موضوعی که خدمت‌تان ارائه می­دهم راز گره­های اسلامی است. این موضوع را حدود یک ماه پیش در همایش سازه­های سنتی با محوریت گنبد در دانشگاه تربیت مدرس ارائه دادیم. گفتار امروز براساس همان مقاله است. نام آن مقاله «گره­های چندزمینه براساس پیچیدگی بستر غیر مسطح» بود. این کار براساس یک طرح پژوهشی است که در استودیوی پنج­اوهفت در حال انجام است. استودیوی پنج­اوهفت،استودیوی جوانی است که حدود یک سال و نیم است که کار خود را شروع کرده­است. تمرکز اصلی گروه روی طراحی معماری است. البته کار در عموم عرصه دیزاین هم فعالیت داریم. کار پژوهشی نیز در کنار کارهای طراحی در برنامه­ی کارمان است. روی­کرد گروه این است که هم کار پژوهشی انجام دهد و هم کار طراحی.

حتما بازی معروف تنگرام رو می‌شناسین. بازی کهنی که ریشه در بازی‌های آیینی چین باستان داره و به نوعی با مناسک آیین‌های باستانی چین و شرق آسیا هم در ارتباطه. همون بازی که در جست‌جوی ترکیب‌های هوش‌مندانه و نوآورانه از قطعات ساده‌ی هندسی و کشف روابط پیچیده اون‌ قطعات به منظور به دست آوردن شکل‌های پیچیده و آشناست.

تنگرام ها ترکیبات پیچیده از دو شکل پایه‌ی مثلث و مربع هستند. الگوی تنگرام با اون میزان تنوع و ظرفیت معماپردازی در عین قدرت‌های هندسی نهفته در اشکال تنگرام ، اون رو به منبع ایده‌ی بسیار خوبی برای طراحی مبلمان تبدیل می‌کنه. مبلمانی که با منطقی نظیر تنگرام در عین ظرفیت‌های معماساز و غافل‌گیرکننده‌شون بتونن دایره‌ای وسیع و غنی از اشکال و احجام رو در ترکیب‌شون به دست بدن. 

طراحی مجموعه میز زیر بر چنین نگاهی بنا شده و در نوع خودش کاری نوآورانه و دیدنیه.

فرمودن خدا رحمت کنه بنده مومنی که کاری اگر در دنیا انجام می ده اون رو محکم و کامل انجام می ده!

این چه ربطی به این پست داره؟ کم‌تر کاری رو می بینیم پیرامون خودمون که کامل و درست انجام بشه و اتفاقا هم اموری بسیار مهم هستند که با بی‌تفاوتی روبه‌رو می شن. مثلا ما سالانه بیمارستان‌های زیادی در ایران می سازیم و خب طبعا بیمارستان بنای بسیار بسیار مهمیه. اما کم تر بیمارستانی کامل و بدون نقص و روبه‌جلو می سازیم.... 

این بنا که توسط انسان‌هایی در مکزیک ساخته شده یک اصطبله! یک قرارگاه حیوانی و جایی که از نظر اهمیت اصلا نمی شه اون رو با یک بیمارستان به طور مثال مقایسه کرد. اما این بنای ساده ببینین با چه حساب و کتاب و دقت و هندسه و ساختی ارائه شده.... آدمی می مونه از مقایسه این دو با هم.

نفوذ اسلام در اسپانیا در سده‌های میانی به این بخش از قاره اروپا میراثی بخشیده که تا به امروز هم در تمام هنرهای اسپانیا به خصوص معماری معاصر اون به خوبی خودش رو نشون می‌ده. از زمانی که به طوری جدی‌تر به مرور آثار هنر و طراحی معاصر در جهان اقدام کردم موارد متعددی از حضور الگوها و گره‌ها و نگاره‌های اسلامی و شبه اسلامی رو در هنر و معماری معاصر اسپانیا دیدم و حتی صادرات اون‌ها رو از اسپانیا به سایر نقاط جهان. الگوهای هندسی اسلامی اون‌قدر ظرفیت دارند که تنها به محض شناخت اندک اروپایی‌ها از اون‌ها، کاربردشون هر روز شیوع بیشتر پیدا می‌کنه و حیف و صد حیف که به واسطه کم کاری ما مسلمون‌ها خیلی جاهای دنیا این ها رو سنت اسپانیایی می خونن!

