قریب به نه ماه از آخرین پست انتشاری یانون‌دیزاین می‌گذرد! و دقیق‌تر قریب به یک سال از کم فعالیت شدن و خسته شدن یانون‌دیزاین!
یانون‌دیزاین تا پیش از این یک سال، با جامعه بزرگ و علاقه‌مندی از حوزه طراحی ، معماری و هنر آمیخته شده بود. خیلی‌ها در سال‌های ۸۶ که فقط به فرستادن ایمیل‌های گاه‌به‌گاه دیزاین به صندوق ایمیلی معدودی از دوستان ورودی ۸۵ دانش‌گاه هنرم مشغول بودم تا همین آغاز سال ۹۶ ، کم کم روزانه با ایمیل روزنامه یانون‌دیزاین، سیر اینترنتی خودشان در جهان هنر و طراحی را شروع می‌کردند. خیلی‌ها ابراز لطف فراوانی را در این سال‌ها به تیم فعال یانون‌دیزاین ابراز کرده‌اند و همین خیلی‌ها و بسیاری که منتقدانه و تیزبین همیشه ما را مدنظر داشتند، عمده انرژی و انگیزه پیش‌برد حرکت یانون‌دیزاین بودند.
واقعیت آن است که مسائلی شخصی برای یک‌سالی این حرکت را متوقف کرد... اما عمده انگیزه‌ای که این سال‌ها پشت یانون‌دیزاین بود و اتفاقات خوبی که پیرامون آن در سال‌های گذشته افتاده بود مانع آن می‌شد که به کل یانون‌دیزاین را فراموش کنیم....
ما به امید خدا از امروز یعنی ابتدای اردی‌بهشت ۹۷ دوباره با انگیزه شروع خواهیم کرد. با هم از جهان هنر و طراحی خواهیم دید.... روزانه و پابه‌پای تحولاتی که در پیرامون ماست.
روند توسعه معماری‌های تجربی به سمت هم‌زیستی‌های نو با طبیعت در حال حرکت خواهد بود.
در تجربه‌ای جدید و متفاوت پژوهش‌گران MIT گنبدی بافته‌شده از نخ توسط بازویی رباتیک را در معرض هزاران کرم ابریشم قراردادند تا دست آخر به ساخت غرفه‌ی ابریشم با مشارکت صنعت نوین و طبیعت دست پیدا کنند. نتیجه را مشاهده می‌کنید
شرکت طراح این سازه با ارائه طرحی ساده و جذاب ساخت این گونه سوله‌های کوچک بتنی را بسیار آسان کرده است به طوری که مثلا در بحران‌ها و طرح‌های امدادی یا مثلا در جنگ‌ها و ایجاد واحدهای صحرایی می‌تواند خیلی زیاد به کار بیاید. این شرکت انگلیسی تنها از شما می‌خواهد بر روی سطحی بادی که با لایه‌ای از سیمان و ریزدانه پوشانده شده است تنها آب بپاشید! ساختمانی تنها با آب و هوا!
حتما در ساختمان‌های آرشیو و بایگانی یا در سرورهای ابررایانه‌ها و یا در مخازن بسته کتاب‌خانه‌ای دیده‌اید که چه طور حجم وسیعی از داده‌ها یا تجهیزات را در فضایی اندک گردهم می آورند؟ در این گونه طراحی‌های داخلی علاوه بر ذخیره این گونه داده‌ها یا تجهیزات هدف دسترسی آسان و انتخابی و همیشه ممکن به آن‌هاست. بنابراین با طراحی ریل‌هایی واحدهای ذخیره‌سازی را بر روی ریل حرکت می‌دهند تا به جای ایجد راه‌رو و فضای دسترسی برای هر واحد، بتوانند فضای دسترسی را به صورت انتخابی به هر واحد که می‌خواهند اختصاص دهند. این روش منجر به صرفه‌جویی فضاهای دسترسی متعدد و اختصاص آن‌ها به فضای ذخیره‌سازی خواهد شد.
