معمار بنگلادشی، کاشف محبوب، با طراحی هزارتویی آجری به عنوان پلان و ترکیب طاق‌های آجری و خالی‌های حیاط‌های آجری، ساختمان آجری مرکز خیریه دوستی را ساخته است. همه چیز از آجر و در هم‌نشینی دل‌نشینی با طببیعت و آسمان و بوم.... حتما می‌دانید که آجر و خاک تقریبا در معماری تمام مناطق دنیا نقش به سزایی دارند و حتی در اروپای قرون گذشته نیز ساخت معماری با آجر بسیار متداول بوده است. اگرچه هرچه به مناطق گرم‌سیرتر می‌رویم شیوع کاربرد این مصالح دوست‌داشتی هم بیش‌تر می‌شود.

شاید این فکر کمی خام به نظر برسد اما به زعم من در معماری امروز، کاربرد خوب آجر یعنی کاربرد متناسب و با دقت آن به تتهایی می‌تواند هویت لازم برای شکل گرفتن یک ساخت معماری مناسب را فراهم کند. ساختی که در عین تناسب با برخی مولفه‌های روحی روانی مصرف کننده‌ها، مورد توجه رسانه‌های معماری نیز قرار گیرد.

غرفه بس نام مجموعه‌ای فرهنگی در ویتنام است که توسط معماران H&P که یک استودیوی بومی در ویتنام است، طراحی شده است. کل مساحت مجموعه ۱۲۳ مترمربع است. این یعنی قطعه زمینی بسیار کوچک در بافت شهر که طبعا در اطراف ما نیز و در دل هر محله وجود دارد. این مجموعه فرهنگی یک مکان ارتباطات اجتماعی و فعالیت‌های خودانگیخته است که تقریبا همیشه درهای بازی به سوی شهر دارد. فضا طوری طراحی شده است که یک فضای بسته و خفه نیست و با وجود عرصه ی کم بنا، تجربه‌های متعدد و گوناگونی از تجربه‌ی فضایی برای مخاطب دارد. واحدهایی بسیار ساده ساخته شده از مصالح بومی و با تهویه‌ی طبیعی به سمت فضایی مرکزی رو کرده‌اند که در عین استقلال هر واحد این ظرفیت را دارند که با هم کار کنند.

با دیدن نمونه‌هایی این چنین که از حداقل زمین و مصالح و روش‌های ساخت صنعتی و امروزی بهره دارند اما خیلی خوب خلا فضاهای مورد نیاز شهری در ابعاد محلی را پر می‌کنند بیش از همیشه به آینده‌ای نه آن‌چنان که فوتوریست‌ها از آینده ترسیم کرده‌اند امیدوار می‌شوم. راستی قرار بود مسجد هم خانه مومنان باشد. همیشه درهایش باز باشد. محل تعاملات اجتماعی بین مومنان باشد. قرار نبود با فرمایش و دستور و حقوق بگیری درب مساجد به روی مردم بسته شود و گاهی آن هم به بهانه ادای فریضه‌ای آن هم برای ساعاتی محدود درهای خانه خدا را بگشایند...........قرار نبود.

در زمان معاصر، کشورهایی که گذشته درخشان و آینده متکی بر علم و دانشی برای خودشان نمی‌بینند بهترین بستر برای ظهور پروژه‌ها و ایده‌های متهورانه معماری هستند. پروژه‌هایی که اولا نگاه دوربین‌های رسانه‌های جهان را به سمت کشور کم‌اعتبار برمی‌گرداند و اعتباری هر چند موقتی و گذرا به آن می‌دهند و در ثانی در سودان آن هستند تا آیکون‌های معماری برای جهان آینده باشند ؛ آن‌طور که تاج محل و سلطانیه و نقش جهان و پارتنون و کلسیوم و .... برای جهان امروز هستند. کشورهایی نظیر امارات متحده عربی، قطر و مالزی و حالا این‌بار آذربایجان!

آذربایجان برای طراحی مرکز بزرگ فرهنگی یعنی مرکز فرهنگی حیدرعلی‌اف از زاها حدید، معمار خاص عراقی-انگلیسی مشهور به معماری‌های متهور و آن‌چنانی خواست تا یکی از متهورانه‌ترین معماری‌های سال‌های اخیرش را به منظور مرکزی فرهنگی در سرزمینی که انگار برای خودش هیچ فرهنگ اصیلی در نظر ندارد، طراحی و اجرا کند.

قبلا هم در حین ساخت در یانون‌دیزاین با هم این کار را دیده‌ایم، اما این بار به بهانه بازگشایی آن در ماه سپتامبر -یعنی یک ماه دیگر- و به بهانه این گپ و گفت در مورد فلسفه ساخت چنین معماری‌هایی، تصاویری از ساختمان کامل‌شده و آماده بازگشایی این مرکز فرهنگی می‌بینیم.

