ما هم در ایران و مثلا در شهر تهران بارها از زمان شهرداری احمدی‌نژاد -که شروع کننده بود- تا همین دوران اخیر، تلاش کرده‌ایم تا برای ترویج کتاب‌خوانی عمومی به تعبیه کتاب‌خانه‌های عمومی یا تهیه بسترهای عرضه‌ی کتاب ارزان یا کتاب‌های مناسب تاکسی و اتوبوس خوانی دست بزنیم. اما چرا عموما این کارها با عدم توفیق روبه‌رو بوده‌اند؟

شاید یکی از دلایل عدم توفیق این گونه حرکت‌ها، عادی شدن کتاب و عرضه بی‌رویه آن در جامعه ما باشد. وقتی فلان ارگان به بهانه‌ای مناسبتی هزاران جلد از کتابی خاص -که منجر به چاپ چندمی شدن آن کتاب هم می‌شود- را به بدترین نحو ممکن و بدون شان خاصی در بین اقشار نامرتبط با موضوع پخش می‌کند و گاهی حتی شعارها و سلیقه‌ها و تبلیغات خود را به آن اضافه می‌کند لاجرم باید قبول کنیم کم‌کم این گونه مسائل برای مردم جذابیت نداشته باشند. یا مثلا مروری کنید بر عرضه‌های شبه‌فرهنگی شهرداری تهران در سال‌های اخیر و ببینید بیشتر در پی عرضه فرهنگی بوده است یا در پی تبلیغ خودش و مدیرانش در پوسته فرهنگ.... بگذریم که همین میزان را هم این روزها به حساب انتخابات می‌گذارند، در حالی که درد، درد امروز و دیروز و بی‌گمان فرداهاست.

شاید این چنین معضل و دغدغه ای بوده باشد که به طراحان کتاب‌خانه‌های کوچک مجانی شهر نیویورک ایده داده است تا این کتاب‌خانه‌ها را به شکل و رفتار یک شهر فرنگ طراحی کنند و در سطح شهر نصب کنند! این شهر فرنگ‌ها به خوبی مخاطب را کنجکاو می‌کنند تا از سوراخ چشمی آن‌ها به داخل نگاه کند و با دیدن حاشیه و عنوان کتاب‌ها چه بسا که هوس کند و با خم شدن و داخل شدن در فضای زیر شهر فرنگ به دنیای کوچک کتاب‌ها وارد شود!

تا حالا مجسمه‌ای از یک شهر دیدین؟ اصلا تا چند قرن پیش اگر مطرح می‌شد که مثلا سمبلی برای فلان شهر طراحی کنیم چه به ذهن بشر میامد؟ احتمالا می‌گرفت و نمادی نشانه‌ای چیزی آشنا از اون شهر رو به یک هنرمند سفارش می‌داد که به صورت مجسمه بسازه.

یوتاکا سون که هنرمند شناخته‌شده‌ای در دوران معاصره، مجسمه‌ای از نیویورک ساخته. مجسمه‌ی سه بعدی نسبتا دیتیله‌ی محله منهتن شهر نیویورک از سنگ مرمر! به واقع آیا این به خاطر روی‌کردهای توصیفی عصر اخیره که به جای نمادپردازی، منجر به پرداخت توصیفی این چنینی از یک شهر می‌شه؟ یا به خاطر ماهیت شهرهای مدرن نظیر نیویورکه که به چیزی جز خودشون رفرنس نمی‌دن و از سبقه‌ای نهادینه در فرهنگ و هنر و اندیشه برنیامدن؟ 

نظر شما چیه؟

سایت فرودگاه‌های بزرگ معمولا خیلی متنوع و قدرت‌مند و جذابه. و چون در لحظه فرود و صعود هواپیما هم توسط مسافرین درک می‌شه طراح‌ها لازمه به تصویر ذهنی که در ذهن مخاطب می‌سازن توجه کنن. این تنوع و جذابیت به دلیل تنوع ساخته‌های بشری در اون‌ها و ابعاد نامتعارف سازه‌های فرودگاهی و ترکیب‌های پیچیده‌ای که به دلیل روابط خاص فرودگاهی که بین اون‌ها حاکمه هست.

