سلف پرتره عکسی است که انسان از خودش یا چیزی که نشان‌دهنده‌ی خودش باشد می‌گیرد و اطلاعات خاصی را از شخصیت عکاس و روان او در اختیار ما قرار می‌دهد. وقتی هنرمندی مجموعه‌ی عکاسی را به نام سلف‌ پرتره عرضه می‌کند شاید باید آن را سلف پرتره‌ی ملت یا تمدنی دید که آن عکاس نماینده آن است. سلف پرتره‌ای با یک دنیا داده ناگفتنی....

بن زانک عکاس جوان نیویورکی در جمله تصاویری که در قالب آلبوم سلف پرتره عرضه کرده است تصویر انسانی را به نمایش می‌گذارد که به نوعی گرفتار بی‌قدری، بی‌هویتی، ناپایداری، گیجی و پریشانی و .... است. او در اکثر موقعیت‌ها فاقد هویت فردی و چهره‌ی انسانی‌ست و در بستر محیط‌هایی به شدت ناامن به سر می‌برد. انسانی که بن زانک به تصویر کشیده است شاید نوع انسانی باشد که تمدن مغرب زمین در پس ادعای انسان‌مداری ساخته است. ... انسان معاصر

ممکن است حتی برخی از حرکت این هنرمند در قراردادن بدن‌هایی خوابیده در زیر فرش‌‌های شرقی خوش‌شان نیاید اما تنوع و جذابیت طرح‌های فرش ارائه شده ما را ناگزیر از انتشار این پست می‌کند. حتی به درستی نمی‌توان قضاوت روشنی از انگیزه‌ی نقاشی بدن‌هایی پنهان در زیر الگوهای فرش شرقی داشت و به جز پاره‌ای احتمالات بدگمان، شاید سودای فرم‌پردازی متفاوت و البته نه‌چندان موفق تنها توجیه چنین طراحی‌هایی باشد.

اما در نقاشی‌های آنتونیو سانتین، طرح‌ فرش‌هایی شرقی را می‌بینیم که بی‌اندازه زیبا و حتی از نمونه‌های فرش‌های واقعی هم پرجذبه‌تر هستند. آنتونیو با کاربرد رنگ روغن و آکریلیک بر روی بوم‌هایی بزرگ -گاهی در ابعاد واقعی یک فرش- فرش‌هایی بسیار واقع‌گرایانه‌ و زیبا ترسیم می‌کند که البته به نحو ناجوری انگار توده‌ی بدنی انسانی را در زیر خود پنهان کرده‌اند.... شاید کنایه به حذف توجه به فیگور انسانی در هنر شرق و جای‌گزینی هنر انتزاعی نگاره‌های شرقی. 

زبان قالب‌های هنری بیش از هر چیز برای بیان موضوعات و معضلات مشترک میان انسان‌هاست؛ آن‌جایی که دیگر زبان‌ها و گویش‌ها و فرهنگ‌های مختلف تنها مانعی برای فهم مسائل مشترک هستند. یک مثال دم دستی و زمینی این مسائل مشترک بحران‌های طبیعی گریبان‌گیر بشر و به خصوص بحران آب است. آبی که حیات به آن وابسته است و بیش از ۷۰ درصد کره زمین را هم فراگرفته اما به صورت بحرانی عجیب امروز از دست‌رس بسیاری از مردم دنیا دورمانده است و چه بسیار اقوام و گروه‌هایی که از فقر آب شیرین جان داده‌اند یا در تنگنای فراوان قرار دارند.

زبان بی‌زبان اما پرقدرت عکاسی ادوارد برتی‌اسکای، با تمرکز بر موضوع آب و بحران آن در جوامع بشری، به مجموعه‌ای ارزش‌مند از تصاویر تکان‌دهنده بدل شده است تا در تمام نقاط دنیا و از دل حوادث و موقعیت‌ها و تمدن‌ها و فرهنگ‌ها و آداب و رسوم مختلف ما را به اهمیت آب و بحرانی که در جهان نامتوازن معاصر گریبان‌گیر آن است، متوجه کند. از جلگه‌های اسپانیا و ایسلند تا قنات‌ها و آب‌گیرهای عجیب انسان‌ساخته هند. از سدهای پرآب چین تا بیابان‌های سوزان امریکا.....