در انگلستان به درستی مرسومه که به شهر و بافت و پیوستار شهری بیش از تک تک بناها اهمیت داده می‌شه. این طوره که حتی محله‌هایی از چندصدسال قبل هستند که رویه محله خوب حفظ شده و تمام ساختمان ها درون‌شون تغییر کرده و امروزی شده. در چنین وضعیتی طراح معمار اگر هم بخواد یک کار امروزی و نوآورانه بکنه لازمه نهادهای مربوطه رو توجیه کنه و طرحی ارائه بده که نهایت احترام رو به بافت داشته باشه.

این مرکز فرهنگی که در جنب یک بنای مهم فرهنگی طراحی شده با وجود هندسه نوآورانه و امروزی ش با راه‌بردهایی طراحانه به خوبی در عین احترام به پیوستار بافت حرفی نو در بافت ایجاد کرده. بنا با فاصله گرفتن از تود بنای قدیمی و تطابق متریال های نما با سنگ نمای قدیمی و هندسه ای صریح که بیشتر بستری برای دیده شدن بنای قدیمیه تا اغتشاشی بصری و حرفی متفاوت تونسته به خوبی با بافت ترکیب بشه. در عین حال در سمت دیگه توده بنا حجم شیشه‌ای سبک به ترکیب‌بندی کل مجموعه و وزن‌دهی به بخش قدیمی موثر بوده

با وجود فرم‌های پرتنش، چقدر ترکیب خوب متریال در این بنا خوب تونسته به کلیت بنا تعادل ببخشه.

اون‌قدر که به نظر می‌رسه معماری خوب از پس کاربرد خوب و درست متریال‌ها یا به تعبیری ساخت خوب به تنهایی بیرون خواهد آمد! به نظر شما چی؟

الگوی این بنای اداری-فرهنگی چه قدر زیاد شبیه خانه های سنتی اقلیم شمالی کشور خودمونه.
حتی مصالح  و تکنیک های ساخت جدید و حتی امکان های فن‌آورانه جناب طراح رو فریب نداده تا در عصری که می تونه به ظاهر به طبیعت و الزاماتش پشت کنه، این کار رو انجام بده. با همین روش‌های امروزین به گفتمان با طبیعت پرداخته و اون چه رو طبیعت به مثابه قانونی به او یادداده به کار بسته...

 چقدر یک معماری می تونه ساده شکل بگیره....

چند روز پیش داشتم به یکی از دوستان می گفتم، این که صفت سادگی در فرهنگ و هنر ایرانی و اسلامی مطرح شده خیلی جالبه و مهم. ما معمولا این صفت رو بد می فهمیم. مثلا فکر می کنیم سادگی یعنی پرهیز از تزئینات. یا مثلا می خوایم جلوی حذف تزئین رو بگیریم می گیم سادگی یعنی حذف بیهودگی ها و تزئین بیهود نیست...
خلاصه در جستجوی معنای سادگی مدام به کالبد و فرم نظر داریم، در حالی که من فکر می کنم این صفت رو به هیچ وجهی از وجوه نمی شه در فرم یا کالبد جستجو کرد.

سادگی ، به زعم من، یعنی ساده دیدن مساله و ساده برخورد کردن با اون به منظور پیدا کردن ساده ترین راه حل.....
وقتی حساب کنیم که در این دنیا چه میزان پاینده هستیم و چه قدر می ارزه گیر بدیم به این دنیا،
وقتی نگاه مون رو به افق بلند آفرینش بدوزیم
ناگهان سوداهای پیچیده انگار به تمامه در ذهن‌مون فرومی‌پاشه و سادگی متولد می شه.....

چند وقت پیش از بهترین رسولان خاطره ای رو می خوندم. او در برخورد با امری که مردم سخت می گرفتند راه حل اون رو، با انتخاب ساده ترین راه‌حل فرموده بودند، "امر از این ها ساده تره..."  و این گزاره ساده، اساس تفکر سادگیه به زعم من.

امر از این ها ساده تره....

 این طرح که عبارته از مرکزی فرهنگی اسلامی در آلبانی، چندی پیش خیلی در فضای وب صدا کرد و حتی به نظرم تقدیرهایی هم ازش به عمل آمد.
موضوع بر سر این بود که ابداع جناب طراح خیلی مورد توجه افراد مختلف قرار گرفت در حالی که اساسا ابداع این بنده خدا کاری بی بنیان، ذوقی و بی دلیل بود که از برخوردی فرمی با معماری اسلامی نشات گرفته بود.
حالا خودتون پست رو مشاهده کنین می فهمین دارم از چی حرف می زنم.
چیزهایی در امروز معماری اسلامی داره رخ می ده که آدم مدام می زنه روی دستش و می‌گه وای بر من! باید کاری کرد.....