پل «سان شان» که به زبان چینی معنی «سه کوه» می‌دهد برای المپیک زمستانی ۲۰۲۲ طراحی شده است. استودیوی پندا با انتخاب سازه‌ای خاص و پیچیده توانسته‌ به خواست‌های فرمال و کانسپت‌گرایانه‌ی خود دست یابد. این پل ۴۵۲ متری که بین دو منطقه‌ی مهم محل برگزاری مسابقات واقع شده، بخش‌های نمایش‌گاهی و توریستی دو بخش از شهر پکن را به یک‌دیگر متصل می‌کند. آن‌ها رودخانه‌ی مواج زیر پل و ساختار کوه و دره‌ی آن منطقه را در فرم سینوسی و مواج خود گنجانده‌اند تا این پل غول‌پیکر را با طبیعت پیرامون خود هم‌خوان کنند. کانسپت دیگر طراحان حلقه‌های المپیک بوده است؛ حلقه‌هایی هم‌اندازه که از بالا و پایین به یک‌دیگر متصل‌اند و در ساختاری گره‌ خورده‌ پل را در میان خود حفظ کرده‌اند. از قابلیت‌های این سازه‌ی نوآورانه می‌توان به امکان تغییر در عرض پل اشاره کرد، امکانی که طراحان از آن برای ایجاد پیاده‌راه و تبدیل پل به یک جاذبه‌ی گردش‌گری بهره برده‌اند.

برج شناور در یکی از سواحل کشور دانمارک ساخته شده تا چندین عمل‌کرد را در کنار ماهیت نمادین و مجسمه‌وار خود ایجاد کند. طراحان دانمارکی با طراحی این برج به شیوه‌ی فولدینگ یا ورق تاشو و با استفاده از ورق فلزی یک دست سفید، توانسته‌اند یک نماد، پاتوق و چشم‌انداز شهری برای این منطقه خلق کنند. آن‌ها با طراحی یک پله‌ی دو بازو علاوه بر این‌که دو پاگرد یا کف را ایجاد کرده‌اند، به فرمی فلش‌مانند هم دست یافته‌اند تا به این شیوه از هر دو سو کنسول‌های کوتاهی داشته و چالش‌های سازه‌ای را کم‌تر کنند. 

این سکوی کوچک ساحلی با دیواره‌هایی مجوف سعی کرده تا مسائل جوی را به نحو مناسبی پاسخ دهد و علاوه بر این چشم‌اندازی ۳۶۰ درچه به شهر و به دریا داشته باشد. سازه‌ی هفت و نیم‌متری شهر آراهوس قابل انتقال نیز هست و اتصالات خشک آن این اجازه را خواهد داد که هر زمانی از جای خود درآمده و توسط ماشین‌آلات آبی به نقطه‌ای دیگر منتقل شود.

در این سال‌ها که طراحی کامپیوتری و پارامتریک میان معماران جوان داخلی رونق گرفته، چالش‌های ساختی جدیدی را نیز در عرصه‌ی ساخت و اجرا به وجود آورده است. آن بخش از طراحی پارامتریک که به کمک تکنیک‌های ساخت دیجیتال قابلیت اجرا دارد کم‌تر ما را اذیت خواهد کرد، اما مواد و متریال سنتی مانند آجر که تاکنون شیوه‌ی مشخص و روتینی برای اجرا داشته‌اند، زمانی که با تکنیک‌های جدید به بازی گرفته می‌شوند، روش‌های جدیدی را هم برای اجرا طلب خواهند کرد.

در نمونه‌هایی که تاکنون دیده‌ایم (+ +) غالبا از تکنیک‌های خشک و خلاقانه برای اتصال این آجرهای غیرموازی استفاده شده است، اما ساخت‌مان مسکونی دماوند که توسط استودیو sstudiomm طراحی شده است با تکنیکی جالب همان اتصالات خیس سنتی را به کار گرفته، اما به کمک عنصری کمکی. تیم اجرا این تعداد از آجرها را که در زوایای متنوعی قرار گرفته‌اند، با کمک شابلونی که به کمک برش لیزر ساخته است در زاویه صحیح قرار داده و میان هر ردیف آجر را با ملات پوشانده‌اند. اگرچه این روش ممکن است کمی کار را آسان‌تر کند، اما قابلیت‌هایی مانند ایجاد گشایش و نورگیر را نیز از طرح‌های این‌چنینی می‌گیرد.

