نقاشی‌های انتزاعی در عصر اخیر با رشد چشم‌گیر و خارج از تصور امکانات بصری و توسعه‌ی دوربین‌ها و تجهیزات ثبت واقعیت عینی، تغییرات و ابداعات جالبی را به خود می‌بیند. سامانتا کیلی اسمیت، نقاش نیویورکی با الگوگیری از حرکت امواج اقیانوس و تلاطم آب دست به نقاشی هایی انتزاعی زده است که اگرچه حس و حال اقیانوس را دارند اما به واقع هیچ تصویر عینی را بازنمود نمی‌کنند. از ابداعات قابل توجه نقاش هم‌نشینی بی‌نظیر رنگ‌های گرم و سرد در تابلوهای این مجموعه است.

امروزه در هنرهای فضاسازی مفهومی، معماری داخلی و البته معماری، با طراحی فضاها و سازه‌هایی روبه‌رو هستیم که گاهی خیلی زیاد انسان را دچار خطای بصری و اشکال در فهم فضا و پیرامون خود می‌کنند. اصلا در جریان اخیر هنر و معماری در دنیا این یک ارزش به حساب می‌آید. اما آیا این ارزش‌گزاری مربوط به زمان ما و ناشی از جریان‌های پس از مدرنیسم در هنر و معماری‌ست؟

تا پیش از این که بشر دست به ساخت سازه‌های عجیب و توهم‌زای امروزی بزند، خطای دید تنها در هنرهای بصری به عنوان یک پدیده جذاب در قوه بینایی بود. نمونه‌های متعددی از خطاهای بصری طراحی شده در قرون گذشته یعنی در چهارصد سال اخیر هست که نشان از توجه خاص هنرمندان و مردم در طول دوره‌ای طولانی به این پدیده‌ است. در این پست علاوه بر برخی خطاهای بصری طراحی شده امروزی نمونه‌های قدیمی‌تر این نوع طراحی‌ها را نیز با هم می‌بینیم.

«نقاشی‌های عاشورایی» حسن روح‌الامین در هفدهمین جلسه حلقه هنر به نمایش درآمد و پیرامون آن‌ها نیز بحث‌های خوبی درگرفت. نقاشی‌هایی که در اوج صداقت و لطافت برآمده از هنرمندانه‌گی‌های روح‌الامین عزیز اما با قدرت قلمی بی‌رقیب و عالی قلم‌زده شده‌اند. روح‌الامین که به دلیل تبحر خاص‌ش در طراحی و نقاشی و به خصوص طراحی فیگور انسانی، به سراغ صحنه‌هایی خاص از واقعه‌ی عاشورا رفته است، به حق در ارائه تصویری نو و عینی از این حماسه عظیم گامی بزرگ برداشته است. گامی که به تایید حرف‌های خودش اصلا با هدف همین روایت تصویری و به منظور ماندگاری در تاریخ هنر شیعی برداشته شده است. تابلوهای روح‌الامین در ابعاد بسیار بزرگ هستند و مطلقا برای رفتن روی دیوار یک خانه کشیده نشده‌اند. روح‌الامین در تعبیری لطیف خود این نحوه طراحی و نقاشی را روضه‌خوانی نقاشانه می‌داند.

همان‌طور که در جلسه هم مطرح شد در کنار همه این تمجیدها نگاه‌هایی متفاوت نیز به کارهای روح‌الامین وجود دارد. برخی معتقدند روح‌الامین با ارائه چنین تصویر عینی واقع‌گرایی از واقعه‌ای حماسی که بیش‌تر در فرهنگ و تصور ما صورتی اسطوره‌ای پیدا کرده است، به نوعی آن را عینی می‌کند که در مقایسه با تجربه قرون میانی و رنسانس اروپایی می‌تواند زنگ خطری برای آینده هنر شیعی باشد؛ هنری که شاید با تکرار تجربه مسیحیت به شکستن برخی قداست‌های ذهنی شکل‌گرفته پیرامون چنین وقایع و تاریخ مقدسی منجر شود. نظر شما چیست؟

وقتی انسانی مرد شود، پدر ﻣﻰشود. وقتی پدری بزرگ شود، فرزندان‌ش زیاد ﻣﻰشوند؛ خیلی زیاد؛ امتی ﻣﻰشوند؛ گسترده در طول تاریخ و عرض جغرافیا.

وقتی مردی انسان شود، بال در ﻣﻰآورد؛ و وقتی بچهﺩار شد بالﻫﺎیش بلند ﻣﻰشود؛ خیلی بلند؛ آن قدر که اگر همهﻯ بچهﻫﺎیش را زیر بال و پر بگیرد، باز هم جا برای بقیه هست.

وقتی انسانی بال درآورد، پرواز ﻣﻰکند؛ بالا ﻣﻰرود؛ آن قدر بالا که با فرشتگان همﻧﺸﯿﻦ ﻣﻰشود؛ آن قدر با آنﻫﺎ ﻣﻰنشیند که از نفس‌شان ملول ﻣﻰشود؛ بالاتر ﻣﻰپرد؛ آﻥ قدر بالاتر که بزرگﺗﺮین فرشتهﻫﺎ هم به او ﻧﻤﻲرسند.

وقتی دیوها چنین انسان بالابلندی را ببینند، حسادت ﻣﻲکنند؛ آن قدر که ﻣﻲخواهند او را پایین بکشند؛ اما دست‌شان به او ﻧﻤﻲرسد. ﻣﻲروند سراغ بچهﻫﺎیش؛ و شاخﻫﺎی‌شان را در قلب آنﻫﺎ فروﻣﻲکنند؛
چون تنها اینﮔﻮنه ﻣﻲتوانند بال پدر را زخمی کنند.