امروز یانون‌دیزاین مهمان مجموعه کارهای خانه طراحان انقلاب اسلامی (خط) در موضوع روز قدس و فلسطین بود و لاجرم هم فردا روز مهمی خواهد بود که اختصاص یک روز یانون‌دیزاین به این آثار مایه مباهات است.

نشنال ترولیسم، مجموعه‌ ۱۸ پوستر با بیانی خاص و ویژه و خصوصا مناسب فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی‌ست که به جنایت‌های رژیم اشغال‌گر قدس از منظری متفاوت نگاه می‌کند. 

حتما با ترول‌ها آشنا هستید. مزاحمان و ناهنجاران فضای مجازی که آرام آرام تبدیل به یک کارکتر شدند و امروز نقش‌پرداز بسیاری از طنز‌ها و انتقادات فضای مجازی هستند. طراحان در این مجموعه با هویتی بصری شبیه به هویت شبکه نشنال جئوگرافی -که به مستندهای طبیعی و شاید خصوصا حیات وحش شهرت دارد- صحنه‌هایی مستند از توحش قوم برتر(!) را در قالبی ترکیبی با شخصیت‌های ترول ارائه می‌دهند که در عین حال از مسخره‌گری نیز برخوردار هستند. 

البته بد نیست حواس‌مان باشد که مخاطب‌های بین‌المللی این پوستر‌ها عموما، همان‌هایی هستند که اخبار واقعی ملت فلسطین و مظلومیت آن‌‌ها را عموما از نقاب مسخره‌گی رسانه‌های غربی دریافت می‌کنند؛ این نیز می‌تواند وجه دیگر این مجموعه باشد. نگاهی نمادین به پوشش اخبار جهت‌دار و پوشالین رسانه‌های عمومی از وقایع و حوادث جاری در فلسطین اشغالی و کاستن شدت جنایات با مظلوم نمایی به نفع رژیم غاصب در ترکیب با ماسک‌ها و صورتک‌های معروف به ترول در فضای مجازی، 

امیدوارم جنبه طنز و مسخره‌ی این ترول‌ها پیام بسیار خشن و تاسف‌بار این صحنه‌های مستند را خدشه نکند 

گاهی تقابل و تضاد بهترین بیان برای نشان‌دادن عمق یک واقعه است. بیش از نیم‌قرن است در گوشه‌ای از عالم و اتفاقا(!) در قلب جغرافیایی و یکی از کانون‌های روحانی جهان اسلام واقعه‌ای بزرگ در حال رخ‌داد است و ما حتی در ایران که همیشه مخاطب اخبار ریز و درشت این واقعه هستیم، با گذشت این زمان بلند کم‌کم حساسیت خود را نسبت به این ظلم بزرگ از دست می‌دهیم؛ اگر خودمان را به دست رسانه‌های دنیا بسپاریم.

رسانه‌ها عموما یک روی هر واقعه -همان رویی که مناسب اهداف و آرمان و نگاه‌شان باشد- را منعکس می‌کنند. و این طبعا کمی از قدرت تصمیم‌گیری و فهم ما کم می‌کند. ما کلاه باران شادی و شعف قومی را می‌بینیم اما بارش گلوله‌ها و خمپاره‌های آن‌ها بر سر مظلومین و مردم پابرهنه را هم می بینیم؟

فردا روز قدس است. روز فریاد آزادگان عالم بر سر رژیمی که ماهیتی غصبی دارد و این یکی از هزاران جرم این سال‌های اوست. رژیمی که تا در برابر ملتی دست خالی و مظلوم تا بن دندان مسلح شده است  و با این وجود هم هنوز ایمان مردم دست خالی قوی‌تر از سلاح‌های پیش‌رفته‌ی این قوم ترسوست.

فردا روز قدس است. این دو نیمه را با هم ببینید.... 

