آتش‌نشانی شغلی پرمخاطره است. نه پرمخاطره‌تر از خیلی شغل‌های دیگر اما به هر صورت با آتش سروکار دارد که به هنگامه‌اش در بی‌پروایی کم نمی‌گذارد. آتش‌نشان‌ها اگرچه نه به اندازه مرزبان‌ها و مجاهدهای خط مقدم جبهه‌ها، اما بیش‌تر از بسیاری از صنوف دیگر، با جان‌بازی و ایثار سروکار دارند و از این منظر یک وقت‌هایی نظیر همین حادثه پلاسکوی تهران، سخت جامعه را مدیون خود می‌کنند. 

زندگی آتش‌نشان‌ها مانند هر مجاهد کارآزموده دیگری، مجموعه‌ای از آمادگی‌ها و تمرین‌ها و انتخاب‌هاست که وقت خطر ما کم‌تر این زندگی دیدنی را می‌بینیم و می‌فهمیم. چان دیک ، عکاس چینی، با انتخاب یک نمای شورانگیز از ایست‌گاه آتش‌نشانی چای‌وان در هنگ‌کنگ، زندگی روزانه آتش‌نشان‌های در حال تمرین را به صورت تابلویی هنری و در فریم‌های گوناگون ثبت کرده است... خط قرمزی که روی بوم زندگی به تصویر درآمده چان دیک خودنمایی می‌کند، هرچند شلنگ آتش‌نشانی باشد، اما استعاره‌ای قوی برای این روزهای تهران است.

حتما شما هم احساس ناامنی ناشی از تعدد تبلیغات شهری را در شهرهای بزرگ کشور به ویژه تهران بزرگ خوب درک کرده‌اید. انگار از زمین و آسمان شما را محاصره کرده باشند.

شهرداری تهران در اقدامی درست و اصولی ده روزی تمام بنرهای تبلیغاتی شهر تهران را خالی کرد و همه را به آثار هنری اختصاص داد. بنرهایی سفید که به نحوه‌های مختلف - و گاهی نه چندان مناسب - روی هر کدام یک یا چند اثر هنری نقش بسته بود. فارغ از نقدهای مختلفی که به این کار شد، از نصب غیراصولی آثار تا ابعاد تا حتی برخی به ایرانی نبودن برخی آثار نقد داشتند و ..... به زعم ما حرکت شهرداری تهران در این حجم وسیع بی‌نهایت تقدیرپذیر بود. شهروندان برای ده روز توانستند نفس بکشند و حتی تهران زیبا را تجربه کنند! بس که تبلیغات تجاری تمام چشم و ذهن ما را در سرتاسر روز پر کرده است. اتفاقا آشنایی با هنر جهان در کنار میراث عظیم هنر ایران نیز کار ارزش‌مندی بود که در این کمپین رخ داد. 

بسیاری از نقاشی دیواری‌‌هایی که در شهر تهران می‌بینید اثر مهدی قدیان‌لوست که نقاشی‌های فراواقعی یا سوررئال می‌کشد. نقاشی‌های دیواری در روندی که پس از انقلاب طی کرده‌اند،‌ از تصاویر واقعی شخصیت‌های مهم، به سمت تصاویر انتزاعی در سال‌های اخیر تغییر ماهیت داده‌اند. این عامل مهم به علاوه‌ی خلاقیت و تفاوت موجود در کارهای قدیان‌لو باعث بیش‌تر دیده شدن نقاشی‌های او شده است. تصاویری که در این پست می‌بینید،‌ مجموعه‌ای است به نام «ادراک» که به تازه‌گی در گالری هاوارد گریفین لندن به نمایش درآمده‌اند. هنرمند در غالب آثار فضایی آرام، خالص، با رنگ‌هایی سرد را به تصویر کشیده است. ترکیب شدن شخصیت‌های انسانی در ترکیب با احجام خالص اقلیدسی، به دور از هر خیابان و فضاهای آشنا برای انسان، تصاویری انتزاعی را آفریده است. استفاده از این اشکال و احجام اما در خود حال و هوای شهر را دارد که شاید تحت تاثیر کارهای سال‌های اخیر هنرمند بر دیواره های شهری باشد. 

سوای چیزی که خود هنرمند از آثارش می‌گوید یا ما برداشت می‌کنیم، نظر رسانه‌های کشور میزبان نیز درمورد این مجموعه جالب توجه است. بعضی از آن‌ها از جمله سایت گالری، اصرار زیادی دارند که تلاش قدیان‌لو را، بیانی انتزاعی از خلسه‌گون و نزار بودن شرایط اجتماعی و سیاسی ایران بدانند. نگاهی که به لطف دروغ‌گویی این رسانه‌ها، مخاطبان غربی از راه دور به ایران پیدا کرده‌اند.

