اگرچه امروز در نظام آموزشی ایران هنوز چالش طراحی پلان و حل مساله معماری در دو بعد جای‌گاه ویژه دارد و نسل استادان سالخورده دانشگاهی -به واسطه دوری از فضای حرفه معماری و ناآشنایی با روند رشد معماری در دنیای روز- هنوز فهم نکرده‌اند که سازنده معماری جزئیات اجرایی و پروفایل‌ها هستند, اما اگر کسی تنها مدتی اندک در بازار کار معماری حضور داشته باشد و کمی هم با روند حاکم بر معماری دنیا آشنا باشد درمی‌یابد که طراحی پلان و حل کردن روابط فضایی و عمل‌کردی به واقع مساله مهمی در معماری نیست. 

آن‌چه معماری‌های باهویت و نامی امروز دنیا را می سازد پرداخت حساب شده و دقیق اجزا و هماهنگی آن‌هاست. به مراتب مهم‌تر از حل روابط پلانی, رسیدن به مدولارهای ساختی جواب‌گو و شکل دهنده به کالبد معماری مورد نظر ماست. مثلا در معماری این خانه خوزه ماریا ساوز با طراحی مدولی ساده و ایجاد تمام دیوارها و حائل‌های فضایی به وسیله این مدول, یک معماری متفاوت با هویتی ویژه ارائه داده است.

همیشه دوست داشتم یک هوموبیل یعنی یک خانه‌ی ماشینی داشته باشم. به نظرم اولین بارها زمانی که تو فیلم‌های خارجی کولی‌ها رو می‌دیدم و خونه‌به‌دوشی شبه‌عارفانه‌شون رو و خانه‌های ماشینی‌شون رو به این نوع از تجربه زندگی علاقه‌مند شدم. تجربه فارغ و مستقل از همه شهر و اجتماع و زیرساخت‌های شهری بودن... تجربه جمع بودن همه نیازها و خدمات‌ت در شعاع یک دو متری خودت..... 

هوموبیل‌ها غالبا با این نگاه طراحی می‌شن که چون فضا امکان بسط نداره لازمه همه مبلمان به نوعی جمع‌شو و پهن‌شو و در ترکیب با هم در اون فضای محدود شکل بگیرن. اما در طراحی این هوموبیل جالب فضا رو جمع‌شو و پهن‌شو طراحی کرده. به این صورت دیگه نیاز نیست مبلمان طراحی مختصر و جمع‌شویی داشته باشن. این فضا خواهد بود که پهن می‌شه و در صورت نیاز جمع می‌شه! و این طور اصلا واحد فضایی کوچکی هم نیست... 

برام جالبه که به کاربردن بی‌محابا و بیش از حد دیواره‌های مجوف آجری و ترکیب اون‌ها با دال‌های بتنی پوشش نشده باز هم به ترکیب‌ خوبی در نما‌سازی این خانه اسپانیایی رسیده. به نظر می‌رسه ظرفیت‌های آجر و ترکیب‌های مشهور اون رو نباید دست کم گرفت....

خانه؛ ظرف ترفیع ذکر الهی

یانون‌دیزاین - یحیی نوریان (کارشناس ارشد معماری؛ دانش‌گاه تربیت مدرس)

———-

نماسازی متفاوت این ساختمون ظرفیت‌های جدیدی از کاه رو برای ما روشن می‌کنه. طراح گرفته نمای ساختمان رو با توده‌های کاه بسته‌بندی‌شده در مزرعه به نحوی طراحی کرده که انگار یک لایه‌ی ضخیم کاه سرتاسر بنا رو پوشانده. اولا به دلیل کیفیت توده‌های کاه، ساختمون اون تیزی و شق و رقی‌ش رو از دست داده و دوستانه شده. در ثانی دوستان می‌دونن که این کار چه میزان می‌تونه به عدم اتلاف انرژی و تجربه‌هایی که ما در معماری سنتی روستا‌هامون داریم نزدیک باشه. 

در وضعیت فعلی هم در ایران واقعا نباید دست خودمون رو در معماری و انتخاب متریال برای ساخت بناهامون بسته بدونیم. باید جست‌جو کرد و ابداع کرد و معبر باز کرد تا بقیه هم بتونن پی‌روی کنن....

بچه‌ها تخیل می‌کنند. بچه‌ها تصویرپردازی می‌کنند. و تنها کافیه که بهشون بستر داده بشه تا اون وقت «خلق» کنن، حتی از ساده‌ترین‌ چیزها پیچیده ترین‌ها رو خلق کنن.

