوس، به طور جدی بر احساس ما نسبت به محیط پیرامون موثر است. رنگ‌ها با خودشان حال و هوا و حس و حتی گاهی مفاهیمی ذهنی به همراه دارند. دیدن آسمانی سرخ با دیدن آسمان آبی پرکنتراست دو احساس مختلف را نسبت به طبیعت در ما ایجاد می‌کند.

این تفاوت در شناخت، دست‌مایه ایده‌ای جالب در طراحی یک فضای شهری آیکونیک در دانمارک شده است. اولفور الیاسون با طراحی راه‌رویی دایره‌ای با محیط یک و نیم کیلومتر که جداره‌های آن هر صد و پنجاه‌‌ متر یک بار با رنگی خاص شیشه‌ شده‌اند، تجربه‌ی درکی پانوراما و ۳۶۰ درجه از شهر اما در رنگ‌های متفاوت و حال و هوای مختلف به شهروندان داده است.

شما در رینگی در بالای یک ساختمان بلند به راحتی می‌توانید تمام پهنه‌ی شهر را ببینید اما هر سکانس از افق شهری با یک رنگ خاص دیده می‌شود و تبدیل رنگ‌ها به هم نیز با روشی پیوسته و بدون اختلاف فاحش رنگی طراحی شده است.

شاید حال و هوای رمزپردازی‌های رمان‌هایی که اخیرا خوانده‌ام در انتشار این پست بی‌تاثیر نباشد. می‌دانید که هنر ادیان کهن در مواردی با رمزآمیزی‌‌ها و رمز‌پردازی‌های حساب‌شده روبه‌روست. این مساله مختص ادیان توحیدی و ابراهیمی نیست و در میان جمیع آیین‌های کهن و حتی مسلک‌های ابداعی معاصر مقلدانه از ادیان کهن نیز به چشم می‌آید. اما در نمونه‌های مختص ادیان ابراهیمی گونه‌هایی شگرف و گاهی با وسعت کشف بی‌نظیری که متناظر با سلوک عارفانه در این ادیان است نیز یافت می‌شود. در میان این سنن رمز‌پردازی نور از جای‌گاه خاصی برخوردار است و بازی‌های حساب‌شده با شکست نور و نور رنگی در کلیساهای مسیحی و نیز ترکیب‌های شگفت نور و سایه در مساجد و زیارت‌گاه‌های اسلامی را می‌توان به عنوان مثال برشمرد.

استودیو شادی و آبی در اینستالیشنی متفاوت با ساخت سه دیسک با پوشش آینه‌های رنگی شکسته به نماد سه دین بزرگ ابراهیمی یعنی یهودیت، مسیحیت و اسلام و نصب آن‌ها در مسیر حرکت خورشید از روزنه پنجره‌ای در کلیسای سن ماتیو به خلق انعکاس‌هایی عجیب و انتزاعی بر دیواره‌های کلیسا دست زده‌اند که نوعی حالت مقدس و باشکوه را ایجاد می‌کند و با تغییر و تحول خود ناظران را به پیگیری ادامه ماجرا دعوت می‌کند. برداشتی امروزی و استریلیزه از چیز‌هایی که روزی در کالبد بنا و عضوی از آن و البته در خدمت وظایفی مشخص و جدی در بنا بوند....

حرکت پیچیده و اصطلاحا غیرقابل پیش‌بینی ذرات سیالات که به حرکت براوونی معروف است در مواجه با سیالات منجر به رفتارهایی غیرقابل پیش‌بینی می‌گردد. همین رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی در عصری که ظرفیت هنری بسیاری از حرکت‌های پیش‌بینی‌شده پر شده است دست‌مایه هنرمندان برای کشف گوشه‌های متفاوتی از بروز طبیعت در قالب حرکت‌هایی این چنین می‌شود. عکاس انگلیسی، مارک ماوسن قطرات رنگ و آب را به بازی می‌گیرد و صحنه‌هایی بی‌نظیر شکار می‌کند.

راستی یک نکته جالب برای‌تان بگویم. در زبان انگلیسی کهن، براوونی به معنای جن و موجودات ندیدنی غیرقابل پیش‌بینی بوده است و اساسا حرکت ذرات هوا را به همین خاطر شاید حرکت براوونی می‌دانسته‌اند. حرکتی که تنها با رفتار موجودات نادیدنی توجیه می‌شود.

بعد از دیدن تصاویری باشکوه از کوهستان ژانگی دانکسیا / چین در یانون‌دیزاین یکی از خوانند‌ه‌گان خوب یانون‌دیزاین، خانم حمیده زبردست برای ما تصاویری از تپه‌های اطراف بستان آباد در مسیر اتوبان تهران تبریز فرستادند که خودشان در فروردین ماه امسال گرفته بودند. وسعت بسیار زیاد منطقه و زیبایی بی‌نظیر تپه‌ها حتی با وجود عکاسی گذری و در حین رانندگی به خوبی مشخص است.

واقعا ایران عریز در خود جهانی را جای داده است. کافی‌ست از خانه‌های کوچک خودمان بیرون بزنیم و زیبایی‌های جهان ایرانی را نظاره کنیم. یانون‌دیزاین خوش‌حال می‌شود پنجره‌ای برای نمایش مجموعه‌هایی از تصاویر طبیعی ایران زمینی باشد که شما در سفرهای مختلف‌تان گرفته اید. 

یک راه‌برد طراحانه ساده برای پیغام‌هایی که خیلی‌وقت‌ها در غیاب یک‌دیگر لازم می بینیم برای هم بگذاریم. طراح با خم‌کردن مفتولی ساده به شکلی هشدار دهنده و با انتخاب رنگ‌هایی صحیح و خبررسان یک اشاره‌گر ساده و کارا ساخته است.