حتما تا به حال ساختمان‌های قدیمی در حال تخریب یا تخریب‌شده را دیده‌اید!؟ ساختمان‌هایی که در زمان قدیم با درنظرنگرفتن فاصله‌های اندک با سازه‌های کناری‌، دیوار همسایه را دیوار خود فرض می کردند و بخشی از جداره داخلی خودشان را روی آن بنا می‌کردند. این ساختمان‌ها پس از تخریب تا مدت‌ها روی دیوار همسایه‌ها یادگاری‌های جالبی باقی می‌گذارند. اگرچه گاهی این یادگاری‌ها کسالت‌بار یا نامناسب هستند اما معمولا خاطره‌هایی بسیار زنده را از درون خانه خراب شده به یاد می‌آورند. روابط فضایی و سلیقه‌های صاحب خانه و ...حتی میزان تمیزی خانواده‌ی قبلی را.

 مجموعه تصاویر زیر که از گروهی اینترنتی با تمرکز بر همین خانه‌ها اقتباس شده است به خوبی نمایان‌گر حال و هوای این ساختمان‌های خراب شده است. ساختمان‌هایی که اگرچه نیستند اما روح‌شان انگار هنوز حضور دارد. به خصوص وقتی دستی هنرمندانه با ترسیم‌هایی ساده کمی این زندگی سابقا جاری را آشکارتر می‌کند.

کلیسای ساگرادا فامیلیای آنتونی گائودی بی‌شک یکی از عجیب‌ترین و مشهورترین بناهای دوران معاصر است که البته با روش و حال و هوایی به شدت سنتی و در طول زمان بیش از ۱۳۰ سال در حال ساخته شدن است. ساخت این کلیسا در سال ۱۸۸۲ میلادی شروع شد اما به دلیل پیچیدگی‌های فوق‌العاده زیاد طراحی و جزئیات اجرایی و البته عظمت ساختمانی آن نتوانست طبق برنامه در ۱۹۲۶ به بهره‌برداری برسد و پس از آن پروسه ساخت طولانی مدت آن همین طور ادامه پیدا کرد و تا امروز هم ادامه دارد و طبق برآوردهای نهایی تا ۲۰۲۶ میلادی به پایان می‌رسد. اگرچه این کلیسا روی مصلای تهران را در تجربه ساختمانی طولانی مدت و بیش از پیش‌بینی‌ها و برنامه‌ریزی‌ها کم کرده است اما کماکان انگیزه‌ی کافی برای تکمیل این سازه عظیم و متفاوت وجود دارد.

در این پست انیمیشنی یک دقیقه‌ای و البته تصاویر ثابت و متحرکی وجود دارد که روند توسعه و ساخت این کلیسا را به خوبی نمایش می‌دهد.

در طراحی این دو خانه ساحلی در مکزیک، بیش‌ترین تلاش برای استفاده حداکثری از انرژی طبیعت و سازگاری کامل با زیست‌بوم طبیعی منطقه شده است. با وجود آن‌که خانه‌ها از بتن و نه از مصالح بومی ساخته شده است اما طراح با درنظرگرفتن جریان‌های طبیعی هوا و جهت تابش مناسب نور و سیرکولاسیون حرارتی مناسب در بنا، حتی با مصالح مدرن نیز به جواب مناسبی در تطبیق با اقلیم رسیده است. جالب آن‌جاست که در این میان برخی راه‌کارهای ترکیب و استفاده از مصالح سنتی نیز به کار طراح آمده است تا با تلفیق هوش‌مندانه با ساخت مدرن بنا، به ساختمانی با رفتار درست اقلیمی و در عین حال بهره‌مند از هویت مستقل بصری دست‌پیدا کند.

مزرعه‌‌ای ساختمانی در توکیو که می‌توان آن را مزرعه‌ای عمودی دانست. کونو دیزاینز، استودیوی طراح پروژه توانسته تا ۲۰ درصد از سطوح این ساختمان اداری را زیر کشت محصولات کشاورزی ببرد بدون آن‌که در کارهای مرسوم یک ساختار اداری مشکلی را ایجاد کند. این یعنی استفاده بهینه از فضاهای مرده اداری برای جبران خلایی که تمدن معاصر به طور وسیع آن را ایجاد کرده است.