به بچه‌ها فرصت بدین و بر اون‌ها سخت نگیرین. تیم مکفرسون با طراحی صحنه‌هایی از بازی‌های کودکانه سعی کرده تا در مجموعه تصاویرش ظرفیت و قدرت بیان این بازی‌ها رو نشون بده

راستی یکی از بدی‌های مبلمان خونه‌های امروز همین تنگ کردن عرصه برای بروز تخیل‌های بچه‌هاست....

چند روز پیش جوانی آمده بود دفتر ما تا در مورد مسکن اسلامی کمی گپ بزنیم. دنبال یک راه‌کار برای برون رفت از وضعیت فعلی مسکن در ایران و رسیدن به الگوی مسکن اسلامی و یا حداقل گامی نزدیک‌شدن به اون بود. اتفاقا تو بحث‌هاش صحبت از حضور طبیعت و گیاهان در خانه و تراس و فضای سبز و بام سبز و ... داشت. از ما قبول نمی‌کرد که می‌گفتیم مشکل مسکن امروز ما در کنار همه چالش‌های اقتصادی و فنی، مشکلی فرهنگیه که هنوز کیفیت رو در مقابل کمیت درست فهم نکرده و به بهانه کمیت‌ها کیفیت‌ها رو تلف می‌کنه. و در نتیجه به زمین به مثابه سرمایه و به ساخت به مثابه فرصت برای چندبرابرکردن سرمایه نگاه می‌کنه و در این نگاه یک وجب فضای مسکون هم یک‌وجبه.

در طرح این خانه آپارتمانی در توکیو -که یکی از شهرهای شلوغ و باتراکم بالای جمعیتیه که اتفاقا کمبود زمین فراوون هم داره- به خوبی مشاهده می‌شه که فرهنگ چه میزان می‌تونه در موضوع مسکن موثر باشه. در شهری مثل توکیو با اون تراکم و نیاز بالای مسکن چه طور کسی به خودش اجازه می‌ده در قطعه زمینی به این کوچکی خانه‌ای این میزان سبز و بهره‌بردار از فضاهای باز و سبز طراحی کنه و بسازه.

برای ساخت این خونه در هیروشیمای ژاپن، طراح اقدام به ساخت یک دیتیل نوآورانه کرده که البته مشابه‌هایی از اون رو همین امروز در معماری داخلی خودمون هم تجربه می‌کنیم.

طراح با ساخت تایل‌های شیشه‌ای نازک تو پر که به دلیل ضخامت‌شون خاصیتی اپتیکی در شکست نور خواهند داشت، چند جداره در خانه از جمله جداره‌ی واسط میون تراس بلند (و در نقش حیاط) خونه و خیابان مجاور رو با این دیتیل ساخته. به این ترتیب با وجود استفاده خوب از نور بیرون و ایجاد فضای گل‌خونه‌ای مطبوعی برای گیاهان داخل فضا، اون محرمیت و حجاب شرقی رو هم از بین نبرده و فضایی امن برای اهل خانه درست کرده.

خانه بسازین نه مجتمع‌های چندواحدی برای زندگی حداقلی!

آپارتمان‌سازی با روش معمولی که در دوران مدرن تجربه شد و امروز هم الگوی ثابت شهرهای کوچیک و بزرگ ایران خودمونه، یکی از تبعاتی که داره از بین رفتن شخصیت و هویت واحدهای مسکونیه. در آپارتمان‌های معمول، واحدهای مسکونی از هم تفکیک حجمی داده نمی‌شن و با الگوی ذهنی بچه‌ها از خونه (یعنی کلبه‌ی سقف شیب‌دار ساده) خیلی زیاد تفاوت دارند. به این ترتیب خونه برای بچه هایی که درش بزرگ می‌شن، ایجاد خاطره و یا شخصیت جز از طریق فضای داخلی‌ش نمی کنه. فضاهای داخلی هم که گاهی تنها محمل خاطرات بد و تاریک بچه ها می شن....

شاید همین دلیل بوده باشه که این طراح ژاپنی رو به ساخت چنین چیزی واداشته! آپارتمانی مسکونی که در اون واحدهای مسکونی به واسطه‌ی مدول ساختمانی بزرگی که انتخاب شده و نحوه‌ی ترکیب نامعمول‌شون در عین آپارتمان بودن هر کدوم به تصویر ذهنی ما از خونه نزدیک هستن. البته این که چقدر موفق بوده در این کار دیگه به قضاوت هر کس بستگی داره