در بازسازی این واحد آپارتمانی طراحان تصمیم گرفتند که علاوه بر به کاربردن پانل‌هایی قابل تعویض در فضای داخلی و خردکردن هوش‌مند فضاها، در کنتراست با بافت روشن و سفید کل فضای مسکونی، کف‌سازی‌هایی شلوغ و رنگی و هندسی و البته با استفاده از هندسه‌های الگوهای کهن که در اسپانیا دارند و ملهم از آثار اسلامیه ایجاد کنند. نتیجه‌ی کار فضایی شاد و سرزنده و در عین حال هندسی و به دور از جلف‌بازی شده 

صورت مساله‌های ساده‌ای در معماری هست که می‌تونه جواب های ساده اما متفاوت و با هویت مستقل خودش رو داشته باشه. یکی از این گونه صورت‌ مساله‌ها طراحی آلاچیقه. چیزی که در بسیاری از پارک‌های عمومی شهرهای ما هم هر روز ساخته می‌شه. گاهی برای هویت‌سازی این گونه‌ها به برخی عناصر الحاقی یا فرم‌پردازی‌های هرزه متوسل می‌شن. در حالی که با اعتماد به هندسه و نوآوری در عین وفاداری به هندسه‌ و تنها با کاربرد درست متریال‌های با کیفیت‌های متفاوت می شه به سازه‌های و فضاهایی نوآورانه و دارای شخصیت ویژه رسید.

به آلاچیق زیر نگاه کنید

دقت و تمرکز و جست‌جوی اوزوکین در ساختار و عجایب دنیای دانه های برف، ما رو به درکی ناب و جدید از واقعیت این دانه‌های کوچیک اما پر رمز و راز دعوت می‌کنه. این مسئولیت هنره؛ که ما رو به درکی ناب از واقعیت ها و حقیقت‌ها نزدیک کنه. 

شاید خیلی ها در کتاب‌های علمی به ساختار بلوری دانه های برف پی ببرن اما هیچ کتاب علمی مثل یک مجموعه عکس به مثابه یک اثر هنری نمی‌تونه این قدر از نزدیک ما رو به کشف و گونه‌ای از شهود از واقعیت زیبایی نهفته در این ساختارهای شگفت ببره.

مجسمه‌وارهایی که به دست توانای خالق هستی، شکل گرفتند... 

با گسترش علاقه به طراحی های الگوریتمیک در بین طراحان و روزبه روز توسعه نرم‌افزارهای طراحی به کمک اسکریپت‌های کامپیوتری و در کنار این جریان با همه‌گیر شدن استفاده از تبلت‌ها و دیوایس‌های همراه رایانه‌ای، انتظار عرضه چنین نرم‌افزارهایی خیلی طبیعی بود.

طراحی پویا و الگوریتیمکال هندسی بر روی آی‌پد. نسخه‌ نرم‌افزاری ساده که خیلی شبیه نرم‌افزار GenerativeComponents و یا افزوده‌ی نرم‌افزاری Grasshopper در نرم‌افزار مدل‌سازی سه بعدی Rhinoceros طراحی شده و فعلا می‌تونه به سطح معین و محدودی از الگوریتم‌ها و عمل‌گرها جواب بده.

اخیرا استودیوهای جوون داخلی و طراح‌های رشته های مختلف هنری در داخل هم به سمت این طور فرآیندهای طراحی سوق پیدا کردند و به زودی ممکنه یک موج داخلی از این طور جریان‌ها رو تجربه کنیم. مثلا +   

مقوله فرکتال و هندسه‌های پیچیده در چند دهه اخیر و با شدت بیشتر در چند سال اخیر به طور ویژه مورد توجه طراحان و معماران قرارگرفته. برخی طراحان امروز با فهم این نکته که طبیعت هندسه ای پیچیده و خودتکرار داره این طور تصور می کنند که در صورت دست‌یابی به چنان هندسه‌ای می تونن پایداری و مانایی ای مشابه اون چه طبیعت در خودش داره به طرح هاشون ببخشن. از این رو فرکتال و هندسه های خودتکرار شونده به عنوان یک راه برای رسیدن به طرح هایی هرچه ماناتر و هم‌نوا با بستر طبیعت پیرامون آثار در زمانه اخیر شناخته می شه.

در این پست دوازده نمونه از ورود فرکتال به عرصه ی طراحی معماری و طراحی داخلی و حتی مبلمان رو با هم مرور می کنیم.

 این هنرمند ایتالیایی با کشف ظرفیت جالب قطعات الکترونیکی در اتصال به یک‌دیگر و تشکیل الگوهای جالب، دست به خلق ماندالاهایی با این قطعات الکترونیکی بزنه.
از اون جا که اساس طراحی مدارات الکترونیکی هم به علت بهینه‌سازی اقتصادی به هندسه و روابط میان اجزا به لحاظ چینش هندسی نظر داره، شاید روزی برسه که مداراتی با عمل‌کرد مشخص اما زیبا و هنری داشته باشیم؛ هرچند همین امروز هم مدارات الکترونیکی و هندسه‌های چینش قطعات‌شون زیبایی شناسی به خصوصی داره که در مواردی تنه به تنه‌ی آثار هنری بزرگ هم می زنه