آیا پیچیده شدن ساخته‌های بشر نشانه‌ی پیش‌رفت و تکامل اوست؟ پاسخ این سوال به شناخت ما از او بستگی دارد. اگر قلم‌روی که انسان می‌تواند در آن سیر کند، به اندازه‌ی هفت آسمان باشد، و او تنها سرگرم کاویدن آسمان اول شود، چگونه می‌توان پیش‌رفتی را برایش در نظر گرفت؟! توان حرکت در این پهنه‌ی بی‌نهایت به انسان داده شده. اما او که بسیار ستم‌گر و نادان است، با خروج از راه راست، همه‌ی عشق خود را نثار پیرزن عشوه‌گر دهر می‌کند. و این عشق‌بازی نافرجام و یک‌طرفه تنها چروک‌های این پیربانو را فزونی می‌بخشد. امروزه زندگی بشر، و ساخته‌هایش و تبیین‌ش از طبیعت بسیار پیچیده شده؛ به پیچیدگی پیکر چروکیده‌ی پیرزنی عشوه‌گر.

طراحی، روندی از فعالیت‌هاست که انسان برای پاسخ‌گویی به نیازها و مسایل خود در پیش می‌گیرد. این روند در نهایت به یک نتیجه منتهی می‌شود. بسیاری از نتایج روندهای طراحی در پاسخ به مسایلی پدید آمده‌اند، که خود زمانی پاسخ یک مسئله بودند. چه بسا این نتیجه‌ی جدید، خود تبدیل به مسئله‌ای برای طراحی‌های بعد شود. و این چنین است که رشته‌ی طراحی سری دراز می‌یابد. 

می‌گویند هنرمندان، در پیکره‌ی جامعه، اندامی حساس هستند. در پیکره‌ی آدمی، چشم آن عضو شفاف و حساسی است، که حقایق را منعکس می‌کند. پس اگر هنرمندان چشم جامعه باشند، باید چیزی از حقیقت این پیچیدگی بیهوده را بتوان در آثارشان مشاهده کرد. یکی از نام‌هایی که در این جست‌و‌جو به آن می‌رسیم، «ماشین روب گلدبرگ» است، که از نام کارتونیست و مخترع آمریکایی، روب گلدبرگ برگرفته شده. طراحی این ماشین نشان می‌دهد که گاهی پیچیدگی‌ها پوچ هستند؛ و تنها برای برداشتن یک گام ساده تراکم یافته‌اند. گامی که به سادگی می‌شد برداشته شود. 

فوتوریسم به دوران و جریانی در آغاز سده بیستم گفته می‌شود که مولفه‌ها و تاریخ‌چه عجیبی دارد؛ ظهوری قدرت‌مند و افولی ناکام و سریع. در پست قبل که مجسمه‌های جری یهودا را با بیانی فوتوریستی با هم دیدیم، متوجه شدم برای برخی خواننده‌های یانون‌دیزاین معنای فوتوریسم چندان معلوم نیست، و برای برخی دیگر که فوتوریسم آشناست، حد و مرز و تجربه‌ها و کیفیات آن چندان روشن نیست. در این پست کمی سعی می‌کنیم از دوران اوج کوتاه فوتوریسم با هم ببینیم.

در فاصله بین سال‌های ۱۹۲۰ تا ۱۹۳۰ میلادی در پهنه‌ی جوامع غربی -چه در میان جریان چپ کومونیستی و چه در میان جریان لیبرال- تصویری از آرمان‌شهری متفاوت توسط هنرمندان سرشناس آن دوران تصویر شد که معلول بسط تجربه ماشینی اندک آن‌ سال‌ها به کل زندگی بشری بود. این هنرمندان با برخوردی ستایش‌گونه با ماشین و توسعه فن‌آوری آن را به صورت ذهنی و تخیلی در جمیع وجوه زندگی شهری توسعه دادند و به تصویری از جامعه آینده دست پیدا کردند که اگرچه مانند حبابی در گیرودار جنگ جهانی ترکید و پس از آن نیز از دل ویرانه‌های آن دوران سربرنیاورد، اما تا امروز -حتی- بخش زیادی از ایده‌های آن‌ها در حال توسعه و ظهور و بروز است. آن‌ها شهرها را محمل حرکت ماشین‌ها می دانستند که البته چنین شد. آسمان‌خراش‌ها و بلندمرتبه‌سازی را آینده معماری تلقی می‌کردند که البته همین هم شد. نوعی زیباشناسی خاص را دنبال می‌کردند که ابتدا در هالیوود به طور جدی به آن پرداخته شد و در سال‌های اخیر با توسعه فنون معماری و سبک معماری های‌تک تا حد قابل قبولی به آن هم نزدیک شدیم. آن‌ها افق‌هایی را هم برای ایجاد رابطه میان زندگی شهری و فضا درنظر داشتند که هیچ بعید نیست کمی بعد به آن مرزها هم برسیم.