خانه طراحان انقلاب اسلامی(خط) -که پیش از این نیز مجموعه جنگ کار تا پیروزی به سفارش آن‌ها طراحی و در یانون‌دیزاین عرضه شده بود- در اقدامی مناسب به انتشار چند بسته گرافیکی ویژه روز قدس مناسب با زبان بین‌المللی و برای استفاده در بیش از پنجاه کشور جهان، با موضوع مقاومت مردم فلسطین و ظلم رژیم صهیونیستی دست زده است. یکی از این مجموعه‌ها، ۲۶ قطعه تقابل تصویری تامل برانگیز است که شاید دقایقی به فکر وابداردمان.

ما در قبال مستضعفین عالم و به خصوص مردم مسلمان مظلوم فلسطین به شدت مسئولیم....

وقتی تصمیم گرفتند ساختمان غول‌پیکر ابراج البیت را بالای سر کعبه بنا کنند چندان رسانه‌ها سخنی نگفتند و جهان اسلام هم خبردار نشد. تقریبا زمانی مسلمانان از عمق فاجعه مطلع شدند که چهارصد متر از برج‌های ششصدمتری مجموعه ابراج البیت ساخته شده بود و چندی بعد هم پروژه با بی‌شرمی تمام و در سکوت فجیع سازمان‌های مدعی میراث فرهنگ و تمدن بشری افتتاح شد. برجی ششصد و اندی متری در فاصله‌ی کم‌تر از ۵۰ متر یکی از مهم‌ترین و کهن‌ترین بناهای تاریخی جهان -دینی و اعتقادی‌ش بماند...-

هر چه قدر ساخت ابراج البیت در سانسورهای رسانه‌ای و ناآگاهی مسلمانان به پیش رفت و همین امر عذر مهمی شد تا کسی خیال آن را نکند که بتواند اعتراضی کند، این روزها به صورت زنده هر صبح و در حال تناول سحری‌های ماه رمضان و از سیمای جمهوری اسلامی ایران در حال مشاهده روند اجرای پروژه‌ای بزرگ و مخوف در حاشیه بیت شریف الاهی هستیم و دم هم برنمی‌آوریم! و دو چندان مایه تاسف که دیدم در خیلی از سایت‌ها و رسانه‌های به اصطلاح مذهبی هم با آب و تاب از ویژگی‌های فنی و کارکردی این پروژه تعریف می‌کنند. 

پروژه گسترش بخش شمالی مسجد الحرام است که با تخریب‌های وسیع بافت قدیم و با سرعت سرسام‌آوری در حال اجراست. اما در کنار این تخریب‌های عظیم ساخت یک رینگ حرکتی -به اصطلاح ویژه معلولین و ناتوانان و حتی شاید موقت- در ارتفاع ۱۲ متری یعنی حدودا هم ارتفاع خانه خدا و در چند متری آن به کل نمای پرابهت خانه خدا و هندسه پنهان خالی فضای صحن بیت‌الله را که بی‌شک در ایجاد احساسات معنوی زایرین نقش تکمیلی دارد، برهم زده است. دلایلی که برای ساخت این رینگ عظیم مطرح کرده‌اند بسیار شبیه به دلایلی که برای ساخت ابراج‌البیت مطرح شد، در عین فریب مخاطب به انجام یک عمل منطقی نوعی فرافکنی و رد توجه از عمق فاجعه‌ای ست که در حال رخ‌داد است. دائمی بودن یا موقتی بودن این سازه چیزی از جرم آل سعود در هتک حریم کعبه کم نمی‌کند. چه بسا که همین موقتی‌بودن سازه معیاری برای سنجش میزان غیرت و هوش‌یاری جامعه اسلامی باشد و اگر ما را ناهوش‌یار دیدند معلوم نیست گام بعد چه خواهند کرد؟

به نظر می‌رسد با اصلاحات اخیر باید اذعان کرد حکومت سعودی در تخریب مسجد الحرام و بیت‌الله الحرام به موفقیت کامل دست پیدا کرده است.... کجاست فریادهای مسلمانان آزادی‌خواه و آگاه..... 

