فرهنگ‌های کهن به خصوص فرهنگ‌های مشرق زمین به رابطه میان انسان و طبیعت و حتی گاهی یگانگی این دو تاکید بسیار دارند. شاید همین نگاه مهم کهن به موضوع طبیعت در میان انسان‌ها که اشاره به یک واقعیت فطری دارد، دلیل علاقه‌های امروز بسیاری از هنرمندان و به خصوص نقاشان و عکاسان به طبیعت و آن را موضوع هنر خود قرار دادن باشد. 

اگرچه عکاسی از طبیعت به خوبی نشان‌دهنده علاقه‌های هنرمند به طبیعت و نسبت میان انسان و طبیعت است اما یقینا ایده تلفیق هوش‌مندانه‌ی انسان و طبیعت در عکس، بار معنایی بیش‌تری را القا می‌کند.کریستوفر ریلاندر با ماسکه کردن پرتره‌ها و فیگورهای انسانی با فیگورهای طبیعی از این آمیخته‌گی ذاتی صحبت می‌کند. تصویرهایی که با وجود عرضه سیاه و سفید آن‌ها، به دلیل تلفیق هنرمندانه و انتخاب خوب عناصر طبیعی نظیر شاخه‌ها و برگ‌ها و شکوفه‌ها، به خوبی حس طبیعت زنده را در خود دارند.

اگر کمی ماجراجو باشید و روحیه گانگستری کودکی‌تان را هم حفظ کرده باشید و البته هر بار در حین نوشیدن چایی که با چای خشک کیسه‌ای تهیه شده باشد، مانده باشید که کیسه مصرف شده‌ی پر از تفاله چای را کجا بگذارید، حتما با این طراحی فنجان مخصوص چای خوری رابطه برقرار خواهید کرد.

سمیر صوفی طراح این فنجان، با بهره‌گیری از الگوی تیرکمان‌های اسباب‌بازی که در کودکی از آن خاطره داشته است، راهی جالب برای خارج کردن و چلاندن این کیسه‌ی پس‌مانده ارائه داده است. البته باید مواظب باشید که یک موقع تیر از کمان درنرود و خودتان را گرفتار نکند!

اگر یادتان باشد چند روز پیش فرزین خاکی کتابی به نام دید معماری را برای‌مان معرفی کرد که در آن به نکاتی پایه‌ای در مورد نگاه معمارانه و تاثیرات بصری معماری بر مخاطب پرداخته بود. از ویژگی‌های اصلی آن کتاب ارائه اصول و نکات در قالب تصاویر مقایسه‌ای بود که با اعمال تغییرات بصری بر تصاویر بناها و مقابل قراردادن دو تصویر صورت می‌گرفت. یعنی یک نوع تجربه معمارانه‌ی لحظه‌ای که در صفحه صفحه‌ی کتاب پی‌گیری می‌شد.

ویکتور انریش، در پروژه‌ای شورانگیز به صورت ویدیویی، گونه‌ها و راه‌های مختلف ساخته‌شدن یک ساختمان در مونیخ را اتود کرده است. او در این پروژه از هیچ رفتار متهورانه، شوخ‌طبعانه و خارج از عرفی که شاید حتی در دنیای واقع چندان هم امکان‌پذیر نباشد، دوری نکرده است. نظیر این حرکت را شاید خیلی از دانش‌جویان معماری در طول پروژه‌های خودشان تجربه می‌کنند اما وجه تمایز حرکت انریش ارائه هر کدام از اتودها در صورتی نهایی و به جلوه‌ای واقعی‌ست که درک دقیق‌تری را از تاثیرات هر کدام از این راه‌های ساختن بر بستر پیرامون آن، برای مخاطب ایجاد می‌کند.

جلسه هشتم حلقه هنر با گفتاری چالشی از دوست خوبم، کارگردان جوان و خوش‌ذوق کشورمان، محمدباقر مفیدی‌کیا با عنوان «جنگ؛ این واژه مظلوم» همراه بود. شاید همان چالش‌های آن جلسه باشد که حالا در حلقه هنر موجبات شکل‌گیری یک دیالوگ را فراهم آورده است. جلسه بعد حلقه هنر یعنی شانزدهمین حلقه هنر اختصاص‌ دارد به گفتاری نظری از حبیب احمدزاده در موضوع یک آسیب‌شناسی در وادی فرهنگ و هنر....