محرم الحرام برای عموم مسلمانان و خصوصا شیعیان یادآور واقعه‌ای بزرگ است؛ واقعه‌ای که هنوز بعد از هزار و اندی سال داغ‌ش در دل محبین بزرگ اولیای خدا تازه است. حرارت‌ش حس می‌شود و کوچه‌های شهر ما و امروز دیگر تکیه‌های خیلی جاهای دنیا شاهد این خون تازه، این داغ زنده هستند..... و البته محرم برای شیفته‌گان پاکی نه یک غم رفته که یک حماسه زنده است. حماسه محرم یک عرصه دارد به وسعت زمین و یک تاریخ دارد به وسعت زمان.. و کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا.

حالا که زمین همه کربلاست و زمان همه عاشورا لاجرم سپاهیان حق و باطلی هست و یزید و شمر و البته حسین سلام‌الله علیها که ناظر بر تاریخ و ولی زمین است در هر زمان. خب اگر این طور است شمر زمان تو کجاست؟ ولی زمان تو کجاست؟ کجا دارد حقیقت سربریده می‌شود؟ کجا دارد خیمه‌های اهل حق به تاراج می‌رود؟ کجا سخن حق در میان هلهله‌های نامردمان گم می‌شود؟ کجا .....

برخی کربلا را به وسعت زندگی محدود خودشان می‌بینند و لاجرم گاهی حتی خودشان را حسین و دشمنان‌شان را یزیدیان می‌دانند. برخی دیگر کشورشان، قبیله‌شان و حزب‌شان خلاصه وابسته‌های خودشان را حق می‌گیرند و کربلا را در وسعتی محدود پیرامون خودشان تعریف می‌کنند. اما اگر کربلا را به قدر وسعت عالم بشری امروز بدانی چه طور می‌شود؟ مگر نه این که ظلم نهادینه‌ای در جهان امروز حاکم است و سپاهیان اندکی که در مقابل این ظلم انقلاب کرده‌اند..... «شمر زمانه‌ات را بشناس» مجموعه بیلبوردهای شهری محرمی‌ست که به همت خانه طراحان انقلاب اسلامی برای فضای شهری محرم ۹۳ طراحی و اجرا شده است. چند کلمه نقد و بررسی هم دارم که بماند برای فرصتی خارج از این ایام عزیز....  

انا لله و انا الیه راجعون

دکتر سعید مجیدی(۱۳۳۹-۱۳۹۳)، استاد هیئت علمی گروه طراحی صنعتی دانش‌گاه‌ هنر، چند روز پیش در اثر بیماری سرطان، از میان ما به دار رحمت خداوند رفت. مجیدی از معدود دردمندان جامعه دانش‌گاهی هنر کشور بود که با وجود تحصیلات مفصل خارجه و گرایشات فنی‌ش، در فضای راکد دانش‌گاه هنر تلاش داشت هنرمندان فردای کشور را با درد آشنا کند.

برای روح‌ش شادی و غرقه رحمت الاهی. و برای خانواده و شاگردان‌ش از خداوند صبر و اجر می‌خواهیم.  

این روزها از اخبار آسوشیتدپرس تا بیست و سی صحبت از خانه سه طبقه شریفی‌ها در تهران را می‌شنویم. خانه‌ای که توسط دفتر معماری علی‌رضا تغابنی و به منظور پاسخ‌گویی به دو صورت مساله جدی معماری خودمان یعنی تفاوت‌های اقلیمی زمستان و تابستان ما و دیگری نیاز به حریم و امکان درون‌گرایی در عین بیرون‌گرایی با ارائه راه‌کاری مکانیکی طراحی و اجرا شده است. متاسفانه مثل خیلی چیزهای دیگر سایه سنگین سیاست و پروپاگاندا مانع دیده شدن درست طرح شد. از خبرگزاری‌های خارجی که به طعنه از معماری مدرن و لوکس در تهران گفتند تا واحد مرکزی خبر که جولان صاحبان سرمایه را در مقابل ال‌سی‌دی‌های غول‌پیکر استودیو پخش به نقد کشید.... اما خانه شریفی‌ها -اگر نقدهایی حرفه‌ای برمی‌داشت- اتفاقا شریف‌تر از این نقدها بود.