حتما شنیده‌اید گاهی، برخی آدم‌های بی‌احساس یا بدون جنب‌وجوش و بی‌تفاوت را سیب‌زمینی بی‌رگ می‌خوانند؟ سیب‌زمینی در افواه مردم نمادی برای بی‌مسئولیتی و بی‌تفاوتی‌ است. به نظرم بیش از هر چیز هندسه‌ی ناموزون و اتفاقی سیب‌زمینی‌ها موجب چنین قضاوت روانی می‌شود. اگرچه لاجرم نمی‌توان گفت این چنین قضاوتی عینا در فرهنگ مغرب زمین نیز وجود دارد، اما وجود شخصیت‌های طنر و غالبا کمی احمق در طنزپردازی‌های غربی نشان از این واقعیت دارد که کمابیش قضاوتی نزدیک نیز در فرهنگ غربی در مورد معنای نمادین سیب‌زمینی وجود دارد.

هنرمند آلمانی پیتر پینک با ارائه چیدمان‌هایی از سیب‌زمینی‌ها و خیارهای برش‌خورده در سطح شهر به طعنه‌ای سیاسی بازنمودی متفاوت و مهم از وضعیت اجتماعات امروز غربی را ارائه می‌دهد. او با نمایش توده‌های انسانی به صورت سیب‌زمینی‌های بی‌خیالی و کم‌خیال و حتی در صحنه‌هایی -نظیر آفتاب‌گرفتن این سیب‌زمینی‌ها- یادآور صحنه‌های بی‌خیالی آیکونیکی که در فرهنگ غربی وجود دارد، و در مقابل با نمایش خیارهای سبز بریده شده به جای نیروهای ارتشی و نظامی -به دلیل شباهت فرمی و تضاد آن‌ها- که در صفوف منظم در مقابل این توده‌های جمعیتی که حالا اندک اندک دارند به سمت انقلابات و شورش‌ها و نارضایتی‌ها می‌روند، ایستاده‌اند، به نوعی طنز و طعنه‌ی سیاسی جذاب در این روزهای ملتهب اروپا-امریکایی دست زده است. 

نکته‌ی مهم دیگری که در برخورد با این اثر می‌تواند به یاری مخاطب بیاید توجه به ماهیت موقتی این میوه‌ها و تغییرات طبیعی آن‌ها در طول برپایی چیدمان است.

کدام یک از شما دوست ندارید در همین آپارتمان‌های نقلی‌تان باغچه‌ای منحصر به فرد با امکان تولید محصولات کشاورزی مورد نیاز روزانه خانواده خودتان داشته باشید؟ کمی عجیب به نظر می‌رسد چرا که کم‌تر فکر می‌کنیم زندگی شهری امروز و محدودیت‌های متعددش اجازه چنین تخیلاتی را به ما بدهد!

نوریشمات بی‌شک یکی از بهترین جواب‌هایی ست که به این سودای بسیار بسیار محترم داده شده است. نوریشمات شبکه‌ای الیافی با یک طراحی بی‌نظیر است که بر روی خود به صورت گرافیکی نیازهای عمومی محصولات کشاورزی یک خانواده معمولی را دسته‌بندی کرده است و متناسب با نیاز هر محصول، حفره‌هایی برای کاشت بذر آن محصول دارد. گرافیک عمومی سطح الیافی نوریشمات آدم را یاد بازی‌های کاغذی و فکری می‌اندازد، انگار شما باغبانی را به مثابه بازی و سرگرمی ارزش‌مندی در زندگی خودتان وارد می‌کنید. نوریشمات را رول می‌کنید و در هر کجا که مورد نظرتان است پهن می‌کنید. لایه‌های فشرده خاک غنی شده و مواد معدنی پس از بازشدن رول سطح حدودا ۱ در ۲ متر به صورت یک زمین بازی بزرگ در اختیارتان می‌گذارند که به خوبی روشن کرده است نیازهای کشاورزی‌ خانوادگی چگونه است و تنها از شما می‌خواهد خانه‌های بذرهای درنظرگرفته شده را پر کنید. در میانه‌ی هر کرت محصولات غذایی مسیرهایی ترسیمی درنظرگرفته شده است که مانند جوی‌بارهای کناره زمین‌های کشاورزی هستند و با اتصال ورودی آب نوریشمات به آب شهری، آب‌یاری جامع کل صفحه‌ را انجام می‌دهند و در عین حال مینیاتوری از یک باغ‌چه واقعی کشاورزی‌ را ترسیم می‌کنند. دستورالعمل‌های نحوه‌ی رسیدگی به برخی محصولات و آب‌یاری و ... نیز در بخش پایین نوریشمات گنجانده شده است.