با این وجود خیلی مهم است بدانیم پس چرا فوتوریسم به کلی کنار زده شد؟ هنرمندان فوتوریست حساب چند چیز را نکرده بودند. آن‌ها اصلا حساب بحران‌های کمرشکن محیط زیستی و اقتصادی زمانه را که معلول همین توسعه‌های بی‌رویه غرب بود، نکرده بودند. آن‌ها همچنین با تسری ماشین به همه عرصه‌های زندگی حساب سرکوب عواطف انسانی و رابطه با طبیعت را هم نکرده بودند. طبعا پاسخ بشر فطرت‌جو به این یکه‌تازی فوتوریسم نباید پاسخ پذیرایی می‌بود. این شد که تصویرها و منظرهای فوتوریستی آرام آرام به پس‌زمینه و ماده خام فیلم‌های هالیوودی بدل شد و در زندگی عمومی مردم هم نقشی تخیلی و فانتزی پیدا کرد.

« امروزه تبلیغات در غرب جای هنر را گرفته است؛ یعنی بدون هیچ شکی می‌شود گفت هنر در غرب مرده و به‌طور کلی اثری از هنر در غرب باقی نیست. از بعد رنسانس این اتفاق به‌تدریج افتاد و هنر در غرب از بین رفت. تا جایی که عقلم می‌رسد عرض می‌کنم که چرا از بین رفت. 
تبلیغات امروز در دنیای غرب جای هنر را گرفته است. مثال‌های خیلی ساده می‌توانند این مطلب را اثبات کنند. نگاهی به سینما، خوب می‌تواند این مطلب را به‌طور کامل به ما نشان بدهد، یا مثلا نگاهی به آثار هنری‌ که در قرن‌های اخیر از به اصطلاح هنرمندان غربی صادر شده‌اند، خیلی راحت نشان می‌دهد که هنری در غرب باقی نمانده است.»

نظرتان در مورد این چند جمله از صحبت‌های هنوز منتشر نشده شهید مرتضی آوینی چیست؟ آیا این نگاه به هنر امروز غرب بدبینانه است؟ یا منصفانه؟

قبلا هم در یانون‌دیزاین در مورد نادیده‌گرفته‌شدن بشر و جایگاه‌ اون در ساختارهای تمدن اخیر بشری حرف زدیم و اتفاقا یک بار هم بخشی از سری اول آثار عکاس چینی لیو بولین رو دیدیم.

لیو بولین به عکاسی‌ش درباره این موضوع ادامه داده و اخیرا تصاویری دیگه از اون رو منتشر کرده که حیفم آمد این جا منتشرش نکنم، به خصوص اون که خیلی از مخاطب‌های امروز یانون‌دیزاین، در گذشته مخاطب نبودند و اون مجموعه با ارزش رو هم ندیدن. مجموعه‌هایی که عکاس با انتخاب زمینه‌های متناسب و تطبیق عالی‌ای که داده تونسته در اون‌ها پیامی بزرگ و تکان‌دهنده رو انتقال بده....

----

تمدن اخیر با ما کاری می کنه و کرده که در فزونی داده ها و اطلاعات و شلوغی‌ها به کل آدمی رو و مقام اون رو فراموش کنیم. خلیفه‌های خداوند، انسان‌ها به کل در شهرهای امروز دیده نمی شن..... نادیده گرفته می شن

 برای جا انداختن نمادها و آیکون‌های تمدنی در دل جامعه ی آینده باید برای بچه های امروز اون طور جا بندازی که به تمامه قبول کنن ارزش‌های تو رو.