شکی نیست که سرمایه‌داران بسیاری در خلا حاکمیتی و قانونی امروز کشور، سرمایه‌های وسیعی را مصروف امور نازله و کم‌بازده برای کشور کرده‌اند و امروز فاصله طبقاتی و ناهنجاری‌های رفتاری زیادی از این ناحیه گریبان‌گیر ماست. اما خانه شریفی‌ها اتفاقا نقطه حداقل عاقلانه این لوکس‌گرایی ست. شریفی‌ها اگر این چنین طراحی نمی‌شد یک بنای پرکار و پرخرج نما رومی سنگی نظیر خانه بسیاری از مسئولین سرمایه‌دار دولت‌های سرمایه‌داری در ایران می‌شد. اما با هم‌راهی کارفرما و طراحی معقول و نوآورانه معماران، امروز خانه‌ای داریم که تلاشی برای حل معضلات معماری‌ست. خانه‌ای که پذیرفته در مسابقه تراکم شرکت نکند و کم‌تر از حد معمول بسازد اما تابستان و زمستان‌ش با چرخش‌های مکانیکی حساب شده، تغییرات معقول دارد و فراخور نیازهای حریمی نیز می‌تواند جمع بشود یا خود را نشان بدهد...

تولید ملی در این روزها که ایران اسلامی در حال دست و پنجه نرم کردن اقتصادی با قدرت‌های استکباری جهان است، از مهم‌ترین وظایف دل‌سوزان این کشور است. اما تولید داخلی بدون یاری مردم، بدون همت داخلی برای مصرف داخلی یک فعالیت و جهاد میرا خواهد بود که دیر یا زود با هدررفت سرمایه‌ها و سرخوردگی عمیق تولیدکنندگان روبه‌رو می‌شود. پس باید کالای داخلی خرید؛ هرچند که البته باید کالای خوب داخلی هم تولید کرد....

خانه طراحان انقلاب اسلامی، که مجری بخشی از بیلبوردهای فرهنگی شهر تهران است و این چند وقت چندین پروژه‌ی خوب گرافیکی را در شهر تهران اکران کرده است بار دیگر این بار با توجه به این موضوع مهم مجموعه چهار بیلبورد تبلیغاتی خوب را طراحی و در سطح شهر تهران نصب کرده است که شعار خرید کالای خارجی؛ تهدید تولید ملی را برگزیده اند. مجموعه از یک تک اثر و سه اثر با روی‌کرد مشابه اما نه چندان سریالی تشکیل شده است که با بیانی اینفوگرافیکی سعی در روشن‌کردن بعد تهدیدآمیز این خریدهای خارجی دارند. مجموعه برای بیلبوردهای شهری لی‌اوت شده است و قطع آثار مناسب فضای وب نمی‌باشد.

نقدی که بر مقوله مجموعه‌ کارهای اکرانی گرافیکی وارد است این است که در طراحی‌های سریالی بیش از یک شعار مشترک، لازم است روی‌کرد روایی مشترکی نیز در مجموعه کار سریالی باشد؛ مانند برخی پروژه‌های موفق گذشته خانه طراحان نظیر فلسطین تا فلسطین، نشنال ترولیسم، جنگ کار تا پیروزی و .... 

ماه محرم فرا می‌رسد. یعنی همین یکی دو روز دیگر. و دوباره خانه‌های دل‌مان جامه عزا می‌پوشند و چند روزی را با ذکر مصیبت ولی عزیز خداوند صیقل می‌خورند. هنر در طول تاریخ راه خودش را پیدا کرده و خواهد کرد. هنر خیلی مدیون این حماسه عظیم است و هرجا این دین را فهم کرده، خوش درخشیده‌است. اصلا شاید روزی با هم نشستیم و گفتیم که هنر تنها عرصه شکوفایی‌ش همین حماسه است و مابقی خیالی از هنر.... بگذریم تا آن روز...

هنرمندها این روزها دارند ادای دین امسال‌شان را برنامه‌ریزی می‌کنند. هیئت هنر دارد دوباره برپا می‌شود. هنرمندها چالش‌های فراوانی دارند که جلوی‌شان را می‌گیرد تا به سوی حماسه حسینی نیایند. و یک دلیل عمیق قلبی که نتوانند شانه خالی کنند .... لاجرم این آتشی که هرگز خاموش نمی‌شود وجودشان را خواهد سوزاند....

خوشا بوی خاکستر تن‌های‌شان.