این الگو توسط دو طراح مختلف در دو پروژه ی مسکونی و اداری کم‌جا نیز به کارگرفته شده است. در دو الگوی زیر یک واحد خانه کم‌عرصه اما پربازده و یک دفتر کار متفاوت و چندمنظوره با استفاده از ریل‌گذاری و تغییر واحدهای فضایی متناسب با کاربری هر لحظه استفاده کننده‌گان طراحی شده است.
کاربرد اکسپوز متریال‌هایی نظیر بتن اصلا به آن سادگی که در پروژه‌های مشهور دنیا می‌بینیم نیست! به شخصه در پروژه‌ای که اخیرا در دست اجرا داشتیم فهمیدم بخش زیادی از نگاه آرمان‌گرایانه‌ام -که ناشی از دیدن نمونه‌های متعدد اجرای تمیز و خوب در دنیاست- را باید بگذارم آرام آرام در پس به دست آوردن توانایی و تجربه‌ی زیاد تا پخته‌تر شود. به کاربردن بتن در نقشی که بتواند بدون نیاز به پوشش نهایی در معماری حاضر شود نیاز به تجربه و هماهنگی زیاد در ساخت دارد.
فن‌آوری‌های نو هر روز عرصه‌های جدیدی را به روی ما می‌گشایند. مثلا فن‌آوری‌های مدل‌سازی سه بعدی در درک کلی از فضای معماری خیلی به کمک کرده‌اند. ما در مدل‌سازی‌های سه بعدی معماری به جای آن‌که در فضای معماری محاط باشیم البته به صورت مدل‌سازی شده، بر آن محیط هستیم.
به کمک فن‌آوری اسکن لیزری سه بعدی این روزها امکان آن وجود دارد که بر اثر معماری حتی در واقعیت هم محیط باشیم و از دید سوم شخصی دانای کل یک معماری را بخوانیم!
اگرچه امروز در نظام آموزشی ایران هنوز چالش طراحی پلان و حل مساله معماری در دو بعد جای‌گاه ویژه دارد و نسل استادان سالخورده دانشگاهی -به واسطه دوری از فضای حرفه معماری و ناآشنایی با روند رشد معماری در دنیای روز- هنوز فهم نکرده‌اند که سازنده معماری جزئیات اجرایی و پروفایل‌ها هستند, اما اگر کسی تنها مدتی اندک در بازار کار معماری حضور داشته باشد و کمی هم با روند حاکم بر معماری دنیا آشنا باشد درمی‌یابد که طراحی پلان و حل کردن روابط فضایی و عمل‌کردی به واقع مساله مهمی در معماری نیست.
آن‌چه معماری‌های باهویت و نامی امروز دنیا را می سازد پرداخت حساب شده و دقیق اجزا و هماهنگی آن‌هاست. به مراتب مهم‌تر از حل روابط پلانی, رسیدن به مدولارهای ساختی جواب‌گو و شکل دهنده به کالبد معماری مورد نظر ماست. مثلا در معماری این خانه خوزه ماریا ساوز با طراحی مدولی ساده و ایجاد تمام دیوارها و حائل‌های فضایی به وسیله این مدول, یک معماری متفاوت با هویتی ویژه ارائه داده است.
هر متریالی حال و هوای خودش را دارد. و اصلا همین شناخت حال و هوای متریال‌های گوناگون یکی از مهم‌ترین دلایل توفیق اثر هنری بسیاری از هنرمندان مشهور هنرهای تجسمی است. این که چگونه در بهترین وجه و به مناسب‌ترین حالت ویژگی خاصی را از متریالی خاص در بیان حرفی مشخص یا انتقال حسی خاص به کار ببریم، در غالب هنرها و به خصوص در مجسمه‌سازی و معماری از اهمیت بالایی برخوردار است. اما استخراج حسی متفاوت یا بیانی متضاد با واقعیت یک متریال با استفاده از خود آن متریال کار چندان ساده‌ای نیست.