در یانون‌دیزاین به لندآرت خیلی زیاد پرداختیم. از طراحی با زباله‌ها و دورریزها هم گاه به گاهی طرح‌هایی می دیدیم. جرمی آندروود در آخرین اثر خود یک توجه مهم دارد. او با سیاق کارهای لند-آرت با بقایای زباله‌های مردم در سایت‌های طبیعی پیکره‌هایی را خلق کرده‌ و از آن‌ها عکاسی کرده است. درست مانند فرآیند طراحی‌های لند-آرت. 

انگار که باید پذیرفت یکی از اجزای طبیعت پیرامون بشر معاصر همین زباله‌هاست. همین بقایای -گاهی متعفن- بشری....

راستی با جمع‌آوری‌های آندروود حالا خوب می‌فهمیم چقدر این مناظر و بسترهای طبیعی می‌توانند زیباتر باشند.

یکی از مهم‌ترین توجهاتی که در توسعه‌های بافت‌ها و مناطق مسکونی جدید باید وجود داشته باشد، شکل‌گیری بافت انسانی و معطوف به زندگی پویاست. یعنی مجموعه طراحی‌ها منجر به شکل‌گیری کالبدی نشود که بیگانه با انسان باشد. این مهم در سده اخیر به واسطه‌ی ظهور مجراهای شهری مانند خیابان‌ها و اتوبان‌ها که ناگزیر با تناسبات و قامت و رفتار اتومبیل‌ها تعریف می‌شوند خیلی سخت در سطح کلان قابل حصول است. مثلا وقتی یک اتوبان بزرگ ساخته می‌شود یا یک میدان وسیع ترافیکی دیگر نمی‌توان انتظار داشت بافت انسانی شکل بگیرد. اما در مورد بافت‌های انسانی نظیر شهرک‌سازی‌ها و شهرسازی‌های جدید یا در مورد اتوبان‌هایی که در دل بافت‌های مسکونی عبور می‌کنند چه؟ آیا این انتظار زیادی‌ست که توجه به مقام شامخ انسان و تاثیرپذیری او از کالبد زندگی‌ش را مطالبه کنیم! به شخصه در سالیان اخیر تلاش -حتی تلاش- جدی در این رابطه ندیده‌ام.

برخی طرح‌های مسکن مهر با تمام نقاط قوت و ارزشی که داشتند به صورت شهرک‌سازی‌هایی بی‌هویت در دل بیابان و آن هم به صورت چهارطبقه‌هایی تیپ در بستر باز زمین خدا ساخته شده‌اند. به واقع به عقل و تدبیر مسئولین و طراحان چنین پروژه‌هایی باید شک برد و به انصاف و تقواشان دو چندان که هیچ‌گاه برای خودشان چنان نمی‌پسندند که برای مردم پسندیدند. در توسعه‌های درون شهری نیز هیچ توجهی به مردم نمی‌شود. مثلا موفق‌ترین پروژه‌ی ادعایی سال‌های اخیر یعنی اتوبان صدر دقیقا از مرکز محله روستاهای مهمی از مجموعه شمیرانات گذشت و مسجد و حمام و مرکز محله‌هایی را تخریب کرد. بعدتر هم که در اقدامی عجیب روی خانه‌های مردم دوطبقه شد!

نمونه زیر یک طراحی مجتمع مسکونی ست که به یک بافت شبه روستایی دست پیدا کرده است.... چه می‌شد اگر مساکن مهر ما و توسعه‌های محلات ما هم به این سمت می‌رفت؟ به سمت اصیل خودمان... 