حالا چندین سال است که معماری دیگر از تکرار فرم طبیعت یا حتی انتزاع از آن عبور کرده و پا در عصری گذاشته است که معماری بایونیک و پارامتریک در آن با شکافتن روابط زیستی و ریاضی، سرزمین‌های جدیدی را پیش روی معماران می‌گشایند. در همه‌ی این سال‌ها عده‌ی زیادی تلاش کرده‌اند که تا حد ممکن روند طراحی ساخت‌مان‌ و شیوه‌ی زیست‌ آن را به موجودات زنده نزدیک کنند و معماری را از لحاظ کارکرد و فیزیک به حیات انسانی نزدیک‌تر کنند. 

تصاویری که آوجیک به کمک دست‌کاری‌های رایانه‌ای ساخته است، دخالتی در وضع کنونی بناهای دنیاست و آن‌ها را به گیاهانی تشبیه کرده است که خودرو هستند و بر اساس الگوهای زیستی‌شان رشد کرده و در هم می‌پیچند. او البته با این کار نه در فرآیند طراحی تاثیری گذاشته و نه حتی در کارکرد بناها، بل‌که تنها فرم گسترش و تکثیر مصالح ساخت‌مانی را با الگوهای ظاهری گیاهان تطبیق داده است. ما نمی‌دانیم اما شاید روزهایی بیاید که این الگوها که تا کنون تنها به کمک طراحی می‌آمده است، به کار رشد و تکثیر بناها نیز بیایند و ساختمان‌هایمان نیز با خود ما رشد کنند!

طراح صنعتی معروف ژاپنی این بار پا در کفش معماری کرده و بزرگ‌ترین پروژه‌ی خود را اخیرا به پایان رسانده است. شرکت نندو که کارهای‌ش را بارها در یانون دیزاین دیده‌ایم (مثلا +)، فروشگاهی چهل هزار متر مربعی را در بانکوک بازطراحی کرده است. سالن‌های فروش‌گاهی که شاید مهم‌ترین شاخصه‌شان مبل‌مان درون‌شان باشد، مورد مناسبی هستند برای یک طراح مبل‌مان که استعدادهای معماری خود را نیز بسنجد!. این مجموعه‌ی فروش‌گاهی با داشتن چندین سالن مجزا که هر یک مختص یک نوع کالا است، با کانسپت‌های متفاوتی طراحی شده‌اند. نندو سعی کرده که معماری را توسط جدار‌ه‌ها به مبل‌مان متصل کند و به نظر می‌رسد که در این موضوع موفق نیز بوده است. خلوص، هندسه‌ی منتظم و البته شفافیت فضاها در غالب‌ این اتاق‌های فروش‌گاهی دیده می‌شود. طراحان سعی کرده‌اند که این ویژگی‌ها را در جداره‌ی بیرونی فروش‌گاه نیز به نمایش‌ بگذارند که مکعب‌های معلق در جداره‌ها، این نقش را به خوبی ایفا کرده‌اند. 

به نظر می‌رسد که ماهیت موزه‌ای این فضاها بر ماهیت فروش‌گاهی‌شان غلبه پیدا کرده است و شاید همین موضوع جذاب موجب شده که رسانه‌های زیادی در یکی دو روز گذشته به این کار بپردازند.

بنای معماری، ساختاری است که فضاهایی را برای برای حیات مادی فراهم می‌کند. این ساختار، معمولا فضاهایی را، هم در درون و هم در بیرون خود تعریف می‌کند. شاید در بسیاری از موارد، فضاهای درونی از اهمیت بیش‌تری برخوردار باشند. اما گاهی، نه تنها فضاهای درونی اهمیت بیش‌تری ندارند، بلکه اصلا وجود ندارند.

