ایران چی کارش می کنه؟ سوراخ سوراخ ش می کنه.... این آرزوی بسیاری از ایرانی های فوتبال دوست در این روزهاست؛ روزهایی که هرچند هنوز تیم ملی کشورمان, فوتبال دوستان کشور را به آرزویشان نرسانده است اما به زعم بسیاری از طرف داران فوتبال, وضعیت راضی کننده ای دارد.

آتلیه طراحی گرافیک سه‌درچهار به سفارش مجری انحصاری سفرهای فوتبالی جام جهانی برزیل در ایران یعنی آژانس مسافرتی تعطیلات رویایی, با شناخت خوب از روحیه و غیرت فوتبال دوستان ایرانی, بیلبوردهایی تبلیغاتی طراحی کرده است که به سبکی جدید باید از آن ها با نام گرافیک کری (به ضم کاف) نام برد. گرافیکی که می تواند بدیل داخلی پروپاگانداهای دوران جنگ سرد باشد.

کریستیانو سیگویرا طراح گرافیست برزیلی به سفارش جام جهانی ۲۰۱۴ مجموعه ۳۲ پوستر تبلیغاتی طراحی کرده‌ است. این آژانس تبلیغاتی با محوریت نامی که تیم ملی هر کشور در بین مردم آن کشور دارد و با تمرکز بر قهرمانان هر تیم پوسترهایی را طراحی کرده‌است که بیش‌تر به حال و هوای آثار پروپاگاندای میانه قرن ۲۰ می‌خورد.

نکته جالب توجه نحوه برخورد طراح و کارفرما با مقوله پوستر گرافیک است. به نظر می‌رسد مسئولین جام جهانی برزیل از فرصت جام جهانی و ظرفیت‌های هنر گرافیک به عنوان یک مستند ارزش‌مند استفاده کرده‌اند و ۳۲ تیم شرکت کننده در این روی‌داد ورزشی را با رویه‌ای مشابه نمایه کرده‌اند. در واقع بیش از آن که پوسترها در صدد بیان یک پیام یا تبلیغ هر تیم باشند، مجموعه آن‌ها را می‌توان به عنوان فریادی واحد قلم‌داد کرد.

رسانه‌های جدید مقتضیات خود را دارند. اگر بپذیریم که بخش عظیمی از اطلاعات امروز در کانال فضای مجازی یعنی اینترنت عرضه می‌شود باید قبول کنیم دیگر پوستر به معنای سنتی آن نمی‌تواند رسانه‌ی تبلیغاتی کاملی تلقی شود؛‌ وقتی پیش‌رفت حیرت‌انگیز سینما حرکت را به یک چیز طبیعی در تجربه‌های بصری مخاطب تبدیل کرده‌است، پوسترهای ایستا -هرچند دارای عمق معانی و لایه‌های پنهان باشند- شاید دیگر برای مخاطب عام و هدف تبلیغات جذابیت کم‌تری از یک قطعه ویدیوی سینمایی داشته باشند.

مقتضای چنین فضایی شاید پوسترهای متحرک یا گرافیک‌های متحرک GIF باشند که به زعم برخی هر روز شیوع و کاربرد بیش‌تر پیدا می‌کنند. نمونه‌های زیر اتودهایی از پوسترهای سینمایی و تبلیغاتی متحرک است. تجربه‌ای که تا به حال به صورت جدی و حرفه‌ای برای تبلیغات یک فیلم‌ سینمایی به کار گرفته نشده است.

ساده سازی اطلاعات وسیعی نظیر نقشه‌ی یک متروی عظیم شهری برای مخاطب‌ها کار دشواری‌ست. برخی شهرهای دنیا گاهی با ساخت خطوط متعدد مترو در طول چند دهه امروز شبکه‌ی پیچیده‌ای از کانال های زیرزمینی مترو دارند که روزانه‌ میلیون‌ها سفر درون‌شهری را رقم می‌زند. حتی متروی تهران خودمان با وجود آن که تنها پنج خط دارد اما روزانه پذیرای بیش از دو میلیون سفر درون شهری ست. گستردگی برخی از این شبکه ها و تعدد ایستگاه های‌شان شرکت‌های مدیریت مترو در جهان را مجبور می کند که مخاطب را با تابلوهای نقشه های خطوط مختلف مترو در طول مسیر مواجه کنند و با کسب اطلاعات اندک اندک به حرکت خودشان در این شبکه واقف باشند. طراح معمار یاگ جرویس برای رفع این معضل، با ساده‌سازی نقشه‌ی متروهای عظیم چند ابرشهر بزرگ جهان امروز، علاوه بر طراحی الگوهایی جالب و رازگونه اما حاوی اطلاعات عینی، نشان داده است می‌شود با ساده‌سازی حجم عظیمی از داده را به مخاطب انتقال داد.