خراردو فلدستین یک نقاش آرژانتینی است که از نقاشی به مجسمه‌سازی آمده. او که تجربه نقاشی و کاریکاتور را دارد در مجسمه‌سازی هم اقدام به ساخت کاریکاتورهایی حجمی می‌کند که در آن‌ها با بزرگ‌نمایی نامعقول برخی از اندام فیگورهای انسانی یک حس یا حالت خاص مورد تاکید قرار می‌گیرد.

با وجود این حالت کاریکاتورگونه در آثار فلدستین به دلیل واقع‌نمایی حیرت‌آوری که او در بازنمود تک‌تک اجزای فیگور به نمایش می‌گذارد، آثار به نحو غریبی در انتقال احساسات ویژه‌ی انسانی موفق هستند.

جشن‌ها و مسابقات بی‌ارزشی در جای‌جای عالم برگزار می‌شه که به جز وجوه احتمالی سنتی و ریشه‌دار در فرهنگ‌های مختلف، نشان از تنوع طلبی و خسته شدن بشر از همه تجربه‌های روتین زندگیه که بی‌تردید نشات گرفته از فقدان اصالت‌های معنوی و دوری از حقیقت آدمی‌ست؛ اصالت‌های معنوی که خستگی و دل‌زدگی در اون‌ها راهی نداره

در این میان اما یک نگاه هنرمندانه می‌تونه حتی از دل چنین آیین‌هایی هم آثاری هنری و متفاوت خلق کنه. مجموعه عکس‌های دیوید اولیت از مسابقه‌ی برج‌های انسانی در اسپانیا در کنار اطلاع‌رسانی خبری خوب از این مراسم به معانی و مفاهیمی دیگر هم ارجاع می‌دن که برای اهل ذوق خالی از بهره نیست...

کلاژهای انسانی جین لی آثار گرافیکی متفاوتی هستند که در اون ها سعی شده تا با ترکیب هوش‌مندانه تصاویر گرفته‌شده از افراد ‌ و توده‌های انسانی اون هم از ناظری دور، الگوواره‌های انتزاعی جالبی شکل بگیره. به طور ویژه کار ارائه‌شده در اول پست که به نحو شاعرانه‌ای ترکیب‌بندی کل مانند یک نت موسیقایی نوشته شده می‌مونه!

ترکیب هوش‌مندانه از عناصر ساده و پیش پاافتاده عموما به خلق چیزهایی می‌انجامه که تا قبل از یک ارائه نوآورانه در تصور ما نمی‌گنجه.

یک نمونه لندآرت که طور عجیبی حماسی و پرشوره! شاخه‌های خشکیده درخت‌ها در ترکیب هوش‌مندانه با هم یک حشر طبیعی رو مجسم می‌کنن....  و سکونی در دل یک حرکت ؛ گویی این هیبت پرشور در لحظه‌ای خاص از زمان منجمد شده

انسان، نگاه، ارتباط ؛ ابعاد چندگانه انسان

یانون‌دیزاین - س. اکبری (کارشناس نقاشی؛ دانش‌گاه هنر)
———-

این یادداشت، تکمله‌ای بر یک پایان‌نامه نقاشی‌ست. پایان‌نامه‌ای که گویا برای خود هنرمند نیز به مثابه یک سلوک بوده باشد، انگار که در طی مسیر پایان‌نامه به درک جدیدی از انسان و نسبت بازنمود آدمی با واقعیت او یافته باشد. نویسنده-هنرمند در این یادداشت مخاطب را به سمت توجه به ابعاد ناشناخته و کم‌تر قابل بیان و حتی غیرقابل بیان انسان سوق می‌دهد. نویسنده با اشاره به وجوه نادیدنی آدمی، کار هنر را هم بیان حقیقت می‌داند و حقیقت را در پس همین نادیده‌ها جست‌جو می‌کند. در پایان نیز با تقابل مفاهیم شهود و دیدن و مشاهدات در برابر دیدنی‌ها، هنرمندان و به طور خاص نقاشان فیگوراتیو را به حرکت از دیده‌ها به سمت مشاهدات دعوت می‌نماید.