راستی خبر دارید که جلسات حلقه هنر از جلسه پانزدهم به درخواست شرکت‌کنندگان و برای اختصاص زمان بیش‌تر به دوست ارائه دهنده، با اجرای یک آیتم گفتار یا ارائه اثر هنری شکل می‌گیرد. 

اوریگامی‌ها و منطق‌شان غیر از استفاده در مجسمه‌های کاغذی شرقی، این روزها در ساخت وسایل کاربردی و بسته‌بندی‌ها و البته معماری و طراحی سازه نیز به کار می‌آیند. اتان کیان، با ارائه طرحی نوآورانه از یک قاشق اندازه‌گیری ساده تاشو که با منطق اوریگامی طراحی شده است وجه نویی از کاربرد این هنر در صنایع کاربردی را نشان داده است. قاشق یک سطح صاف کوچک مستطیلی‌ست که با فشاری اندک به یک قاشق بی‌عیب و نقص تبدیل می‌شود.

احتمالا دیگر مشکل قراردادن قاشق در ظرف‌های چای خشک و قهوه هم نخواهید داشت!

ما انسان‌ها برای خودمان برخی صفات را انحصاری می‌دانیم. مثلا می‌گوییم انسان حیوان ناطق است. یعنی وجه ممیزه‌اش با حیوانات همین نطق و کلام است؛ غافل از این که چه کسی می‌تواند اثبات کند حیوانات در کوکو کردن‌ها و نعره‌زدن‌های‌شان نطق نمی‌کنند؟ مگر «النمله» برای مورچه‌ها نگفت که سلیمان و جنودش چنین و چنان....

جایی خواندم که در فصل ممیزه‌ی انسان -چه به کنایه چه به جد- نوشته بود : حیوان ضاحک! تنها حیوانی که می‌خندد همین انسان دوپاست! اما گاهی صحنه‌هایی از حیوانات می‌بینیم که گمان می‌کنیم آن‌ها هم می‌خندند! اصلا که گفته که حیوانات نمی‌خندند و یا حیوانات همه غریزه‌اند و مهربانی ندارند؟ مخصوصا در این زمانه که برخی انسان‌های دوپا در گرگ‌صفتی روی درندگان عالم را سفید کرده‌اند..... (الان گرگ‌های عالم حق دارند گله کنند که چرا در وصف این مستکبرین و جنایت‌کارهای عالم از تعبیر گرگ‌صفتی استفاده کردم!)

مجموعه زیر که ۵۰ تصویر از عکاسان متعددی ست -و نام همه را در انتهای پست به لاتین آورده‌ام- پرتره‌ها و تصاویری از حیوانات‌است که غالبا گویی شاد و شنگول و مهربان و حتی در حال خنده هستند. خودتان قضاوت کنید:

دشمنان محیط زیست مترسکی را در سرزمین کلاغﻫﺎ گذاشتند؛ تا کلاغﻫﺎ بترسند و از آن جا بروند. مترسک اخم می‌کرد.

کلاغ‌ها به مترسک حمله می‌کردند؛ و آن قدر به او نوک زدند تا حفرهﺍی در وسط بدن‌ش پیدا شد. مترسک هم دیگر از اخم کردن خسته شده بود. وقتی مترسک به کلاغ‌ها لبخند زد، آن‌ها گلی را در حفرهﻯ قلب‌ش کاشتند.

حالا همه‌ی آن‌ها شادند.

مرحله ایده‌پردازی یک پروژه سینمایی شاید خلاق‌ترین بخش فرایند تولید یک فیلم باشد و هر قدر به مرحله تولید نزدیک‌تر می‌شویم بعد فنی کار بیشتر خواهد شد. در مرحله بسط و گسترش ایده‌پردازی براساس سناریو‌ی نهایی شده معمولا سعی می‌شود حال و هوای فیلم، ظاهر و کلیت شخصیت‌ها، رنگ و لعاب و نورپردازی فیلم و حتی اتفاقاتی که در فیلم می‌افتد، همگی به صورت سندهای تصویری آماده شود. در برخی موارد این مرحله حتی تا یک سال هم به درازا خواهد کشید. برای خیلی از اعضای تیم تولید، این مرحله‌ی خاص، به مثابه نقشه‌های اجرایی یا همان فاز دوم معماری می‌ماند و هر چه دقیق‌تر اتفاق بیافتد مشکلات و چالش‌های زمان تولید کمتر می‌شود.