تصاویر زیر توسط جفری میلستین از بالا از یکی از مهم‌ترین فرودگاه‌های بین‌المللی و مشهور دنیا یعنی فرودگاه عظیم جان اف کندی نیویورک گرفته شده

بگذارین امروز که هنوز چیزی از تولد عیسی مسیح (ع) نگذشته، دو پست مسیحی مرتبط با پرسشی مهم با هم ببینیم:

مسیحیت و دین مسیحی بعد از انتشار اولیه‌ش در شرق اروپا، سه چهار قرنی رو در مظلومیت توسعه پیدا کرد و بعد کم کم با رسمی شدن در بخشی از قاره اروپا به صورت رکنی از ارکان جامعه اروپایی دراومد که با انحراف آرام آرام‌ش در اواخر قرون میانه به جایی رسید که نقطه اصلی انتقاد و انقلاب رنسانی شد و در عصر روشن‌گری با صراحت تمام از همه‌ی مزایا و حقوق و جای‌گاه‌ش در تمدن غرب خلع شد. در این سده ها، سنت‌های گوناگون هنری و معماری به خدمت بیان معارف مسیحی آمدند و سبک‌های گوناگون هنر و معماری در تاریخ اروپا هر کدوم نقطه کمال بروز و ظهور خودشون رو در کالبد کلیساهایی مربوط به دوران خودشون تجربه کردند.

با انتقال بخشی از میراث و تمدن اروپایی به امریکا، با وجود حضور قدرت‌مند انتقادات و اندیشه‌های عصر مدرن در امریکا و اروپا، انگیزه‌هایی هنوز برای احیای سبک‌ها و سنت‌های معماری و هنر قرون میانه و دوران سنت غربی در قاره جدید وجود داشت و اتفاقا اون چنان این انگیزه ها قدرت‌مند بود که امروزه هنوز بیش‌ترین بناهای موجود از یکی دو قرن اخیر در امریکا به سیاق سبک‌های تاریخی غربی و اصطلاحا به سبک‌های نیورومانسک، نیوگوتیک، نیوباروک، نیو .... هستند.

ریچارد سیلور در عکاسی‌های پانوراماش از کلیساهای نیویورک ضمن اثبات این حرف ما رو با نمودی کامل از معماری سنتی کلیساها در سیر تاریخی مغرب زمین روبه‌رو می کنه. این تصاویر رو ببینین تا در پست بعد یک پرسش مهم رو مطرح کنیم.

با رشد ابزارها و توسعه‌ی بی‌محابای اون‌ها، ارزش‌گذاری در برخی قالب‌های هنری هم تغییراتی کرده. امروزه با توجه به فن‌آوری‌های روزبه‌روزی که در توسعه‌ی عکاسی و فیلم‌برداری داره به کار می‌ره و در دسترس قرارگرفتن انواع ابزارها در دست بخش عمده جامعه و نه فقط نخبه‌گان هنری، اگرچه هنوز فن عکاسی و "خوب عکس گرفتن" موضوع مهم و مورد توجهیه اما چیزی که امروز می تونه یک آلبوم عکس رو هنرمندانه کنه و عکسی رو به عکس هنری تبدیل کنه نه تنها و نه لزوما شاتی مناسب با تنظیم نور و کادر و تناسبات و ... که قدرت بیان و نکته ایه که تصویر سعی داره اون رو بیان کنه.

یعنی با گذر سریع تکنولوژیکال از فرم و سودای فرم و فرم‌زدگی در عکاسی دوباره فرصت بلند شدن پیام و محتوا در مقابل فرم فراهم شده . مجموعه عکس‌های زیر شات‌های چندان ویژه‌ای نیستند. ایده‌ی عکاسی جدیدی هم نیستند. اما با متمم نامی که برای آلبوم انتخاب شده، نیویورکی تاریک و سنگین و سرد رو تصویر می‌کنن. تصویری که در ذات این پایتخت تمدن نو وجود داره و در تمام ارکان این تمدن حتی.