« استوپا » یکی از ساختارهای معماری است، که درون ندارد؛ و فضای اصلی را بیرون از خود، و در گردِ بدنه‌ی مدورش شکل می‌دهد. این ویژگی به استوپا و نمونه‌های مشابه، کیفیتی مجسمه‌گون می‌بخشد. این بناها، که فرمی شبیه به نیم‌کره دارند، در ارتباط با آیین بودایی ایجاد شده‌اند؛ و مکانی را برای عبادت، دفن خاکستر قدیسان و زیارت ایشان فراهم می‌کرده‌اند. استوپای اولیه مانند یک تپه‌، و ساده بود. این توده‌ی تپه‌مانند که در طول زمان و سیر تحول استوپا، به عنوان بخش اصلی باقی مانده، « آندا » نامیده می‌شود. ساختار ساده‌ی استوپا، با گذشت زمان به سمت پیچیدگی رفت؛ و اجزای گوناگونی به آن اضافه شد؛ مثلا راه‌رویی سرپوشیده آندا را احاطه کرد؛ یا آندا در ترکیب با سکو یا ساقه‌ای چند طبقه، از سطح زمین فاصله گرفت. در چنین مواردی راه‌پله‌ها دسترسی به سطح آندا را فراهم می‌کردند، تا زایران بتواند به امید رسیدن به « دارشانا » - جذبه‌ای که در حضور شخص یا مکانی مقدس روی می‌دهد - گرد آن بچرخند. استوپاها شباهت زیادی به گورپشته‌های مسیحی، مزارهای یونانی و رومی و صدالبته ضریح‌های اسلامی دارند.

در این پست نگاهی خواهیم داشت به گونه‌های متنوعی از استوپا که در زمان‌ها و سرزمین‌های گوناگونی ساخته شده‌اند.

معماران MVRDV در هم‌کاری با گروه خانه‌ی رویایی ده‌کده‌ای را در مانهایم آلمان بازطراحی کرده‌اند. آن‌ها این مجموعه را که پیش‌تر پادگان نظامیان بوده با توجه به تایپولوژی پیشین آن و البته با نگاهی جدید به نحوه‌ی هم‌سایگی‌ها طراحی کرده‌اند. خانه‌های جدید با حفظ الگوی مجموعه‌ی پیشین دچار تغییر ابعاد و گاهی تغییر کارکرد شده‌اند. 

نگاه جالب طراحان به نوع زندگی در این مجموعه‌ی روستامانند، موجب شده تا تمامی اتوموبیل‌ها به تراز زیرین منتقل شود و در عوض این فضای محدود شهری به دویدن کودکان و راه رفتن ساکنان اختصاص بیابد. آن‌ها هم‌چنین هر یک از خانه‌ها را متناسب با ساکنان‌ش طراحی کرده‌ و برای افزایش تعامل در این مجموعه، تیپ‌های مختلف زندگی را در نزدیکی یک‌دیگر قرار داده‌اند. 

در طرح MVRDV ضمن این‌که یک الگوی فرمی به شیوه‌های گوناگون توسعه یافته است، می‌توان ترکیبی از زندگی و معماری شهر و روستا را توامان مشاهده کرد.

طراحان ژاپنی برای یک خانه‌ی مسکونی در شهر آنجو ژاپن، فضایی شبیه به ایوان‌های ایرانی طراحی کرده‌اند. البته این شباهت نه از لحاظ چهره و ظاهر بل‌که از نظر کارکرد و الگو به وجود آمده است. آن‌ها به جای تعریف یک لبه میان فضای درون و بیرون خانه، فیلتری بینابینی را در نظر گرفته‌اند تا علاوه بر اتصال این دو فضا به یک‌دیگر، عمل‌کردهای مهمی را نیز به این بنا اضافه کنند. ایجاد این فضای نیمه‌باز امکان فیلتر شدن نور با سلسله مراتبی مشخص را می‌دهد، علاوه بر این چنین کیفیت فضایی آن را برای کارکردهای جمعی نیز مناسب کرده است. شاید وجه ممیزه‌ی این طرح را بتوان در یک‌پارچه بودن حجم کلی ساخت‌مان با وجود این تنوع دانست، هم‌چنین پیوسته‌گی محسوسی که میان فضاهای گوناگون با امتداد بصری ایجاد شده است.