فیلم جنگ جهانی Z یکی دیگر از فیلم‌هایی‌ست که این روزها با موضوع زامبی‌ها ساخته می‌شود. ایده‌پردازان این فیلم دست به خلاقیتی زده‌اند تا شاید بتوانند این ایده مستعمل یعنی حضور زامبی‌ها را پیچیده‌تر از پیاده‌روی یک عده زامبی در خیابان‌ها نشان بدهند. زامبی‌هایی که به صورت توده‌ای رفتار می‌کنند. مثل دسته پرنده‌های در حال پرواز که گویی از یک عقل جمعی دستور می‌گیرند و همه اندام‌وار تابع آن هستند و در کل حرکتی سازمانی دارند. با این نوآوری در رفتار زامبی‌ها، رودخانه‌ای از زامبی‌ها به وجود آمده که شاید بتواند مخاطبین را بیش‌تر تحت تاثیر قرار بدهد. توده‌ای که فرار کردن از دست آن شاید غیرممکن باشد و این موضوع ظرفیت‌های جالبی برای داستان فیلم ایجاد می‌کند.

به غیر از مسائل تکنیکی، شاید بتوان در پس این فیلم‌ها نگاه انسان غربی به دنیا را فهم کرد. دنیایی بی‌صاحب و رها شده! دنیایی که انسان در آن، موجودی تنهامانده روی زمین و بلکه رهاشده در کل عالم است و لاجرم باید خودش مشکلات‌ش را حل کند و دستی هم از عالم بالا نیست تا یاری‌ش کند.

در حاشیه‌ی هیئت هنر همیشه رسم بر این بود که سقاخانه‌ای باشد، سقاخانه‌ای که هیچ‌گاه محل آب نوشاندن نبود اما به رسم سقاخانه‌های قدیم محل یادآوری نام شهدای دانش‌گاه و واقعه کربلا و احیانا گاهی به یاد آن‌ها شمعی روشن‌کردن بود. سوگ‌واره ۹۲ با ابتکاری جالب در سقاخانه هم‌راه بود. بچه‌های گروه صنایع دستی هیئت هنر این بار با انتخاب کانسپت ایوان طلا، سقاخانه‌ای متفاوت طراحی کردند که خیلی زود نام ایوان طلا را به خود گرفت و شاید حتی سال‌های بعد متوجه بشویم که نقطه‌ی عطفی در تعریفات و رسوم هیئت هنر بوده است؛ نقطه‌ی عطفی که عنصری به نام ایوان طلا هم به کالبد هیئت هنر افزوده است.

می‌گویند هر عنصری را غایتی‌ست. و کیمیاگری چه در معنای علمی آن و چه در اصطلاح عرفانی آن رساندن عناصر به همین غایات است. می‌گویند طلا غایت فلزات است و محصول کیمیاگری هستی.. اصلا هم‌واره در پی آن بوده‌اند که به ضرب کیمیایی فلزات را همه طلا کنند. شاید برای همین است که بی‌تناسب نیست کاربرد طلا در پوشش گنبد قبور اولیای خدا و در آستانه‌ی ورود به تربت ایشان. ایوان طلا. بلاخره ماده باید خیلی شرف پیدا کرده باشد که هم‌نشین جسم ولی خدا باشد....

بروبچه‌های هیئت هنر، با استفاده از متریال‌های نسبتا ارزان و به مدد چند ایده‌ی اجرایی خوب و نوآورانه توانست از ورقه‌های استیک کاغذی و پلاک‌های محدود برنجی، جلوه‌ای بسیار نزدیک به جلوه‌ی طلایی ایوان طلای معروف را ارائه بدهد. جلوه‌ای که خیلی‌ها را به نجف برد و بعد به مشهد و خیلی دیگر را مستقیم به مشهد برد و صحن انقلاب.... بد نبود پس این طرح را امروز که شهادت حضرت خورشید خورشیدها‌ست منتشر کنم....

السلام علیک یا علی‌ بن موسی‌ الرضا (ع)