نوریشمات تنها یک بستر خوب نیست. یک فرهنگ‌سازی و عمل فرهنگی ست. طراحان نوریشمان با ارائه اسلوبی کامل مسیر تحقق این فرهنگ و ایده را خیلی زیاد هم‌وار کرده‌اند. فرهنگ خودبسندگی و تولید حداقل‌های اولیه غذایی توسط خود خانواده‌ها در زمانه‌ای که می‌رویم و می‌رفتیم تا کوچک‌ترین خدمات و مواد را نیز تهیه کنیم و همیشه وابسته باشیم. 

در یانون‌دیزاین به لندآرت خیلی زیاد پرداختیم. از طراحی با زباله‌ها و دورریزها هم گاه به گاهی طرح‌هایی می دیدیم. جرمی آندروود در آخرین اثر خود یک توجه مهم دارد. او با سیاق کارهای لند-آرت با بقایای زباله‌های مردم در سایت‌های طبیعی پیکره‌هایی را خلق کرده‌ و از آن‌ها عکاسی کرده است. درست مانند فرآیند طراحی‌های لند-آرت. 

انگار که باید پذیرفت یکی از اجزای طبیعت پیرامون بشر معاصر همین زباله‌هاست. همین بقایای -گاهی متعفن- بشری....

راستی با جمع‌آوری‌های آندروود حالا خوب می‌فهمیم چقدر این مناظر و بسترهای طبیعی می‌توانند زیباتر باشند.

قدیمی‌های ما حضور کبوترها و پرنده‌ها و خیلی وقت‌ها مرغ و خروس را در خانه نعمت می‌دانستند. شاید گاهی به خاطر روزی دادن یک موجود و تجربه آینه خدایی بودن. شاید هم گاهی به خاطر نظرگاهی بلند که برگرفته از صحیفه‌ی بلند سجادیه است؛ در شفیع قراردادن سایر موجودات برای جلب رحمت الهی....

همین چند روز پیش بر سر یک پروژه ساختمانی یکی از سازنده‌ها داشت از فلان دیتیل اجرایی تعریف می‌کرد که هیچ جایی برای حضور هیچ موجودی نمی‌گذارد. البته که حق داشت چون موش‌ها و سوسک‌ها را برای خانه نعمت نمی‌دانست. شهرهای بزرگ ما با حجم عظیم آلودگی‌ موجود در آن‌ها خانه‌های ما را مامن‌ سوسک‌ و موش کرده‌اند و کم‌تر کبوتر یا پرنده‌ای حاضر می‌شود در خانه‌های ما لانه کند. اما شاید هم باید این طور نگاه کرد. ما هم هیچ آغوشی برای حضور پرنده‌ها در معماری‌مان باز نکرده‌ایم. الا قفس‌های خانگی تمامیت طلبانه!

آرون دانکرتون با طراحی دیتیلی ساده امکان زندگی گنچشک‌هایی کوچک را در دل دیوار ساختمان ایجاد کرده است. گنجشک‌هایی که به گفته خودش و بنا بر مطالعات منطقه‌ای داشتند کمکم نسل‌شان در آن منطقه منقرض می‌شد. 