برخی از شما که مخاطب همین بلاگ هم هستین و گاهی احساس می کنین نقدی بر تمدن امروز حاکم نیست باید درنظربگیرین که مجموعه تعلیماتی که از کودکی تا به امروز از طریق رسانه ها و فضای عمومی دریافت کردین برای شما حاشیه ذهنی امنی درست کرده که نسبت به وضعیت فعلی جهان انتقادی ندارین....

شرکت لگو با طراحی های بی نظیرش یکی از بنگاه های مهم تولید سلیقه برای جامعه آینده جهانیه. اون هرچه رو که می پسنده در قالب بازی های فکری خوب و خوش ساخت به نسل جوون و نوپا عرضه می کنه و جایگاه هرچه رو که می خواد تثبیت می کنه.

اپرای سیدنی از مجموعه لگو.

تمدن ما با تمام جلوه‌هاش در حال نادیده گرفتن مدام "آدمی"ه.

عالمی دیگر بباید ساخت وز نو آدمی ....

سورئالیسم یا فراواقع‌گرایی که در پس دادائیسم ناامید و پوچ‌گرا در غرب معاصر قرن بیست شکل گرفته  رو برخی مکاشفه گونه ای دونستند که در ناخودآگاه روحی و روانی و متکی بر حقیقتی عالی تر از واقعیت به مدد اشکال موهوم تداعی می شه. و البته این حقیقت عالی مورد نظر اون‌ها چیزی نیست که این کلمه ابراز می کنه. این حقیقت عالی یا واقعیت برتر به زعم خود برتون، خلق تصاویر و ترکیباتی از توهمات و تصور ناخودآگاهه که به معنای خروج از واقعیت به صورت افراطیه.

فراواقع‌گرایی بر سه فلسفه فکری شاید استوار بوده. فلسفه علمی که همان رویکرد فروید به روانکاویه. فلسفه اخلاقی که با هرگونه قرارداد مخالفه و فلسفه اجتماعی که می‌خواد با ایجاد انقلاب سوررئالیستی بشریت را آزاد کنه. محصول این سه روی‌کرد رویه‌ای انقلابی یا بهتره بگم پرخاش‌گره که زیر هیچ قانونی هم نخواهد رفت و البته مبتنی بر ذهن و روان‌ به تعبیر فرویدیه که با اندکی چشم‌پوشی می شه مبتنی بر خشونت و شهوت و غضب پنداشته‌ش.

اما به هر تقدیر فراواقع‌گرایی برای مخاطب به واسطه‌ی تجربه متفاوت و معمولا متناقضی که ایجاد می کنه جذاب و جالبه!
مجموعه کارهای گرافیکی زیر جهانی فراواقع رو تصویر می کنه، با تناقض و ایجاد شبه در چیزهایی که باور نمی کنین...

 

 این کار یه فضاسازی شهری بود برای ولنتاین. برای اشاعه ندادن این گونه رسوم بی معنی :) اون ایام این رو در یانون‌دیزاین نذاشتم اما دیدنش خالی از لطف نبود برای همین امروز با هم ببینیمش.
کار عبارته از یک مکعب بزرگ شیشه ای که از شبکه‌ی میله های شیشه ای تشکیل شده. در مقابلش جایگاهی هست که کافیه کف دست تون رو روی قلب نقش بسته بر روی جایگاه بگذارین. حرارت دست تون مکعب شیشه ای سرد رو به حرارت میاره و قلبی سه بعدی و فضایی با نور قرمز در دل مکعب شکل می گیره.
نکته مهم اینه که هر تعداد دست بیشتر و حرارت بیشتر روی این جایگاه حس بشه قلب نورانی تری رو در شهر به نمایش می گذاره و این مشارکت جمعی برای ایجاد قلب  دوستی امری جالبه.

می دونین غرب در ساقه های کوچیک و برگ های درخت تمدنی ش سرسبزی های جالبی داره گاهی! اما مشکل ریشه ست انگار...