حتی تا پیش از ره‌یافت‌های معماران بزرگ اواخر عصر مدرن و بزرگان هنر صنعتی در سده اخیر که توانستند روش‌های رام کردن و فرم‌پردازی بتن را به جهان معرفی کنند، کسی تصور نمی‌کرد با چنین ماده صلبی بتوان سطوح منحنی و فرم‌های پیچیده ساخت. مثلا شما هیچ‌وقت از بتن به عنوان یک ماده سخت و صلب انتظار رفتاری پارچه‌ای ندارید! و حتی انتقال حس یک کاغذ یا پارچه! استودیو معماری سوئیسی L3P در تلاشی در طراحی جداره غرفه‌ای در یک نمایش‌گاه سعی کرده تا در کنار تجربه نوع جدیدی از به کار صفحه‌های فایبرگلاس بتنی در نما -که ممکن است در صنعت ساختمان آینده نیز ورود جدی و متفاوتی داشته باشد- این حس را انتقال بدهد.
همیشه نباید منتظر شهرداری‌ها بود تا به شهر و منظر و سیمای آن برسند. به خصوص اگر شهرداری مثل شهرداری تهران باشد و به تنها چیزی که فکر نکند خدمت به شهر و اصلاح مشکلات منظر و فضای شهر باشد و بیشتر درگیرودار تبلیغات انتخاباتی از هشت سال قبل از موعد..... و به خصوص‌تر اگر شهر مثل تهران باشد با خروار خروار نابه‌سامانی شهر و مشکلات لاینحل.
بناهای شهری به خوبی می‌توانند حال و هوای شهر را عوض کنند. هر بنایی که طراحی و ساخته می‌شود یک فرصت است. فرصت دگرگون کردن یک منظر شهری. فرصت اعطای شانی متفاوت از آن چه که هست.... شما و ما وظیفه داریم. و شاید امروز بیش از هر چیز عدم حضور طبیعت بهانه خوبی باشد تا در ساخت و ساز‌ها و طراحی های معماری‌مان نقش مهم خود را بفهمیم. یک بنای سبز گاهی یک کوچه یک محله و حتی یک منطقه را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.
از نامزدهای جایزه آقاخان ۲۰۱۳ و پروژه‌هایی شاخص در بین نامزدها با هم حرف زدیم (+ و +) و گفتیم دو کار هم از ایران در بین نامزدها دیده می‌شود. یکی از این دو نامزد مرمت بازار تاریخی تبریز است که پروژه‌ای در ابعاد ملی می‌باشد و حضور آن در لیست نامزدهای آقاخان اصلا بعید نیست. اما نامزد دیگر آپارتمانی ساده در شهرستان محلات طرح و اجرای دفتر معماری AbCT در تهران است.
علت انتخاب این پروژه را استفاده مناسب از زائدات سنگ در نماسازی و پوشش سطوح و توجه به متریال‌های بومی دانسته‌اند. ساختمان ترکیب مناسبی از چوب و سنگ است که به صورت محلی تامین شده‌اند. سنگ مورد نظر با توجه به بازار و صنایع فعال سنگ در محلات از اضافه دورریز آن‌ها تامین شده است. پوشش‌های جمع‌شوی چوبی نما نیز به نوبه خود و در تناسب با ساختمان‌سازی محلات به کلی نوآورانه هستند. به جز این نوآوری‌ها ساختمان شماره ۱ محلات را باید ساختمانی عادی تلقی کرد. حالا به نظر شما آیا این نوآوری‌ها دلایل کافی برای پذیرفته‌شدن در لیست اولیه نامزدهای جایزه‌ی نسبتا گران آقاخان هستند؟
اخیرا در مرور معماری‌های سایت‌های باستانی نمونه‌های جالب و شورانگیزی از معماری می‌بینم. معماری‌هایی خلاصه و هم‌ساز با بافت باستانی و قدیمی. معماری منظر این گونه سایت‌‌ها، معمولا ترکیبی خوب از تنوع متریال معماری و تنوع‌های فضایی ست که به مدد بهره‌برداری از ظرفیت‌های کم‌تر دیده شده ترکیب متریال‌ها به دست آمده اند. توفیق این طراحی‌ها در ایجاد کم‌ترین عوارض مصنوعی و حفظ اصالت‌های سایت در عین پاسخ‌گویی به نیازهای عمل‌کردی و هویتی میراثی است.