تصویری که صدالبته به واسطه‌ی رنگ‌ها و شلوغی‌ها و تبلیغات فراوون غافل کننده، لازمه عکاسی باشه تا بتونه اون رو برای ما آشکار کنه.. نیویورک غرق در ظلمت رو....

چند دهه آغازین قرن بیستم مصادفه با جنبش مدرن در معماری؛ جریانی که ناگهان در پی نیازی محسوس و به پشتوانه ی یک قرن تلاش‌های فنی و ایدئولوژیکی، ناگهان با خلق آثار معماری متفاوت و بزرگ نام خودش رو در جریان‌ها و مکاتب هنری معماری تاریخ ثبت کرد.

از خیلی اخبار و اطلاعات و اسناد می شه متوجه شد که بشر در این سال‌ها به شدت جوزده و تحت تاثیر دست‌یافته‌های خودش بوده به طوری که فکر می‌کرده دیگه کلید تصرف در طبیعت و خدایی بر زمین رو به دست آورده؛ و چه زود این وهم و خیال پایان پذیرفت؛ جنگ های جهانی، بحران نفت نیمه دوم قرن، انقلاب اسلامی ایران، فروپاشی شوروی و بن بست امپریالیسم جهانی.....

این چند قطعه عکس رو از یکی از سایت‌های خاطرات تصویری اون‌ سال‌ها براتون انتخاب کردم. 

معماران بزرگی که در جشنی تفریحی، از سر ذوق‌زدگی، لباس‌هایی به شکل بناهای بزرگی که ساختند پوشیدند. امپایراستیت و سایر برج‌های بلند نیویورک. آدم در عین طنز بودن، احساس می کنه دارن یک مناسکی انجام می دن.

کانال‌های تاسیساتی محصول سال آغازین قرن نوزدهم در اروپا هستند. اون زمان که صنعت و ابزار در مدت اندکی چنان رشدی رو تجربه کرد که دخل و تصرف در طبیعت به منظور کسب سود بیشتر امری طبیعی شد.

بعدها هم در طول این دویست سال، ساخت مترو و آب‌راهه ها و شبکه فاضلاب و ..... کم کم زیر شهرهای ما یک ساختار متفاوت و یک‌پارچه ایجاد کرد؛ انگار که شهرهای ما روی شهری دیگه بنا شده باشند.

استیو دانکن، با جستجو در این شهر زیرزمینی در نقاط مختلف دنیا نظیر نیویورک، لندن، مسکو یا حتی پاریس. تصاویری دیدنی و متفاوت پیش چشم ما آورده... تصاویری که پشت پرده شهرهای ما، حتی پشت پرده تمدن اخیر دنیا هستند به نوعی!

 با گسترش شهرنشینی معاصر و حذف فضاهای سبز شهرها به منظور سود بیشتر و ساخت و ساز بیشتر کم کم طرح هایی رو شاهد هستیم که سعی دارند هم سبز باشن و هم زمینی اشغال نکنن. درسته کاشت گیاه در دل زمین با هیچ پوشش سبز رو هوایی قابل مقایسه نیست واین پوشش ها غالبا در حد یک نمای سبز باقی می مونن اما به هر تقدیر برای شهرهای مریض و گرفتار ما این نگاه می تونه مرهم و مسکنی موقت باشه

در طراحی این اثر یادمانی ایدز ! چیزی که بیشتر از مفاهیم و معانی پشت پرده احتمالی کار به نظر میاد همین تلاش برای ایجاد سایه بانی سبز و شهریه

باعرض شرمندگی فراوان  :) آخرین دستاورد عرصه هنر و طراحی در مغرب زمین!