بچه‌ها امانت‌های خداوندی در نزد خانواده‌ها هستند. امانت‌هایی که حضرت خالق خود تمام هزینه‌های آن‌ها را برعهده گرفته است؛ همان حضرت خالقی که هزینه‌های من و تو و خانواده‌های ما را نیز برعهده گرفته است.... معرفت به این حقیقت وقتی در کنار واقعیت امروز ایران زمین و آینده‌ی نه چندان جوان و شاداب احتمالی آن قرار می‌گیرد، شاید هر عاقل باورمندی را کمی به فکر وادارد.
جریان خودجوش نهصت مردمی پوستر انقلاب، که از سال ۱۳۸۸ به راه افتاده است و با همت جوانانی خوش ذوق و سلیقه پروبال گرفته است در اقدامی ارزش‌مند با برگزاری کارگاه و دوره‌ای کوتاه و دعوت از طراحان جوان گرافیست، و استفاده از اساتید و هم‌فکری جمعی توانستند در فرصت زمانی کوتاه مجموعه‌ی پوسترهای خوبی در موضوع افزایش جمعیت با نام ایران جوان عرضه کنند که امروز نیز با برگزاری نمایش‌گاه و آیین رونمایی از کتاب این پوسترها، به نوعی این مجموعه را تقدیم به مردم خوب ایران زمین کردند. در خیلی از پوسترهای ایران جوان با تمرکز بر رفع دغدغه‌ی روزی و تامین هزینه‌های بچه‌دار شدن با توجه به وعده‌های خداوندی روبه‌رو هستیم؛ نگاهی که به زعم من با فهمی دقیق از یکی از علل مهم ممانعت خانواده‌ها از بچه‌دار شدن و جوابی مناسب و تذکری مومنانه همراه است. در این پست چند نمونه از این مجموعه را می‌بینیم.

صورت محسوس عالم درگیر هندسه‌ی رازآمیز پیچیده‌ای‌ست که حتی دانش‌های تجربه‌مدار عصر ما نیز به وجود این قوانین ظاهرا غیبی معترفند. هندسه‌ای پنهان بر مکانیک عالم حاکم است و این هندسه پنهان در روزگار قبل به خوبی در آثار هنری جهان سنت دیده می‌شد. این روزها هم هنرمندان برای خلق آثار ماندگار دوباره به این غیب پناه می‌آورند. هرچند غیبی آلوده به مفاهیم و عبارات و از دریچه عینک علمی چون فیزیک باشد.  هنرمند روسی تاتیانا پلاکهوا با استفاده از ترکیب مدارات و اطلس‌ها و هندسه‌های شعاعی پرده‌هایی راز‌آمیز به تصویر کشیده است که گویی هر کدام دقایقی آدم را به تفکر و تصور ناپیداها می‌کشاند.

چالشی قدیمی در تعریف هنر هست که میان هنر به مثابه‌ی یک تجربه‌ی درونی و ظهور ناخودآگاه از جانب شخص هنرمند و طراحی به مثابه حساب و کتابی مشخص برای ظهوری مشخص و تعریف شده تمایز قائل می‌شود. حتی خیلی از بحث‌های بی‌خودی که امروز در میان رشته‌های هنری دانش‌گاهی برقرار است و اتهام‌زنی‌هایی که به برخی از فعالان رشته‌ها اجازه‌ی ارزش‌گذاری سایر رشته‌های هنری را بر مبنای دوری از آرمان هنر یا نزدیکی به آن می‌دهد، نیز ناشی از همین چالش است. مثلا یادم هست که در دانش‌گاه هنر نقاش‌ها فکر می‌کردند هنر تنها در نقاشی و احیانا کمی در مجسمه‌سازی خلاصه می‌شود و باقی رشته‌ها طفیلی همین دو رشته هستند. یا مثلا فعالان هنرهای بصری با فراموشی تاریخی که بر همه هنرها در ذیل معماری گذشته است، همیشه در برابر قرارگرفتن هنر معماری در کنار سایر رشته‌های هنری موضع داشتند.

به هر تقدیر این چالش قدیمی خود حتی دست‌مایه و موضوعی انتقادی برای برخی هنرمندان قرار گرفته است. هنرمندان اردنی، مثنی حسین و هادی علاالدین، در استودیو گرافیک ورشه با ارائه‌ی مجموعه‌ پوستری با استفاده از برخی فیگورهای مشهور تاریخ هنر و دیاگرام کشف روابط پنهان ریاضی و هندسی در آن‌ها، به نوعی هنر یا دیزاین بودن این آثار را به چالش کشیده‌اند و از آن‌ها به عنوان شاخص‌هایی برای انتقاد به این چالش مطرح شده استفاده کرده‌اند.