آیا نسل آینده ما به جای پهنه‌های زراعی گسترده در حالی که بر روی زمینی به شدت تخریب‌شده گام برمی‌دارند؟

چند وقتی‌ست در یانون‌دیزاین از دیدن نمونه‌های خوب ساخت معماری با متریال بومی نی بامبو -که معمولا در شرق آسیا و به خصوص ویتنام اجرا می‌شود- محروم هستیم. اما این به خاطر کم بودن چنین‌ پروژه‌هایی نیست و اتفاقا شیوع کاربرد این مصالح کم‌کم این گونه طرح‌ها را به طراحی معمول و متداولی تبدیل کرده است. مصالحی که اجازه ساخت و ساز سبک و البته بسیار سریع را فراهم می‌کنند. معماران H&P در طراحی و ساخت این کلبه‌ی ۴۴ متری بامبویی در کنار طراحی سازه‌ای سبک به مقاومت آن در مقابل جریان‌های سیل‌ موسمی منطقه نیز توجه داشته‌اند. آن‌ها به گونه‌ای عمل کرده‌اند که کل پروژه را می‌توان به کمک خود ساکنین آن و بدون کاربرد فن‌آوری و صنایع خاص، در مدت کم‌تر از یک ماه یعنی ۲۵ روز سوار کرد و این یعنی زمانی بسیار کم!

چندبار دیگر در یانون‌دیزاین گفته ام که به زعم من معادل ایرانی نی بامبو، نه نی‌های جنوب و شمال کشور که قمیش‌های همه‌جایی ایران هستند. شاخسارهای کوچک درختان تناور که غالبا در فرآیند تهیه چوب به صنایع بی‌ارزش و دست دوم تحویل داده می‌شوند. این قمیش‌ها بر خلاف نی‌های ما شکنندگی ندارند و مانند نی بامبو می‌توانند تا سال‌ها مورد استفاده قرارگیرند و اتفاقا در معماری سنتی ما نیز کاربرد فراوان داشته‌اند.

انتظار خلق یک فضای کامل معماری به صورت فن‌آوری پرینت سه بعدی دیگر کم‌کم انتظاری خلاف عرف و گزاف نیست. حالا کم‌کم با وجود این فن‌آوری‌ها شاهد خلق پیچیدگی‌هایی به مراتب با جزئیات بیش‌تر از جهان سنت در خلق فضاهای پرکار و با فرم‌پردازی‌های خاص هستیم. توسعه‌های اخیر هانس مایر و دوستان‌ش - که تاکنون در یانون‌دیزاین هم کارها‌یش را دیده بودیم + + - حالا به خلق یک‌پارچه فضایی معماری با حال و هوای راز‌آمیز کهن اما برگرفته از الگوریتم‌های پیچیده ریاضی نزدیک شده است.

مدرسه ملی هنر کوبا یکی از بناهای مهم اواخر عصر مدرن در کوباست که به کل تا ۱۹۹۹ یعنی ۳۸ سال پس از ساخت آن دنیای معماری از آن بی‌خبر بود. طرح‌ریزی اولیه استقرار و ساخت چنین بنایی را خود چه‌گوارا و فیدل کاسترو داده بودند و طراحی بنا در چند مرحله و توسط معماران متعددی از کوبا انجام پذیرفته است.

معماری مدرسه ملی هنر کوبا ترکیبی از سازه‌های سنتی و رفتارهای نوین سازه‌ای با تمرکز بر ترکیب آجر و بتن مسلح بود که در میان آثار اواخر عصر مدرن و دهه هفتاد جلوه‌ای خاص دارد. از آن‌جا که می‌دانم کم‌تر دانش‌جویان معماری و فارغ‌التحصیلان چنین جلوه‌هایی از معماری عصر مدرن را دیده‌اند دیدن این پست را خالی از لطف نمی‌دانم. 

سرامیک‌ها و موزائیک‌ها ظرفیت‌های فوق‌العاده‌ای در بافت‌های معماری هستند. متاسفانه با وجود آن که بستر خاکی ایران زمین بهترین سرامیک‌ها را به تاریخ هنر و تمدن عرضه کرده‌است، امروز در غالب طرح‌های معماری کشور این ظرفیت به کل نادیده گرفته می‌شود. موزایک و سرامیک امروز تنها به پوشش‌های هندسی و بدون ابتکار و هنرمندی سطوح خیس اطلاق می‌شود در حالی‌که بسیاری از گوشه‌های جلوه‌پردازی و هنری در معماری جهان سنت در ترکیب موزائیک‌های زیبا و یگانه به دست آمده است.

در این پست ۴۰ موزائیک کاری امروزی اما هنرمندانه و با تم انتزاعی به دور از بیان تصویری مشخص را با هم می‌بینیم.