گول بروول هنرمند استرالیایی الاصل تبعه امریکا، توانسته است با فرم‌پردازی نوارهای فلزی مواج پیکره‌هایی را ایجاد کند که در عین زیبایی و استواری کلاسیک، سیالی و روانی خاص و منحصر به فردی دارند. مجموعه‌ی کارهای او را می‌توان جست‌جویی مناسب از ترکیب ویژگی‌های بصری با مولفه‌های حجمی سه بعدی دانست.

یکی از بناهای جدیدی که به عنوان مصداق کاربری امروزی گره‌های اسلامی در بحث از راز گره‌های اسلامی مطرح شد ساختمان برج دوحه در قطر بود که توسط ژان نوول معمار مشهور فرانسوی طراحی شده است. ژان نوول که پیش‌تر هم با طرحی مبدعانه برای مرکز فرهنگی اعراب سابقه‌ی ذهنی خوبی برای آن‌ها به جا گذاشته بود، این بار نیز با ارائه برخورد متفاوتی با شبکه‌های الگوهای هندسی اسلامی و تداخل هوش‌مندانه آن‌ها با هم به صورت یک پوسته‌ی جدا بر روی بدنه برج توانسته است آفتاب داغ قطر را در بخش‌های لازم از بنا تا حد زیادی مهار کند و در بخش‌های شمالی آن نورگیری بیش‌تری داشته باشد.

فرم نرم و منحنی برج اگر چه در افق بلندمرتبه دوحه در کناره خلیج فارس گم است اما به دلیل تفاوت هندسه آن و نورپردازی متفاوت به خوبی شاخص می‌شود. سرزمین‌های اعراب حاشیه خلیج فارس در دو دهه اخیر بهترین محمل برای به ظهور نشستن ایده‌های گران معماران اروپایی بوده‌است. به دلیل پول بدون صاحبی که معطل افتاده و به دلیل سوداهای دیده شدن و استکبارطلبی ذاتی اعراب خلیج....

یکی از صحنه‌های متاثرکننده‌ای که یقینا تا کنون در زندگی خودتان دیده‌اید جنازه‌ی حیوانات وحشی یا اهلی در جاده‌ها و راه‌های عبوری از بسترهای محیط زیست است که به دلیل تصادف با اتومبیل‌های انسان‌ها یا تاثیرات ناشی از آلودگی محیط زیست به این روز افتاده‌اند، و احتمالا شما هم مثل اکثر ما به راحتی از کنار آن گذشته‌اید.

اما کیسیل در مجموعه عکس فوق‌العاده‌ای که به شدت تاثیرگذار است با چینش گل‌هایی دورتادور این حیوانات کشته‌شده و عکاسی از آن‌ها ما را از ابعاد جنایت بزرگی که در حال رخ‌داد است آگاه می‌کند. اگرچه عکاس معتقد است این بی‌تفاوتی اروپاییان ناشی از آموزه‌های دین مسیحی مبنی بر عدم به بهشت رفتن حیوانات و در واقع شان اندکی‌ست که دین مسیحی برای حیوانات قایل است، اما من فکر می‌کنم این بی‌تفاوتی‌ها بیش از آن که در تاثیرات عمیق مسلکی دینی ریشه داشته باشند، تبعات طبیعی زندگی مدرن دور و بیگانه با طبیعت است و به طور مساوی در باورمندان به زندگی مدرن وجود دارد، چه این مدرن خواهان در بستر تمدن اروپایی و مسیحی دیده شوند چه حتی در آسیای شرقی و حتی در بلاد اسلامی.....

در آموزه‌های ما مسلمانان و در سنن ما ایرانی‌ها، یعنی دقیقا آن‌جایی که با مدرن‌خواهی صنعتی رابطه‌ی چندانی ندارد، حیوانات موجوداتی بسیار بسیار محترم هستند... به متون سنت و دین مراجعه کنید.